Beste Bieke Verlinden,
Graag bedien ik mij van een antwoord op een opiniestuk ‘Waar zijn we onze fierheid verloren?’ in de vorm van een afbeelding. Daarover later meer.
Een snedig stuk lees ik kritisch. De stijl hunkert naar erkenning en verbergt tegelijkertijd iets. Niet dat ik niet akkoord ben, geen van de dingen die u schrijft zijn onwaar. Toch krulden mijn tenen bij de passages van het geciteerde sinterklaasliedje.
Dat liedje gaat terug op de iconografie van de heilige Nicolas van Myra. De boot waarvan sprake is in het liedje, gaat terug de mythe dat deze beschermheilige van de zeelieden, een storm bedaarde. De heilige Nicolas’ graf werd opengebroken en kruisvaarders brachten zijn restanten over naar Bari, Sicilië, alwaar ze een basiliek bouwen op zijn nieuwe graf. Hoe godslasterlijk het is om aan grafschennis te doen, dat laat ik in het midden. Ten tijde van Filips II, maakte Sicilië deel uit van het Spaanse Koninkrijk. Dat hoor je nog steeds in het lied. Ten slot: de stoomboot: dat is een product van de negentiende-eeuwse industriële revolutie, hetgeen doet vermoeden dat de constructie van de tekst van het lied ontstaat in de geest van de negentiende-eeuwse industriële revolutie.
Het huidige beleid van sociale onzekerheid en ‘straf de armen’ politiek is een deel van de ultra-liberale doctrine, de terreurdreiging is een andere bliksemafleider. Alle macht aan de aandeelhouders is het motto, ten koste van al de rest. Ook de (natie)staat wordt daarbij uitgehold ten koste van financiële industrie. Die natiestaat naar Rijnland-model is te hinderlijk voor deze nieuwe politieke orde. Kijk naar Congo, in potentie het rijkste land ter wereld. De stille genocide met 6.000.000 doden in 15 jaar, is het miskendste conflict op deze aardkloot. Dat staatloos model stelt de financiële en industriële consortiums, om via een labyrint van omwegen wapens te leveren en tweedracht te zaaien. Op die manier kan de stille rooftocht van de grondstoffen van het rijkste land zich voltrekken. Niet anders. Dat model is de overtreffende trap waar het neo liberale model voor staat.
Waarom blijft u refereren aan het Rijnlandmodel, het stoelt op een oude economisch, maatschappelijk en politieke orde? De wereld waarin ik ben opgegroeid is fundamenteel anders dan de wereld waar mijn kinderen opgroeien. Als we die jonge generatie die vandaag opgroeit, fundamenteel kansen willen bieden om zichzelf als mens te ontwillen, moeten we dan niet dringend op zoek naar nieuwe modellen?
Als gids ontwikkelde ik een thematische rondleiding voor een gidsorganisatie in Brussel over daklozen en instellingen voor daklozen. De belangstelling was groot want het is een gevoelig thema, op voorwaarde dat je empathie kan tonen voor de andere.
Omwille van deze proffesionele redenen deed ik onderzoek inzake daklozen en armen problematiek in het algemeen, in het bijzonder over Brussel. Uit die analyses leer ik een aantal dingen.
Hoe ontwar je een gordiaanse knoop? Zoals Alexander de Groote?
Armoede is van alle tijden, al millennia stoelt een maatschappelijke orde zich op een onderklasse. Het begrip ‘paria’ of ‘verstotene’ bestond al met het kastensysteem in India. Daaruit volgt dat de onderklasse zonder bezit, een noodzakelijk deel is van wat we cultureel, maatschappelijk, filosofisch en politieke ontwikkeling noemen. Dat levert veel schoonheid op, maar ook veel individueel leed.
In de hoedanigheid van schepen is het misschien ongepast, maar om solidariteit echt te ervaren raad ik aan van een week tussen de daklozen te gaan leven, gelijk Diogenes van Sinope dat deed, met de bedelstaf als wapen tegen de maatschappelijke orde.
Tot slot wil ik nog de afbeelding toelichten.
Dit schilderij is getiteld ‘Keep your hand on your heart‘ en kadert binnen de voorbereiding van mijn volgende expo in SMAHK. Het maakt deel uit van een bipolaire reeks met tegengestelde achtergronden (violet vs vaalgroen). In dit geval is de achtergrond violet, de kleur van de Keizer in het Romeinse rijk. Violet was een uiterst zeldzaam pigment in die tijd, vandaar dat het de enkel Keizer toekwam. De katholieke kerk zal achteraf die kleur introduceren in haar liturgie. Dit is niet zonder toeval; violet staat symbool voor het ongrijpbare.
De voorgestelde personages zijn mensen uit mijn persoonlijke levenssfeer. Bernie reikt Jack de volgende 78-toerenplaat aan. Bernie’s lach en stralende ogen zijn een tegenpool voor de onfortuinlijke Jack, uitdrukkingloos, door een bloedklonter in zijn hersenen in de rolstoel gekluisterd. De titel is naar een song van uit Jacks platencollectie en erg overeenkomstig van wat je ziet op het schilderij.
Feitelijk, deze betekenisdragers in acht genomen, stelt dit beeld niet min of niet meer voor dan wat vandaag ongrijpbaar lijkt: solidariteit.
Met genegen groet uit Magrebijns Schaarbeek.
Bram Borloo
