Jef Mariën en Omer Mommaerts
Jean-Luc Dehaene is er mee begonnen. Het was eind augustus 2007. Leterme en zijn CD&V hadden twee maanden voordien met de belofte van een ‘grote staatshervorming’ de federale verkiezingen gewonnen in kartel met de N-VA. Quid N-VA? En wat met de N-VA? stond er te lezen op de beruchte ‘schootnota’ die doorheen de autoruiten en met scherpe lenzen was gespot door fotografen. Dehaene bedoelde eigenlijk: hoe raken we van de N-VA van af? Niet dus. Integendeel. Drie jaar later is het kleine broertje uit het kartel de met afstand grootste partij van Vlaanderen (en België) geworden en we kunnen alleen maar hopen dat de twee laatste verkiezingen niet de hink en de stap zijn geweest voor de nog grotere sprong. Niet zo lang daarna volgde Quid CD&V? in alle mogelijke varianten en dat tot op vandaag. Begin februari bracht Yves Desmet nog een Standpunt onder deze titel. De directe aanleiding was een uitvoerig interview met de stilaan niet meer zo nieuwe voorzitter van het ACW, Patrick Develtere.
Bij ons riep dit interview eerder de vraag op Quid ACW? Waar staat het ACW in heel het communautair geweld van de voorbije maanden? Het was zeker geen toeval dat het grootste deel van dit interview juist ging over de relatie van het ACW met de CD&V. Merkwaardig was ook hoe die relatie met ‘zachte handen’ werd aangepakt. Maar misschien is dat logisch als je kijkt naar het citaat dat ook de titel van het interview vormde: “De 17 procent kiezers die CD&V overhoudt, komt vooral van ons”. Het valt te betwijfelen of CD&V-kopstukken zoals Peeters en De Crem met deze uitspraak echt gelukkig waren. Misschien vonden zelfs de ACW-vertrouwensmensen in de CD&V zoals Vervotte en Vanackere het niet zo’n goede zaak dat te moeten lezen. Voor Peeters is het duidelijk: wat denkt dat ACW wel? Denken die dat ze hier nog altijd de eerste viool (kunnen) spelen? En voor de ACW-vertrouwensmensen is het vervelend omdat de huidige koers van CD&V steeds minder aansluit bij de algemene doelstellingen van het ACW. Maar ook voor heel wat geëngageerde mensen in het ACW en zijn deeltakken riep deze uitspraak veel ongenoegen op.
Want zeker sinds de regionale verkiezingen van juni 2009 doet er zich wel een eigenaardige ontwikkeling voor. Om te beginnen is daar de scherpe terugval van CD&V tot 17,3% van de stemmen in Vlaanderen bij de federale verkiezingen van juni 2010. Het laagste percentage dat de ‘katholieke partij’ ooit heeft behaald. Een percentage dat bij de recente opiniepeiling van Vers l’Avenir zelfs nog terugviel tot 12,5%. Op 3 jaar tijd is de CD&V van sterkste partij in Vlaanderen nu het schoothondje geworden van het voormalige kleine kartelbroertje, de N-VA. De ‘Vlaamse’ profilering van CD&V, die al volop bezig is van de hoogtijdagen van Vlaams Minister-President Luc Vandenbrande in de jaren negentig, is sindsdien helemaal op hol geslagen. In een wanhopige (hopeloze?) poging om de verloren machtspositie terug te winnen probeert de CD&V nu zelfs de N-VA langs Vlaams-nationalistische kant voorbij te steken. Nochtans kennen de Vlaams-nationalisten in de CD&V ook het verhaal van de kopie en het origineel. Maar misschien moet die Vlaams-nationalistische profilering enkel dienen om zich als beste kartelpartner van de N-VA voor de komende Gemeenteraadsverkiezingen op de kaart te zetten. Want daar mag geen twijfel over bestaan: de overgrote meerderheid van CD&V kiest resoluut voor het behoud van het kartel CD&V/N-VA waarmee men bij de vorige GRV in 2006 zoveel succes heeft geboekt. Niemand minder dan CD&V-kopstuk (én ACW-vertrouwensmens!) Yves Leterme liet maanden geleden al en als eerste weten dat in zijn Ieper het kartel zou voortgaan.
En hoe zit dat dan met het ACW? Wat vindt het ACW van dat feitelijk hernieuwde kartel tussen CD&V en N-VA? Wat vindt het ACW van de richting die het debat over de staatshervorming de voorbije 7 maanden is uitgegaan? Op een paar uitzonderingen na is het aan de kant van het ACW hierover bijzonder stil. Waarom eigenlijk? Wil men zijn bevoorrechte politieke partner die de CD&V nog altijd is niet in de steek laten? Of is ondertussen binnen (een deel van) de leiding van het ACW ‘de overtuiging’ gegroeid dat niet langer de federale staat maar wel het autonome-maar-nog-niet-onafhankelijke Vlaanderen het belangrijkste politieke niveau is? En weet de ACW-leiding dan niet dat de N-VA niet enkel een separatistische partij is maar ook een uitgesproken conservatieve en neoliberale partij waarvan het gedachtegoed helemaal – dus nog meer dan in het geval van de CD&V – haaks staat op de maatschappijvisie van het ACW? Het ACW zou het nochtans kunnen en moeten weten. In het ACV, de belangrijkste deelorganisatie van het ACW, weet men dat ondertussen maar al te goed. Sinds vele maanden organiseert het ACV voor zijn vrijgesteldenkader en militanten en in talrijke beleidsinstanties vorming over juist die neoliberale sociaaleconomische visie van de N-VA. En in de praktijk ondervindt het ACV al heel goed wat het betekent om met een door Unizo- en Voka-anciens geleide Vlaamse regering te moeten onderhandelen.
Hoelang kan het ACW die spreidstand nog volhouden? Terwijl talrijke militanten in de deelorganisaties, maar ook in ACW-afdelingen, zich engageren voor het behoud van een federale solidariteit lijkt het er op dat een meerderheid binnen de ACW-leiding om opportunistische, strategische of sommigen misschien zelfs om inhoudelijke redenen, kiest voor verdere steun aan een CD&V die zich feitelijk gedraagt als een aanhangsel van de N-VA. Zal de ACW-leiding zijn afdelingen oproepen om geen steun te geven aan een CD&V die bij de komende (Gemeenteraads)verkiezingen kartel zal vormen met de N-VA? Zal ze haar afdelingen vrij laten, wat feitelijk wil zeggen dat ze akkoord gaat met de keuze voor het kartel die het merendeel van de ACW- afdelingen zal goedkeuren? Wat is eigenlijk nog het verschil tussen een plaatselijke ACW-afdeling en de CD&V?
Misschien heeft Patrick Develtere wel gelijk als hij zegt dat de meerderheid van de CD&V-kiezers ‘van ons’ zijn . De vraag is dan wat die ‘van ons’ nog wil zeggen. Hoeveel ‘ACW’ zit er nog in de ACW-ers die voor CD&V blijven stemmen? Misschien hoeft Kris Peeters zich dan wel geen zorgen te maken. Die ‘van ons’ zijn misschien wel eerst CD&V-er en pas dan ACW-er. Maar als dat zo is hoeft het ACW zich niet door hen gebonden te voelen. Misschien kan het ACW, of zeggen we liever de ACW-leiding, zich dan echt politiek onafhankelijk opstellen als sociale beweging en ijveren voor een andere politiek die echt overeenkomt met de geproclameerde maatschappijvisie van het ACW. En misschien moet het ACW zich dan wel de vraag stellen of er wel een partij bestaat in Vlaanderen die echt werk wil maken van zijn maatschappijvisie. De studiedienst van LBC maakte een overzicht van de standpunten van de Vlaamse partijen m.b.t. tot een aantal belangrijke sociale vraagstukken. Hieruit bleek dat de programma’s van SP.a en PVDA het dichtst aansloten bij de visie van het ACV en zeker niet de CD&V, om maar helemaal te zwijgen van de N-VA. Binnen het ACV is het een publiek geheim dat de Franstalige partijen Cdh en de PS de beste verdedigers zijn op (partij)politiek vlak van hun standpunten.
Hoe diep moet de CD&V electoraal nog vallen vooraleer het ACW zelf het initiatief neemt om rond de tafel te gaan zitten met alle progressieve sociale krachten in Vlaanderen en Franstalig België om een echt ‘sociaal’ beleid te voeren en een staatshervorming door te voeren die ‘goed is voor de mensen’ zoals het ACV schreef?
(Voordien verschenen in Beweging)
