Voor alle duidelijkheid: de redactie heeft die term niet zelf uitgevonden of overgenomen van De Standaard, maar Dirk Maes van Milcobel heeft die term gebruikt in het interview dat onze medewerker met hem had ter voorbereiding van het artikel dat verscheen op vrijdag 9 april.

Maes heeft in een latere reactie ook benadrukt dat het niet om het officieel standpunt gaat van Milcobel.

Hij begrijpt de kritiek van de Noord-Zuidorganisaties en laat weten dat hij afstand wil nemen van de term ‘fair trade’.

DeWereldMorgen.be heeft de term misschien te gemakkelijk overgenomen, zonder dieper in te gaan op de argumenten die er zijn om een product ‘fair trade’ te noemen. Hoewel er geen vastgelegde regels bestaan over wat nu wel of niet ‘fair trade’ is, is de Noord-Zuidrelatie volgens onder andere Oxfam-Wereldwinkels en Max Havelaar essentieel om van ‘fair trade’ te kunnen spreken.

Ook De Standaard gebruikte de term ‘fair trade’ in zijn artikel over de melk, en Oxfam-Wereldwinkels heeft als reactie volgend persbericht verspreid.

Eerlijk is eerlijk (standpunt van Koen Van Bockstal namens Oxfam-Wereldwinkels vzw)

Oxfam-Wereldwinkels waardeert het initiatief van Delhaize en Milcobel om melk van Belgische coöperaties op de markt te brengen en een correcte prijs aan de betrokken melkveehouders te betalen (“Eerlijke melk van eigen bodem”, DS 8 april 2010).

Een correcte prijs staat immers aan de basis van duurzame landbouw, zowel in het Noorden als in het Zuiden. We vinden het echter jammer dat de term ‘fair trade’ meer en meer opduikt voor initiatieven die niet voldoen aan de principes van het fairtrademodel.

Fair trade is een duurzaam economisch ontwikkelingsmodel voor boeren in het Zuiden. Dat model staat voor veel meer dan enkel een correcte prijs. Het systeem van eerlijke handel garandeert niet alleen een eerlijke prijs die de productiekosten dekt, maar biedt ook een bijkomende fairtradepremie, duurzame handelsrelaties op lange termijn én respect voor mens en milieu.

De premie is voor de landbouwcoöperaties erg belangrijk: ze biedt lokale gemeenschappen de mogelijkheid om hun ontwikkeling in handen te nemen. Met de premie investeren zij onder meer in onderwijs, gezondheidszorg en het ontwikkelen van sociale zekerheid. Zaken die broodnodig zijn in het Zuiden waar dat, in tegenstelling tot bij ons, lang geen verworven rechten zijn.

Het concept ‘fair trade’ en het betalen van een ‘eerlijke prijs’ past voor Oxfam-Wereldwinkels binnen een bredere visie op mondiale duurzaamheid en rechtvaardigheid. Dat betekent heel concreet een eerlijk landbouw- en handelsbeleid dat achtergestelde boeren in het Zuiden een kans geeft op de wereldmarkt.

Max Havelaar reageert

Max Havelaar vzw laat via woordvoerster Sandra Galbusera weten akkoord te gaan met dit standpunt.

“Vanuit Max Havelaar België nemen we steeds het standpunt in dat ook ook wordt verwoord door Oxfam-Wereldwinkels. We zijn bereid tot medewerking / ondersteuning m.b.t. de initiatieven die Belgische boeren ondersteunen op weg naar meer duurzaamheid en een juiste honorering hiervoor, maar de term ‘fair trade’ willen we voorbehouden zien voor een concept dat kansarme producenten uit het Zuiden ondersteunt m.b.t. duurzame ontwikkeling via kansen op de internationale markt”, aldus Galbusera in een verklaring.

Er is dus steun aanwezig voor het initiatief, maar de term ‘fair trade’ kan hier dus beter niet gebruikt worden.

Algemeen Boeren Syndicaat

Aan de andere kant kwam er ook kritiek van het Algemeen Boeren Syndicaat (ABS). In een persbericht geeft deze onafhankelijke boerenvakbond kritiek op de afspraak tussen Delhaize en Milcobel.

Coöperatieve melk bij Delhaize

Delhaize verkoopt Milcobelmelk en belooft een extra vergoeding te betalen voor de coöperanten van Milcobel. Een goed initiatief, ABS ondersteunt alle initiatieven die kunnen bijdragen tot een betere prijs voor de producenten, ware het niet dat er toch bedenkingen zijn bij deze samenwerking:

Het concept om ‘faire melk’ te verkopen aan de consument is een idee van EMB, de European Milkboard. Sinds vorige zomer is EMB bezig een nieuwe coöperatie (Faircoop) in België op te richten, die reeds in Wallonië is voorgesteld, en waar ook Milcobel-bestuurders bij aanwezig waren. Momenteel telt ze reeds 400 coöperanten. Zij gaat binnenkort van start met ‘Fairebel’ als ‘faire’ drinkmelk. Ook in Vlaanderen is het initiatief van Faircoop van start gegaan, samen met de oprichting van de Vlaamse EMB-afdeling, de FMB.

We moeten vaststellen dat de overeenkomst Delhaize-Milcobel een flauwe kopie is van het Fairebel-concept, dat net voor de  lancering van het originele project bekend gemaakt werd. Dat de lancering van het Delhaize-product (dus geen Milcobelmerk!) juist nu gebeurt, is zeker geen toeval: ook in Vlaanderen, waar Milcobel het grootste deel van haar melk ophaalt, slaat het Waalse initiatief aan. Voelt men de druk komen? Ook in Vlaanderen waren er Milcobel-bestuurders aanwezig op de voorstelling.

1. Delhaize betaalt een vergoeding aan de coöperatie Milcobel. Het is totaal onbekend hoeveel cent per liter geleverde melk dit gaat opleveren en hoe dit zal doorverdeeld worden aan de Milcobel-coöperanten. Zijn alle geleverde liters, ook die boven quotum, aan een prijsverhoging onderhevig? Stimuleer je op die manier niet opnieuw tot een hogere productie ten koste van een correcte prijs?

2. Zal dit bijdragen tot een daadwerkelijke prijsverhoging? Zal Milcobel de kloof met de best betalende melkerij kunnen overbruggen?

3. Het is ook geen toeval dat Delhaize juist 5 eurocent goedkoper is dan de aanbevolen prijs van de ‘Fairebel’ van Faircoop. Is dit niet weer het begin van de negatieve prijzenspiraal?

4. Het betreft een Delhaize-product! Hiermee geeft de coöperatie het product uit handen, terwijl enkele maanden geleden afgestoten Nederlandse merknamen aangekocht werden omdat die “pasten in de strategie tot diversificatie” …

5. Enkel Milcobel-coöperanten kunnen eventueel genieten van de vergoeding.

6. Er is een tegenstrijdigheid: Milcobel is de coöperatie die stelt dat ze alle melk van leden wil aanvaarden, ook de melk van de grote quotumoverschrijders. Hiermee geeft Milcobel een slecht signaal en hypothekeert ze eventuele prijsverhogingen. Dit concept kan niet opwegen tegen ‘overtollige melk’ die tegen dumpingprijzen moet worden afgezet op de wereldmarkt onder de vorm van poeder of boter. Een pleidooi voor betere prijzen moet daarom steeds gepaard gaan met een aanbodbeheersing, zoniet is het dweilen met de kraan open!

7. De melk die Milcobel ophaalt, komt ook van Nederlandse en Franse leden-leveraars, deze profiteren dus ook mee van de ‘Belgische coöperatiemelk’ …

8. Het volume melk dat onder deze noemer verkocht zal worden, is een fractie van de totale melkplas bij Milcobel (1,1 miljard liter). 1 miljoen op jaarbasis is amper 1 pro mille! Het effect op de melkprijs van de 3.000 leveraars zal vermoedelijk in dezelfde orde van grootte zijn. Dit betekent dat de melkveehouders weinig voordeel zullen krijgen, maar dat Delhaize haar ‘boerenimago’ flink kan oppoetsen!

Let wel op! Het afdwingen van eerlijke prijzen voor de boer is 100 procent toe te juichen, maar ere wie ere toekomt, laat dit duidelijk zijn!

Guy Depraetere, woordvoerder ABS  (8 april 2010)