Na oproepen van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) en de federaties van financiële instellingen en verzekeringsinstellingen (Febelfin & Assuralia) om de stekker uit de Europese Tobintaks te trekken, komen er ook signalen uit de regering. Na minister van Financiën Johan Van Overtveldt zou nu ook minister van Economie Kris Peeters op de rem staan.

Een blijvend debat is belangrijk, maar 11.11.11 roept op om te discussiëren op basis van feiten en niet op basis van argumenten die al meermaals weerlegd werden. Een opsomming:

“De Tobintaks zal een zeer negatieve impact hebben op onze economie.” (VBO)

Klopt niet. De taks geldt niet voor gewone ondernemingen, enkel voor financiële instellingen en ondernemingen waarvan de blootstelling aan afgeleide financiële producten (het zogenaamde ‘hedging risk’) groter is dan 5 maal de jaarlijkse omzet. De Tobintaks zorgt er zo voor dat investeren in speculatieve financiële producten minder aantrekkelijk wordt en dat er bijgevolg méér investeringen naar de reële economie gaan.

Bovendien is de FTT een dusdanig beperkte heffing (0.1% voor aandelen en 0.01% voor derivaten) dat de kans op schade aan de reële economie zeer onwaarschijnlijk is. Bovendien moet je ook naar de inkomsten kijken die de taks genereren. Volgens recente schattingen kan dat tot 1,6 miljard euro oplopen.

“Efficiënte financiële activiteiten zullen uit België wegtrekken.” (Febelfin) // “Landen die niet meedoen positioneren zich om zo veel mogelijk activiteiten uit Groot-Brittannië binnen te halen.” (Kris Peeters)

Klopt niet. In een post-Brexit context is de strijd om financiële instellingen die binnenkort mogelijks wegtrekken uit het Verenigd Koninkrijk volop losgebarsten. Zullen landen die niet meedoen aan de Europese FTT de financiële sector naar zich toe zuigen? Die kans is klein. De 10 deelnemende landen staan voor bijna 60% van de Europese economie. Men spreekt nu over het kleine Nederland en Luxemburg die niet meedoen, maar om de taks te ontwijken moeten verhuizende financiële instellingen de banden met economische reuzen als Duitsland en Frankrijk doorknippen, wat weinig waarschijnlijk is.

Vandaag bestaan bovendien al soortgelijke initiatieven in individuele EU-landen, bijvoorbeeld de Britse belasting op aandelentransacties. Die ging niet gepaard met een massale vlucht van de financiële sector, maar bracht de Britse schatkist integendeel jaarlijks 5 miljard dollar op. Natuurlijk is een FTT in de hele Eurozone of hele EU te verkiezen. Idealiter komt de taks er zelfs op mondiale schaal, maar dat is vooralsnog politieke fictie.

“Deze taks zal nefaste gevolgen hebben voor beleggingen gedaan in het kader van groepsverzekeringen, pensioensparen, langetermijnsparen alsook de wettelijke pensioenen.” (Assuralia)

Klopt evenmin. De FTT hangt af van specifiek investeringsgedrag en beloont ‘geduldige’ investeerders met een beleggingshorizon op lange termijn – typisch bij pensioenspaarfondsen -, in vergelijking met pure speculanten (die vooral winst trachten te maken door snelle aan- en verkoop). Bovendien vergeet men gemakshalve dat instabiliteit in de markten veel grotere consequenties brengt voor pensioenspaarders. Denk maar aan de daling van maar liefst 19% op de totale activa van pensioenfondsen na de crisis in 2008. Het is net die instabiliteit die de Tobintaks wil aanpakken, door speculatie te ontmoedigen. De meeste financiële transacties m.b.t. pensioenfondsen zullen bovendien volgens het huidige design niet getaxeerd worden omdat er al vele vrijstellingen worden voorzien.

“Er is nood aan een grootschalige, ernstige en objectieve impactanalyse.” (Febelfin)

Deze impactanalyse is reeds uitgevoerd. De Europese Commissie hield rekening met de vrees voor een duurdere herfinanciering van de staatschuld: schuldinstrumenten die de kost van de staatschuld zou doen oplopen zijn uitgesloten van de FTT en afgeleide producten die banken inslaan voor hun liquiditeitsbeheer vallen onder een verlaagd tarief van 0.01%.

Volgens analisten wordt de impact van een FTT op staatsobligaties overigens zwaar overschat. Deelnemende overheden zouden significante inkomsten ontvangen uit het taxeren van handel in hun staatsobligaties (omdat de meerderheid van hun staatsobligaties gehouden worden door instellingen in eigen land) en de vraag naar staatsobligaties zou niet significant dalen omdat er weinig gelijkaardige alternatieven zijn.

Politieke moed

De druk vanuit de financiële sector blijkt ook binnen de regering meer gehoor te krijgen. Dat minister van financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) een koele minnaar is van de taks, bleek al eerder. Dit weekend uitte echter ook vice-premier Kris Peeters (CD&V) een aantal twijfels in De Standaard. Dat verbaast ons, vermits de partij van de vice-premier zich de laatste maanden vóór een snelle invoering van de taks uitsprak. België werd trouwens pas echt een actieve voorvechter van de FTT toen partijgenoot Yves Leterme minister van buitenlandse zaken was binnen de regering Van Rompuy.

Alles wijst er op dat mensen het roekeloze gedrag van banken dat aan de oorzaak lag van de financiële crisis grondig beu zijn. Het slepen met de voeten bij de invoering van deze taks onder druk van diezelfde lobby is ook in dit opzicht behoorlijk teleurstellend. Bogdan Vanden Berghe, directeur 11.11.11 

Ook premier Michel verklaarde op de jongste Algemene Vergadering van de VN dat “we erin moeten slagen de technische en politieke obstakels weg te nemen” en dat de FTT “een kwestie is van elementaire rechtvaardigheid”. De negen andere lidstaten willen vooruit met de technische uitwerking. Door aanhoudend te vertragen en blokkeren, verliest België stilaan zijn geloofwaardigheid als betrouwbare onderhandelingspartner.

Bogdan Vanden Berghe, directeur van 11.11.11: “Uit recente peilingen blijkt dat een grote meerderheid van de Belgen (82%) vindt dat de financiële sector moet bijdragen aan de kosten van de financiële sector. 61% wil dan ook dat de FTT er snel komt. Recent riepen meer dan 250 prominente economen op tot een snelle invoering van de taks. De regering doet er dan ook goed aan het oor te luisteren te leggen bij de burger en de experts ter zake in plaats van bij de financiële lobby. Hun argumenten zijn vaak gehoord en al even vaak weerlegd. Alles wijst er op dat mensen het roekeloze gedrag van banken dat aan de oorzaak lag van de financiële crisis grondig beu zijn. Het slepen met de voeten bij de invoering van deze taks onder druk van diezelfde lobby is ook in dit opzicht behoorlijk teleurstellend”