Aris Hatzistefanou, geboren in Athene, 34 jaar, is sinds zijn jonge jaren als journalist van alle markten thuis. Eerst was hij journalist in Palestina, daarna in Londen voor de BBC, zijn radioprogramma ‘Infowar’ op het Griekse station Sky Radio, werd goed beluisterd. Deze uitzending droeg een boodschap uit die inging tegen de dominante ideeën. Ze werd kort voor de verschijning van zijn documentaire Debtocracy stop gezet.

Dit project heeft al de aandacht getrokken van meer dan een miljoen Grieken en heeft tot een campagne geleid voor de oprichting van een onderzoekscommissie over de openbare schuld van het land. De Franse alternatieve website www.owni.fr had een onderhoud met de man achter deze subversieve documentaire die de publieke opinie in Griekenland zo beroert, in deze moeilijke periode.

Wat is de ontstaansgeschiedenis van Debtocracy?

Aris Hatzistefanou: “Het idee kregen we na een uitzending op Sky Radio over de manier waarop de president van Ecuador de kolossale schuldenberg van zijn land had beheerd: hij richtte een commissie op die de opdracht kreeg de soevereine schulden van het land door te lichten. Die kwam tot de conclusie dat andere landen bezig waren Ecuador als een ‘slaaf’ te gebruiken, net als Argentinië en andere landen.”

“Als gevolg van dit onderzoek verplichtte de regering van Ecuador de schuldeisers tot een ‘haircut’ van de schulden met 70 procent (nvdr: een ‘haircut’ kwam recent in voege als term om de schuldherschikkingen voor Griekenland te omschrijven, Ecuador draaide dit om en paste het toe op de schuldeisers).”

“Rond dezelfde periode poogden een aantal mensen hier in Griekenland steun te vinden voor een gelijkaardig initiatief. De uitzending van mijn programma op Sky Radio klonk hen als muziek in de oren. Veel mensen begonnen zich af te vragen of hetzelfde niet mogelijk zou zijn in Griekenland.”

“Katerina Kitidi, hoofdredacteur van TV XS (nvdr: een Griekse zender) en ikzelf hebben toen beslist om deze documentaire te draaien. We hadden echter geen geld en we wilden in geen geval financiering gaan vragen bij eender welke politieke partij, vakbond, onderneming of erger, bij een bank.”

“We hadden dus het idee om hulp te vragen aan de mensen door een campagne van ‘crowdfunding’ (nvdr: een vorm van collectieve fondsenwerving van mensen die hun netwerken inschakelen, meestal via internet, ten bate van een zaak die door anderen in gang is gezet).”

“Dat werkte heel goed! We hadden 8.000 euro in amper tien dagen! Dat is in de huidige context van Griekenland niet slecht.
Aanvankelijk dachten we enkel aan een video voor op YouTube. Maar toen heel wat mensen hun hulp aanboden – onder wie heel wat professionelen uit de audiovisuele sector – en omdat zovelen ons financieel steunden, konden we een volwaardige documentaire film verwezenlijken.”

“Op een bepaald ogenblik hadden we zoveel geld dat we besloten ook in de promotie van de film te investeren, wat oorspronkelijk niet eens voorzien was. Terwijl het project door amper twee personen was in gang gezet, hebben ongeveer veertig personen meegewerkt aan het eindproduct.”

Hoe werd de film onthaald in Griekenland?

“We hadden al een half miljoen hits in minder dan een week en we hebben nu het cijfer van één miljoen bereikt. Ondanks dat succes, hebben de Griekse media er in het begin geen woord aan vuil gemaakt. Toen ze dan het succes van de film zagen, konden ze niet langer doen alsof we niet bestonden.”

“Ze zijn  ons dan beginnen bekritiseren en hebben gepoogd onze geloofwaardigheid aan te tasten. Tot vandaag heeft geen enkele tv-zender over ons gesproken, zelfs niet in negatieve zin. De dag dat ze dat wel doen, hebben we gewonnen.”

“Tot vandaag heeft geen enkele tv-zender over ons gesproken, zelfs niet in negatieve zin. De dag dat ze dat wel doen hebben we gewonnen”

Welke boodschap wil je met deze documentaire brengen?

“Wij verdedigen het standpunt dat de huidige situatie slechts een deel is van het veel globalere probleem, namelijk dat van de euro. Omdat de euro verdeeld is tussen de kernlanden en de periferie (nvdr: de rijke eurolanden tegenover de arme eurolanden) zijn wij veroordeeld om aan competitiviteit in te boeten tegenover de wereldeconomie, omdat wij onze munt niet kunnen devalueren.”

“Ik ontken ons deel van de verantwoordelijkheid niet. Het probleem van Griekenland is dat onze fiscaliteit niet aangepast is aan de vereisten van de moderne verzorgingsstaat die we hier hebben opgericht: de bedrijven worden onvoldoende belast, het deficit is dus niet onder controle. Wij hebben ook een ernstig corruptieprobleem, maar dat blijft een detail: we kunnen dan wel alle politici achter slot en grendel zetten, maar wat zou dat veranderen?”

“Samengevat, wat voor het ogenblik aan het gebeuren is, is misschien niet helemaal de schuld van de ‘PIIGS’, zoals we worden genoemd (nvdr: PIIGS staat voor Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje, het Engelse woord ‘pigs’ betekent ‘varkens’). Wij stellen ook dat het Duitse model geen na te volgen voorbeeld is. Zij hebben de lonen voor tien jaar bevroren. Dat is voor het geheel van Europa onhoudbaar.”

Sommigen beweren dat uw standpunten niet onpartijdig zijn. Wat antwoordt u daar op?

“Eerst en vooral, wij hebben nooit beweerd dat we gematigd zijn. We denken eerder het omgekeerde, namelijk dat zij die ons tegenspreken ruim de tijd en de mediaruimte hebben gehad om hun stellingen op te dringen. Trouwens, hun stellingen zijn ook niet bepaald evenwichtig …”

“Een aantal critici beweren ook dat Ecuador geen goed voorbeeld is, omdat het een ontwikkelingsland is met petroleum. Die is goed voor 25 procent van het bruto nationaal product (BNP), terwijl wij hier in Griekenland onze eigen ‘petroleum’ hebben: het toerisme.”

“Uiteindelijk hadden we eender welk land als voorbeeld kunnen nemen. Er zullen altijd personen zijn die beweren dat ‘vergelijk is niet gelijk’, zelfs al is de context toch gelijkaardig, met een schuldenspiraal en de interventie van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Uiteindelijk willen ze enkel maar het gesprek afleiden omdat ze niet op het voornaamste thema van de film willen antwoorden: de noodzaak om een onderzoekscommissie op te richten.”

“Uiteindelijk willen ze enkel maar het gesprek afleiden omdat ze niet op het voornaamste thema van de film willen antwoorden: de noodzaak om een onderzoekscommissie op te richten”

Wat moet Griekenland volgens jou vandaag doen?

“Het is klaar dat Griekenland zijn schulden niet kan afbetalen, of die nu wettelijk zijn of niet en wat het bedrag of de intrestvoet ook is. Meer dan 350 miljard euro schulden, dat is gewoon te veel. Ironisch genoeg zijn de markten blijkbaar alerter dan de regering, die maar blijft verkondigen dat ze dat geld gaat vinden. De markten zijn echter niet dom. Die reddingsplannen hebben maar één echt doel: de Franse en Duitse banken redden die zouden vallen als Griekenland zou bankroet gaan.”

“Volgens ons moet je van de Europese leiders niets verwachten. Als we afwachten zal het te laat zijn om de nodige maatregelen te nemen. We moeten dus zelf met oplossingen komen, zelf initiatieven lanceren.”

“Wat we dus eerst en vooral moeten doen, is een doorlichting van de Griekse schuld maken om zo de wettelijke schulden van de andere te onderscheiden. Een aantal indicatoren lijken in ieder geval aan te tonen dat een groot deel van de schuld ‘kwaadaardig’ is, zelfs illegaal” (nvdr: ‘dette odieuse’ of ‘odious debt’ heeft geen goede vertaling in het Nederlands: ‘kwaadaardige schuld’, bedoeld wordt schulden die aangegaan zijn zonder de wettelijke voorschriften te volgen, bijvoorbeeld door dictators of zonder de goedkeuring van het parlement, met vage volmachten … in ieder geval schulden die nooit de democratische goedkeuring van de bevolking kregen, zij die de schuld horen af te betalen; het begrip werd uitgevonden in de VS toen die na de ‘bevrijding’ van Cuba weigerde de schulden van de Spaanse kolonisatie af te betalen).

“Wij zijn inderdaad radicaler dan anderen in onze voorstellen omdat we menen dat de terugbetaling van de schulden moet worden stopgezet, we de euro moeten verlaten en de banksector nationaliseren.”

“De banken nationaliseren kan communistisch lijken, maar ik zie dat eerder als pragmatisme: we moeten het land beschermen tegen een eventuele kapitaalvlucht naar het buitenland wanneer we de euro zouden verlaten.”

Hebben jullie banden met andere soortgelijke initiatieven in Europa?

“We hebben meerdere groeperingen gecontacteerd, vooral om onze documentaire te vertalen. Dat is ondertussen gebeurd. We werken niet echt met hen samen. We laten hen enkel toe onze film te gebruiken onder een licentie van Creative Commons.”

Hoe zie je de toekomst van Griekenland?

“Vorig jaar waren er meerdere opstanden tegen het reddingsplan voor het land, maar de burgers geraken ontmoedigd. De laatste tien jaar heeft de oppositie niets voorgesteld dat de publieke opinie kan verenigen. Ik voel dat de verontwaardiging nog altijd aanwezig is. Ze wacht slechts op een nieuwe reden om te herrijzen.”

“Het is leerrijk om vast te stellen dat geen enkele politieke partij de protestbewegingen controleert, dat niemand deze beweging leidt. Ik vrees dus dat de situatie opnieuw uit de hand zal lopen op een gewelddadige manier. Het is echter onmogelijk te voorzien wanneer en waarom.”

Wat na ‘Debtocracy’?

“Dankzij de massale steun van zovelen hebben we meer geld bijeengebracht dan nodig was voor de productie van de film. We hebben dus beslist een speciale rekening te openen waarop mensen hun giften kunnen overmaken. Als we dat geld niet binnen de zes maanden voor een nieuw project gebruiken, gaan we die schenkers terugbetalen.”

“Eerlijk gezegd hadden we ons niet aan een dergelijk succes verwacht met die beperkte middelen. Het was niet gemakkelijk, maar we hebben bewezen met weinig middelen veel te kunnen doen, vooral dankzij de talentrijke medewerkers rondom ons.
Internet heeft ons veel geholpen, maar we zien er ook de begrenzingen van.”

“We moeten nu ook die mensen bereiken die geen toegang tot internet hebben, zoals op het Griekse platteland. Als we alleen maar op internet blijven, is onze aanpak te elitair. Daarom denken we aan de distributie van dvd’s en van vertoningen in theaters en cinema’s.”

“We willen ook echt verder gaan, de taboes van de Griekse media aanpakken. Als de mensen vandaag niet zelf gaan deelnemen aan de productie van informatie, zal er geen enkel mediabedrijf zijn dat hen het woord geeft.”

Interview: Stanislas Jourdan voor www.owni.fr

(Vertaling uit het Frans: Lode Vanoost)