In het nieuwsbericht wordt al te gemakkelijk gegoocheld met percentages en absolute aantallen. De aandachtige lezer merkte bijvoorbeeld op dat het zou gaan om 8,7% van de beroepsbevolking, ofte 611.000 werkzoekenden. In absolute cijfers zou men – opnieuw volgens het persbericht – tot september 2006 moeten teruggaan om een vergelijkbaar cijfer te hebben (met name 620.000 werklozen).
Alleen al intuïtief klopt dit niet. We weten immers dat de beroepsbevolking sinds 2006 met meer dan 4% gegroeid is (of met 215.000 personen tot 2012). Tegelijkertijd zou de werkloosheidsgraad nu procentueel hoger liggen met hetzelfde (zelfs minder) aantal werklozen.
Wie er de data op naslaat, komt dan ook al snel tot heel andere conclusies. Als we – zoals het hoort – de bevolkingsgroei meenemen in de berekening, moeten we zelfs vaststellen dat de tewerkstelling gegroeid is ten opzichte van de populatie. Bovendien zien we dat de werkloosheid doorheen de jaren vooral sterk schommelt, en dat zowel voor als tijdens de crisis. Zomaar een correlatie zien tussen de crisis en de werkloosheidscijfers, ligt dus veel minder voor de hand dan we zouden denken.
Om tot die conclusie te komen, zijn we eerst de brondata van het persbericht[1] nagegaan.
Eerste vaststelling: het cijfer over het aantal werklozen haalt men bij de maand juli, het percentage slaat op de maand juni. Blijkbaar zal het percentage nog significant naar boven gaan, want mei en juni zijn relatief vergelijkbare cijfers qua zowel aantallen als qua percentages
Maar er is meer aan de hand. Als we de cijfers voor juni nemen – 553.000 werklozen die 8,7% van de beroepsbevolking voorstelt – kan men afleiden dat er een beroepsbevolking van 6.4 miljoen personen zou zijn. Als we nu het cijfer van september 2006 nemen – 620.000 werklozen en 7,9% werkloosheidsgraad – dan komen we op een beroepsbevolking van 7,8 miljoen personen uit, of 1,4 miljoen mensen minder op zeven jaar.
Laat ons gewoon de cijfers sinds 1995 (de meeste statistieken van de NBB zijn vrij opvraagbaar tot 1995) eens in een grafiekje zetten.
Eerst deze volgens de brondata van het persbericht:
Je merkt inderdaad de jaarlijkse piek in augustus. Wat ook opvalt is de hoge werkloosheid tussen 2004 en 2006 in volle economische groei. Stellen dat hoge werkloosheid enkel een probleem is van na de crisis is niet in lijn met de realiteit, enkel gedurende twee jaar (2006 – 2008) zagen we een echte daling in aantal werklozen.
Volgens de regel van drie bekomen we bovenstaande grafiek. Of enorme variaties in de beroepsbevolking per maand. Vooral de scherpe daling het laatste jaar is verbazend.
Wat is er aan de hand? Het is moeilijk om daar een éénduidig antwoord op te geven, maar beide cijfers hebben duidelijk geen verband met elkaar. De ene werkt met de totale werkloosheidsgetallen per maand, de ander werkt met een subset die bovendien seizoensgezuiverd is. Nogal moeilijk om beide zomaar naast elkaar te zetten.
Laat ons een poging doen om het eenvoudiger voor te stellen. Terug naar de NBB en de jaarlijkse statistieken ivm de arbeidsmarkt[2].
De werkloosheidsgraad is ook hier berekend door het aantal werklozen te delen door de beroepsbevolking. De werkloosheidsgraad is inderdaad hoog, maar gedurende de laatste 18 jaar was ze 11 jaar hoger. Hoog maar niet uitzonderlijk. Maar misschien is het belangrijker om het tewerkstellingspercentage te zien in plaats van te focussen op enkel de werkloosheid.
In 1995 werkte 38.8% van de totale bevolking, in 2008 haalden we 42,2%. Nu zitten we daar 0,5% punten onder op 41,7% van de totale bevolking. In die zin is de opmerking van Jan De Nul dat er nog nooit zo weinig mensen moesten zorgen voor zo veel niet-werkenden wel zwaar overtrokken als we kijken naar de recente geschiedenis. Met dezelfde tewerkstellingsgraad als in 1998, zouden we in 2012 330.000 minder productieve personen in de maatschappij gehad hebben.
Enerzijds zien we dat het percentage van de bevolking op actieve leeftijd begint te dalen tesamen met de pensioenering van de babyboomers.
Anderzijds zien we dat zowel beroepsbevolking als de tewerkstelling stijgt ten opzichte van de bevolking op arbeidsleeftijd. We slagen er dus in om meer mensen te laten toetreden tot de arbeidmarkt (meer en meer tweeverdieners, minder arbeidsonbekwamen,…) en om ook meer mensen effectief werk te verschaffen. Een stijging van bijna 5% tov 1995.
Een boeiende vraagstelling zou zijn of het percentage van de beroepsbevolking gedreven wordt door de tewerkstelling of omgekeerd. Stijgt de beroepsbevolking omdat er meer werk is, of zijn er meer mensen die willen werken en zoekt men naar extra tewerkstelling? Stel dat het percentage beroepsbevolking ten opzichte van de bevolking op arbeidsleeftijd gelijk gebleven was op 67,7% zoals in 1995, dan waren er in 2012 285.000 minder werkzoekenden ten opzichte van nu en zou bij gelijke tewerkstelling de werkloosheid slechts 275.000 man geweest zijn ipv 560.000 in 2012, of de helft.
Tenslotte nog een samenvattend grafiekje vertrekkende van de absolute cijfers in 1995 die we voor alle parameters gelijk zetten aan 100.
De zwarte stippellijn is de evolutie van de totale bevolking. We zien dat de tewerkstelling duidelijk sneller gegroeid is dan de totale populatie. De niet actieve populatie op actieve leeftijd daalt ook tot 2005, daarna stabiliseert ze in absolute cijfers, maar doordat de bevolking zelf blijft stijgen, blijft ze relatief gezien dalen. Werkloosheid schommelt sterk gedurende de jaren. Verbazend is de vaststelling dat gedurende de jaren voor de crisis de werkloosheid sterk opliep en enkel op een tweetal jaar terug daalde, waarna ze naar de crisis terug steeg, maar niet echt (tot 2012 althans) terugkwam tot het niveau 2004 – 2006 of eind jaren 90.
Slotsom: de tewerkstelling als percentage van de totale bevolking is tot nu toe vrij stevig gebleven, in tegenstelling tot wat sommige bedrijfsleiders beweren.
Voetnoten
- [1]Brondata van het persbericht: http://www.nbb.be/belgostat/PresentationLinker?TableId=66000076&Lang=N
- [2]De jaarlijkse statistieken van de arbeidsmarkt: http://www.nbb.be/belgostat/PublicatieSelectieLinker?LinkID=758000040|910000082&Lang=N
