Om de vier jaar kunnen de werknemers hun vertegenwoordigers kiezen in de comités voor preventie en bescherming op het werk en in de ondernemingsraden. Of toch tenminste een deel van de werknemers. In bedrijven met minstens 50 werknemers is er een comité. Voor een ondernemingsraad moet een bedrijf al 100 werknemers tellen.

De sociale verkiezingen werden voor het eerst georganiseerd in 1950. Ze zijn onderdeel van het sociale overlegmodel dat na de Tweede Wereldoorlog tot stand kwam.

De strijd speelt zich af tussen de drie vakbonden ACV, ABVV en ACLVB. Werknemers kiezen uit hun collega’s. De situatie op de werkvloer en de manier waarop de vakbond daarmee omgaat, speelt dus de bepalende rol in die keuze. Maar deze keer vallen de verkiezingen in volle aanloop naar een nieuwe periode van acties tegen de regering wat mogelijk ook een invloed kan hebben op het stemgedrag.

De christelijke vakbond ACV is – zo blijkt uit de cijfers van De Tijd – de grootste vakbond met 61.000 kandidaten. Het ABVV telt er 52.000. De liberale vakbond komt aan net geen 20.000 kandidaten. Maar dat zijn er wel meer dan bij de vorige verkiezingen. Het ACLVB heeft als kleinste vakbond nog veel groeimarge.

Volgens De Standaard is slechts één op drie kandidaten een vrouw. Maar dat hangt natuurlijk ook af van de sectoren waar er verkiezingen zijn. De socialistische bediendenbond BBTK maakt zicht sterk dat bijna de helft van hun kandidaten een vrouw is.

Bij de sociale verkiezingen geldt er geen stemplicht. Dat maakt meteen van de opkomst een belangrijke graadmeter van de populariteit van de vakbonden. Of tenminste van hun slagkracht om de werknemers te motiveren deel te nemen aan de verkiezingen. In 2012 bracht 67 procent van de stemgerechtigde arbeiders en 59 procent van de bedienden hun stem uit.

De vakbonden voelen zich gesterkt door twee recente studies. Een onderzoek van de KU Leuven blijkt dat 80 procent van de Belgen vindt dat de vakbonden noodzakelijk zijn voor de verdediging van hun sociale rechten. Uit een onderzoek in opdracht van Randstad blijkt dat het draagvlak va n vakbonden niet daalt. Ruim de helft van de werknemers voelt zich sterk betrokken bij de vakbond. Dat is 9 procent meer dan in 2012.