‘Ik stop voor elk rood licht, zelfs in de woestijn’. In de jaren 90 had Louis Tobback aan minder dan 50 tekens – dat is nog geen halve tweet – genoeg om uit te leggen waar het om draait. De rechtsregels worden in alle omstandigheden en door iedereen gerespecteerd. Zelfs een eenvoudige verkeerswet, zelfs in een verlaten woestijn, zelfs door een minister.

Jammer genoeg lijkt dit principe vandaag niet zo evident meer. Een staatssecretaris kan rechterlijke uitspraken naast zich neerleggen en daar nog eens trots mee uitpakken. Een burgemeester-partijvoorzitter zet de rechters weg als wereldvreemd en ondergraaft collectief hun geloofwaardigheid. De grootste partij van Vlaanderen – waarvan vernoemde staatssecretaris en burgemeester trouwens prominente leden zijn, dat had u vast begrepen – brengt met een campagne op de sociale media ons hele rechtssysteem in diskrediet.

De scheiding tussen de uitvoerende en de rechterlijke macht is één van de belangrijke pilaren waarop onze democratische samenleving steunt. Eigenlijk even belangrijk als het algemeen stemrecht. Het volk kiest zijn vertegenwoordigers, de volksvertegenwoordigers maken wetten, de regering voert de wetten uit en onafhankelijke rechters waken over de correcte toepassing ervan. Het alternatief is willekeur en het recht van de sterkste, zoals ten tijde van de Franse zonnekoning en andere absolute monarchen.

Het ‘primaat van de politiek’ noemen ze het zelf. Maar het lijkt vooral op intimiderend borstgeroffel en spiergerol van politieke primaten.

Net dat recht van de sterkste is natuurlijk aantrekkelijk voor een partij op rechts. N-va-coryfeeën tonen geregeld dat ze niet zo goed kunnen omgaan met de inperking van hun macht. Niet door inspraak, niet door sociaal overleg, niet door studies of wetenschappelijk onderzoek, niet door rapporten en objectieve cijfers, niet door de pers… En nu dus ook niet meer door de rechtsregels en de rechters. Het ‘primaat van de politiek’ noemen ze het zelf. Maar het lijkt vooral op intimiderend borstgeroffel en spiergerol van politieke primaten. Of ‘gewapend bestuur’ zoals de burgemeester van Antwerpen regelmatig pleegt te zeggen als hij consequent de democratische elastiek weer eens wat verder oprekt.

Natuurlijk zullen de aanvallen op het rechtssysteem bij een deel van het electoraat wel in de smaak vallen. Niet alleen in ons eigen land, maar even goed in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Nederland of Frankrijk zoals recente voorbeelden aantonen. Voor sommige mensen volstaat waarschijnlijk een als onterecht ervaren verkeersboete om in de tribune mee te joelen als hun rechtse helden de wet negeren en het de ‘wereldvreemde’ rechters eens goed inpeperen. Maar laat ons allemaal hopen, laat ons er allemaal vooral voor zorgen, dat er terug veel meer mensen zijn die van politici verwachten dat ze de rechtsstaat verdedigen en de wetten respecteren. En dat ministers én staatssecretarissen dus ook terug stoppen voor een rood licht in de woestijn. 

Dirk Schoeters | algemeen secretaris ABVV-regio Antwerpen

Lees meer in nr. 91 van Vakbond in Beweging

met in dit nummer:

• Rechts & Recht | of hoe het primaat van de politiek vooral lijkt op intimiderend borstgeroffel en spiergerol van politieke primaten.
• ‘Aan dit tempo zijn we nog 35 jaar zoet’ | Inga Verhaert vindt dat het dichten van de loonkloof te langzaam gaat.
• Knuffel eens een BMW-chauffeur | waarom we ons beter niet laten bang maken door politieke scenaristen.
• Make America great again!? | interview met Bart Kerremans, hoogleraar Amerikaanse politiek.
• Zuid-Afrikaanse vrouwen leren elkaar strijden tegen geweld | ‘niet één, niet twee, niet drie maar allemaal tesaam’.
• Je bent rood en een dikke rebel | Pierre Van Welde legde de Makro plat.