Ook al zijn de Indignados verdwenen uit de media, ze hebben niet stilgezeten in Spanje. In acties tegen huisuitzettingen, tegen de afbraak van de gezondheidszorg en, zij aan zij met de mijnwerkers uit Asturië, lagen ze aan de basis van een nieuw actief middenveld. Voorbarig beschuldigd van anti-parlementarisme, zetten ze nu de stap naar het parlement met Partido X. Maar dit is geen gewone partij.

De 15M beweging zoekt haar weg

Even ter herinnering, Puerta del Sol was het plein in Madrid dat na massale protestbetogingen maandenlang werd bezet. Daar werd de 15 Mei beweging geboren. In alle grote steden verrezen acampadas, tentenkampen op centrale pleinen. De 15M beweging was een massale spontane beweging en verraste de ordehandhavers. Deze wisten niet zo gauw hoe ze moesten reageren, ook al omdat de acties totaal geweldloos waren. 15M was ook de beweging die Occupy Wallstreet inspireerde.

15M is na de pleinbezettingen opgegaan in verschillende concrete actiebewegingen: tegen huisuitzettingen in het Platforma de Afectados por la Hypotheca, tegen de afbraak van de gezondheidszorg, de Marea Blanca, zij aan zij met de mijnwerkers uit Asturië tegen de mijnsluitingen enz. De beweging heeft zich teruggetrokken van de centrale pleinen om te gaan werken in de wijken. Ze werkt daar aan concrete oplossingen voor de directe noden van het volk door bij voorbeeld voedselbanken, ecologische tuinen, coöperatieven, ruilhandel en alternatieve kredietsystemen te organiseren.

Traditioneel en radicaal links keek argwanend toe en was soms zelfs ronduit afwijzend, cfr. Louis Tobback. Ik ga die kritieken hier niet herhalen, maar een goed gemeende en deels gefundeerde maar voorbarige kritiek wil ik wel citeren.

Voorbarige kritiek

In zijn boek ‘Tegen Verkiezingen’ (een voortreffelijke analyse trouwens) schrijft David Van Reybrouck over Occupy en de Indignados:

“Een beweging die (…) weigerde na te denken over valabele alternatieven, was niet alleen strategisch zwak, maar ook ronduit onbezonnen (…) Alleen maar sympathiek en alternatief zijn is echt niet genoeg wanneer aan iets zo cruciaal als het overlegmodel gesleuteld gaat worden.“ (David Van Reybrouck, ‘Tegen Verkiezingen’, 2013, p. 36)

“Stéphane Hessel, (…) beklemtoonde steeds dat verontwaardiging zonder engagement onvoldoende was en dat daadwerkelijk moest geprobeerd regeringen te beïnvloeden: ‘Men moet zich niet in de marge engageren, maar in het hart van de macht.’” (Op. Cit., 2013, p. 38)

“Wat ook opvalt (…), is dat van een bliksemsnelle start en een lawine van media-aandacht, het enthousiasme van publiek en media al heel snel wegzakt.” (Op. Cit., 2013, p. 39)

Ik denk dat David Van Reybrouck de 15M beweging een beetje voorbarig in het kamp van het anti-parlementarisme heeft gezet. Ze hadden inderdaad de schijn tegen. Maar 15M wou zich gewoon niet laten recupereren door de bestaande particratieën, noch van links noch van rechts. Hun slogan: ‘zij vertegenwoordigen ons niet’ is vooral een reactie tegen de parlementaire aristocratie vanuit dezelfde overwegingen als David Van Reybrouck in zijn pamflet.

De beweging wijst de politiek niet af, maar wil zich niet losrukken van haar massa basis. En nu waagt ze haar eerste stappen in het hart van de macht met de oprichting van de Partido X (@Partido_X). Maar ook dat gebeurt nog voorzichtig.

We zijn traag, omdat we ver gaan

‘We zijn traag, omdat we ver gaan’ was één van de populairste leuzen van de beweging. Op deze lange reis veranderen de tempo’s. Soms door te versnellen, soms door te vertragen. Maar het proces zal nooit stoppen, zelfs niet als het een tijdje onzichtbaar blijft. Geduld staat zelfreflectie toe, maakt het mogelijk fouten te herstellen en voorziet in de tijd en de ruimte om deel te nemen aan het proces om de wereld te veranderen. De Indignados verwerpen de productiviteitslogica van het kapitalisme. Ze laten zich niet opjagen.

In tegenstelling tot Occupy ligt de 15M in Spanje beweging niet op apegapen. En toch heeft ze zich niet direct ‘in het hart van de macht’ begeven zoals Hessel voorstelde. Daarentegen is ze gegroeid en heeft ze zich verdiept in de concrete gevechten tegen het systeem en de corruptie van de politici, tegen de soberheidspolitiek van de regering en tegen de banken.

In 2011 was de beweging niet bezig met verkiezingen. De regerende PSOE verloor 4,2 miljoen stemmen zodat de PP met een minimum aan stemmenwinst de macht kon grijpen in het parlement. Maar 29 procent van de kiezers (een stijging van 3 procent) is niet komen opdagen en 9 procent stemde blanco of ongeldig. Met slechts 39,9 procent van de stemmen kreeg de PP de absolute meerderheid aan zetels.

Partido X met de X van anoniem

Partido X wil weg van het representatieve dogma en de personencultus. Ze wil de politieke aristocratie verjagen. De X staat voor het burgernetwerk. De politieke elite wordt vervangen door verkozen ambtenaren die de oplossingen, die door het burgernetwerk worden voorgesteld, compileren en uitvoeren.

Ze breekt met de top-down structuren van de traditionele politieke partijen. Kandidaten kunnen worden voorgedragen door iedereen. Ze moeten wel competent zijn, zich kunnen publiek verstaanbaar maken, contacten kunnen leggen, in hun biografie aantonen te hebben gewerkt voor het algemeen belang en affiniteit hebben met de methode en het programma van het burgernetwerk. Zie voor meer detail Como Functiona.

De Partido X is hierover expliciet, het is NIET de partij van de 15M beweging. De pressiegroepen van de burgers, het middenveld moet zijn rol blijven spelen.Dit in tegenstelling tot de milieubeweging die in de jaren tachtig haar ziel verkocht heeft aan de groene partijen. Het ziet zichzelf als een katalysator niet als vertegenwoordiger van. Geen ideologie, maar logica en methode: democratie en punt. De methode bevat vier mechanismen:

• Beleid onder burgercontrole, met regelmatige bindende en verplichte referenda. Wetgevende macht door de burgers.
• Reëel en permanent stemrecht. Kiezen is niet hetzelfde als stemmen. Stemmen is de politieke wil direct weergeven over een bepaald onderwerp.
• Een wetgeving die online en in burgernetwerken wordt uitgewerkt. Vergelijk met crowd sourcing grondwet Ijsland.
• Transparantie van de openbare instellingen. Spanje heeft nog geen openbaarheid van bestuur.

Enkele voorstellen circuleren al. De partij belooft financiële steun voor de kleine bedrijven, verhoging van het minimumloon en de invoering van een maximum loon (geen baas mag meer dan 10 keer het loon van zijn personeel verdienen). Een anti-fraude unit moet processen voor de bankiers in Nuremberg stijl voorbereiden.

In februari doet de partij een toer van 15 grote steden om haar achterban te raadplegen over deelname aan de Europese verkiezingen in een context van directe democratie. Hierin verschilt hun oplossing van die van de loting zoals Van Reybrouck voorstelt, maar ze is er niet noodzakelijk tegengesteld aan. Het doel is hetzelfde, te komen tot een gelijke machtsverdeling.

Oospronkelijk verschenen op Reële Democratie Nu!