Acht van de elf magistraten van het Hooggerechtshof stemden in met de wijziging van vijf artikelen van de Algemene Gezondheidswet, die het recreatieve gebruik van cannabis of marihuana verbieden. Het besluit zorgt ervoor dat gebruikers geen gerechtelijk bevel meer nodig hebben om toestemming te krijgen voor teelt voor persoonlijk gebruik. In plaats daarvan moeten burgers straks een vergunning aanvragen bij de gezondheidsregulator van het land, de Federale Commissie voor Bescherming tegen Gezondheidsrisico’s (Cofepris).

Het besluit betekent het einde van een hoofdstuk dat begon in 2015, toen vier mensen via een gerechtelijk bevel toestemming kregen van de gezondheidsautoriteiten voor recreatief gebruik van cannabis. Die zaak had alleen betrekking op de indieners, maar vanaf dat moment begonnen verschillende organisaties een juridische strijd om de toestemming landelijk uit te breiden.

Onderdeel van nieuw drugsbeleid

Het is een belangrijke stap richting de uiteindelijke commercialisering van marihuana, en volgens specialisten opent het ook de deur naar legalisering van andere gewassen die nu als illegaal worden beschouwd. Een voorbeeld is de kweek van klaprozen, vooral in gemarginaliseerde regio’s van het land. Het besluit wordt gezien als een van de centrale doelstellingen in het drugsbestrijdingsbeleid van de huidige regering onder leiding van president Andrés Manuel López Obrador.

Door deze uitspraak van het Hof moet het parlement de juridische stappen nemen om de vijf artikelen van de Algemene Gezondheidswet te wijzigen. De artikelen bevatten een reeks verboden op elke handeling met betrekking tot cannabis: het planten, kweken, oogsten, bereiden, bezitten, consumeren, verhandelen, vervoeren en medisch voorschrijven van de plant. De wetgevers moeten de nodige wijzigingen doorvoeren om consumptie, kweek en distributie te reguleren, aangezien die in het strafwetboek nog steeds als misdaad worden beschouwd.

In haar uitspraak stelt het Hof dat het in geen geval is toegestaan om marihuana in het land te “importeren, verhandelen of distribueren”. Het is ook niet toegestaan om zaden voor het kweken van marihuana te importeren of te verkopen. Verder mag consumptie geen invloed hebben op derden, en niet plaatsvinden in openbare ruimtes of in het bijzijn van minderjarigen.

‘Nog niet op straat roken’

Leden van actiegroep Plantón 420 kwamen vorige week samen voor het Hooggerechtshof, om de rechtszitting op de voet te volgen. Ze hadden een informatietafel ingericht, waarop ze verschillende soorten planten tentoonstelden. Voorbijgangers benaderden de groep nieuwsgierig en informeerden voorzichtig naar de prijs van de planten en hun methode om ze te zaaien. “Jullie brengen de toekomst en het leven van onze kinderen in gevaar”, schreeuwde een oudere voorbijgangster naar de groep.

Daarom is de uitspraak van het Hof zo belangrijk voor consumenten; het betekent een stap in de goede richting om de criminalisering en stigmatisering van cannabisgebruikers tegen te gaan, zeggen de actievoerders. “Wij lopen als cannabisgebruikers altijd het gevaar door de politie te worden vastgehouden of door de samenleving te worden veroordeeld. Dat komt doordat dit hele systeem is geworteld in een verbod. Straks zullen we niet langer veroordeeld of gecriminaliseerd worden. We zouden die angst niet meer moeten hoeven voelen.”

Na de aankondiging dat de ministers de ongrondwettigheidsverklaring over het verbod op recreatief gebruik van marihuana hadden goedgekeurd, staken de activisten voor de rechtbank joints aan en vielen elkaar in de armen.

Een paar uur later publiceerden ze een persbericht waarin ze hun inhoudelijke conclusies over de uitspraak van het Hof toelichtten. “Is dit reden voor feest? Ja. Is het nu legaal? Nee”, schreef activist Pepe Rivera. Zijn grootste zorg is dat de uitspraak voor verwarring kan zorgen: “Er is nog steeds geen handel mogelijk en het kan niet legaal op straat worden geconsumeerd.”

Handel van cannabis nog niet legaal

De uitspraak geeft het ministerie van Volksgezondheid wel de mogelijkheid om activiteiten toe te staan die verband houden met de eigen consumptie van cannabis en THC: planten, telen, oogsten, voorbereiden, bezitten en vervoeren, alles voor recreatieve doeleinden.

De vergunning van Cofepris omvat vijf teeltmethoden zonder winstoogmerk: individuele teelt, gedeelde teelt (wanneer een tuin wordt gedeeld), solidariteitsteelt (familieleden die een plant kweken voor patiënten die dat niet kunnen), collectieve teelt (zoals in de cannabisclubs van Uruguay, Spanje of Colombia) en tot slot gedeelde of collectieve teelt door patiënten.

De activisten verwachten dat de Cofepris-vergunningen geen limiet stellen aan teelt of bezit, maar het is nog niet bekend wanneer die zullen worden verleend. “We moeten niet vergeten dat de mensen van Cofepris en het ministerie van Volksgezondheid met veel zijn. En al die mensen moeten het over veel dingen eens worden, heel veel stukken schrijven en die ook lezen. En we weten: haastige spoed is zelden goed”, schrijven ze op hun Facebookpagina. “Wat werkt is ons protest, we moeten onszelf zichtbaar maken, ons uitspreken, de straat op gaan, de wetten erdoor drukken, niet stoppen alleen omdat er vandaag een stap is gezet”, schrijven ze.

Wat de handel van cannabis betreft, blijft het wachten op het Congres om deze te reguleren, leggen de activisten uit. De toestemming die Cofepris aan gebruikers zal verlenen is een voorschot op legalisering. Maar de weg is nog lang, zeggen ze, ze kunnen niet achterover leunen: “De SCJN wilde zich niet uitspreken over artikel 245 van de Algemene Gezondheidswet, terwijl dat volgens ons juist het belangrijkste artikel is: daarin wordt het gevaar van de plant vastgesteld. Helaas wil de staat na 101 jaar de leugen dat de plant een gevaar voor de samenleving vormt, nog altijd niet rechtzetten”, aldus Pepe Rivera.

Op zaterdag 3 juli hield de Mexicaanse cannabisbeweging een ‘groene mars’ om het besluit van de SCJN te vieren. Ze riepen op tot een landelijke opkomst in parken uit respect voor de ‘vrije ontwikkeling van de persoonlijkheid na een verbod dat 101 jaar duurde’.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Pie de Página, van het Mexicaanse netwerk van Periodistas A Pie.