Digitalisering zorgt duidelijk voor verandering op het veld van het activisme. De angst voor zulke activisten is zelfs zo groot dat de huidige Egyptische president Sisi de oprichters van online bewegingen opsluit tijdens de herdenkingen van de revolutie. Ook in Marokko is het niet anders, zo blijven de gevestigde media doodstil over de opstanden in het land.

Digitaal activisme en vooral de organisatorische rol van sociale media geven deze sociale protesten een zekere continuïteit. Bovendien biedt het de Riffijnse bevolking die kost wat kost op politiek, sociaal en economisch vlak in het isolement wordt gehouden, de ruimte om enerzijds gebruik te maken van de vrijheid van mening en meningsuiting en anderzijds om maatschappelijk engagement uit te oefenen.

De toegankelijkheid van het internet, de technische verfijning van de smartphones hebben ervoor gezorgd dat activisme op de sociale media de sociale straatprotesten en militante bewegingen niet alleen efficiënter maken maar ook een groter bereik hebben. Zo werden duizenden vrouwen op de internationale vrouwendag van 8 maart gemobiliseerd om hun stem te laten horen in Alhoceima. Vrouwen uit verschillende lagen van de bevolking, hooggeschoolde en laaggeschoolde vrouwen van alle leeftijden hebben de straten van Alhoceima op de dag van de vrouw gekleurd.

Deze voor het gebied ongeziene actie heeft ervoor gezorgd dat de aanhoudende protesten in het Rifgebied nog meer mensen heeft bereikt in de migratielanden zoals België. Deze vorm van activisme, het digitale activisme speelt een grote rol in het gebied en zeker sinds de Arabische Lente.

Foto : Achraf Bellaali / Président Club L’UNESCO pour la protection du patrimoine au Rif

De cultuur van angst lijkt overwonnen. Iedereen die zich van corruptie bedient en die sociale ongelijkheid in de hand werkt, krijgt ervan langs. De activisten mobiliseren constructief, informeren mensen over de regio wereldwijd en zijn slechts een klik van het publiek verwijderd. Online verzamelen de cyberactivisten de massa, politieke leuzen worden opgemaakt om te scanderen op straat, teksten krijgen body en worden aangevuld door het breed publiek.

De livestream video’s en de videoblogs die journalisten als Med El Asrihi van de facebookpagina Rif24h en van www.Rif24.com, een website die heel vaak offline wordt gehaald door hackers, de wereld insturen, spreken ook mensen in België aan. De website vraagt om solidair te zijn met het gebied van herkomst, omdat deze protesten ook in hun voordeel spelen. Migreren naar Europa is vaak in de uitzichtloze realiteit van de Riffijnen vaak de enige uitweg. En dit is net wat de protestbeweging ook aankaart, ze zijn het namelijk beu om te vertrekken.

Tevens is het Rifgebied vaak financieel afhankelijk van de Marokkanen in Europa. ‘Zijn jullie het niet beu om 50 jaar na de migratie nog steeds geld te moeten opsturen naar het gebied, en zeker nu jullie zelf verkeren in crisis?’, klinkt het.

Tegenwoordig hoeft je geen ICT’er te zijn om creatieve en complexe montages te maken. De smartphones beschikken over gebruiksvriendelijke apps die hierbij kunnen helpen. Activisten zoals Nasser Zafzafi, die in deze protesten ook wel de leider van het Rif-verzet wordt genoemd, zijn fervente gebruikers van de sociale media. Hij vlogt, stuurt video’s via Youtube, maar is ook fysiek aanwezig tijdens de straatprotesten. Bovendien worden de coöperatieve principes en waarden omarmd in de online vergaderruimtes als Facebook, Twitter, You Tube. Iedereen die toegang heeft kan als het ware mee ‘vergaderen’. Voor het eerst doet opleidingsniveau er niet toe. Oudere generatie, jongeren, vrouwen spreken boodschappen in en klikken op verzendknoppen.

Hoewel de online beheerders er steeds in slagen berichten de wereld in te sturen , loopt hun werk zeker niet van een leien dakje. Het livestreamen tijdens de protesten loopt meestal moeizaam omdat de internetverbinding regelmatig afgebroken wordt. Zafzafi’s facebook account – de echte, want er zijn veel accounts op zijn naam die niet van hem zijn – ziet een paar uur daglicht of het wordt door hackers offline gehaald. Vorige week maakte hij een nieuwe account aan die na 18 minuten de limiet van vriendschapsverzoeken had bereikt. Zoveel mensen hunkeren naar zijn nieuwsupdates. 

De cyberactivisten doen er alles aan om de menigte via verschillende kanalen te mobiliseren. Ook al krijgen deze online beheerders het ook aan de stok met de strijd die online gevoerd wordt door hun tegenstanders. Deze is niet te vergelijken met de online strijd die we gezien hebben tijdens de laatste Amerikaanse verkiezingen – Republikeinen versus de Democraten. Het is eerder een aanval van individuen, leden van de regering zoals de activisten beweren, en heel vaak gaat het om nieuwe accounts die aangemaakt zijn enkel en alleen om de online beweging te saboteren. In vergelijking met de aanhangers van de sociale protesten, gaat het hier over een marginale groep.

In Europa, waar de meerderheid van de Marokkanen uit het Rifgebied komt, worden de actuele tendensen meer en meer gevolgd en dit via videobeelden in de verschillende landstalen – de meerderheid kan niet in de moedertaal lezen. Niet alleen jongeren volgen de vloggers op, maar ook de eerste generatie ouders laten in deze periode hun favoriete satellietzender Aljazeera even voor wat het is en buigt zich letterlijk over de smartphones. Als gevolg hiervan werden reeds kleinschalige protesten in solidariteit met de beweging in het Rifgebied georganiseerd in steden als Oslo, Den Haag, Bilbao, Madrid, Parijs, Barcelona, Frankfurt en Antwerpen.

Het internet is altijd een plek geweest voor gemeenschapsvorming en hier lijkt het erop dat dankzij deze digitale burgerjournalisten en activisten de mensen uit de diaspora meer en meer de ontwikkelingen in Marokko volgen.

Het digitale platform maakt gemeenschapsvorming mogelijk en vooral de uitvoering van democratische acties. Deze coöperatieve platformen leiden tot sociale veranderingen en bieden ruimte voor ideologische groeperingen om sociale verandering teweeg te brengen, en de kloof met geëmigreerde Marokkanen kan wel eens verkleind worden. De toekomst wordt spannend.

Med El Asrihi (rif24/facebook)