Anonieme brief in de bus van een chronische pijnpatiënt.

‘Profiteurs!’ Hoe hardnekkig is dit beeld van langdurig zieken?

Deze week werd ik behoorlijk heftig geraakt door het verhaal van een chronische pijnpatiënt die bovenstaande boodschap aantrof in haar brievenbus. Anoniem en snoeihard. Helaas geen unicum, dit stigma van luie profiteur, zeker wanneer het om een aandoening gaat die op het eerste zicht onzichtbaar is. Wees eens bloedeerlijk: heb jij zo al naar een langdurig zieke / inactieve gekeken?

vrijdag 16 oktober 2020 10:29
Spread the love

Laat me beginnen met te onderstrepen dat langdurig zieken zelf óók belastingbetalers zijn en blijven, en dat ze hun recht op een vervangingsinkomen eerst hebben moeten verdienen. Of om het met de woorden van onze voormalige minister van Volksgezondheid Maggie De Block te zeggen:

‘Een invaliditeit is een uitkering omdat je omwille van ziekte niet kan bijdragen aan de sociale zekerheid. Het is een verzekeringsprincipe: je krijgt geld omdat je rechten hebt opgebouwd. Dat is de solidariteit tussen mensen die ziek zijn en niet ziek zijn.’

Beluister hier de volwaardige podcast met Maggie De Block:

Platter dan plat populisme

Het politieke discours dat benadrukt hoe de rotte vissen in het sociale vangnet dringend aan de haak geslagen moeten worden, is een rechtstreekse oorzaak van dit soort stigma’s. Wantrouwen aan de basis van onze sociale zekerheid: waar in dit verhaal is er eigenlijk plaats voor solidariteit? Is dit hoe we collectief willen omgaan met al wie, om welke reden dan ook, niet of toch niet optimaal de overheidskassa spijst? Alsof we als mens trouwens niet meer dan een economische waarde zouden hebben.

Het is een ernstige denkfout dat langdurig inactieven voor hun plezier / uit pure luiheid godganse dagen thuis blijven. Wie zou daar nu ooit vrijwillig voor kiezen in een wereld waarin wat je doet vrijwel alles bepaalt. Denk je dat ook maar iemand staat te trappelen om ‘ik sta op de ziekenkas’ te antwoorden wanneer de o zo fundamentele vraag ‘wat doe jij in het leven?’ valt.

Als je al weet dat mensen tijdens de eerste coronagolf al neerslachtig werden van plots als niet-essentieel beschouwd te worden en wekenlang binnen vier muren te moeten blijven, verbaast het dan iemand dat veroordeeld worden tot chronisch zieke en de stempel ‘arbeidsongeschikt’ krijgen niet bepaald deugd doen?

In plaats van individuen te viseren, zouden we onze verontwaardiging veel beter richten naar de beleidsmakers die hun laars lappen aan een degelijk inclusiebeleid. Wat denk je dat de meeste impact zal hebben: mankemensen één voor één proberen te persen in een totaal onaangepast systeem? Óf kneden aan de werkcultuur zelf om te komen tot een toegankelijke arbeidsmarkt die ook mensen met een zogenaamde arbeidshandicap met open armen verwelkomt?

Inclusief kapot

Dat een zingevende bezigheid – betaald, vrijwillig, een combinatie van beide – een belangrijk onderdeel van ons welzijn vormt, daar is vrijwel iedereen het over eens. Deel van een geheel zijn, bijdragen, je eigen boontjes (voor een stuk) kunnen doppen, uitgedaagd, gezien, gehoord en erkend worden: allemaal verlangens die tot de essentie van mens-zijn behoren, of je nu met ernstige mankementen moet samenleven of niet.

Werkwilligheid te over bij langdurig zieken, daar bestaan meer dan genoeg studies over en dat bewijst ook het grote aantal mensen dat zich spontaan engageert binnen lotgenotenorganisaties. Vertrouwen en veiligheid, dat zijn de noodzakelijke bruggen die ontbreken om ook effectief de hoge drempels naar werk te overmeesteren. Professor Arbeidsgeneeskunde aan de KU Leuven Lode Godderis ziet het zo:

‘We moeten veiligheid creëren. Je mag de rechten van mensen niet meteen wegnemen van zodra ze zich opnieuw willen activeren. Ze noemen het een gouden kooi, maar ik vind het geen gouden kooi, ik vind het vooral gewoon een kooi. Het is misschien een beetje een vreemd beeld, maar dat is hetzelfde met een kanarievogel. Ook al zet je het deurtje van de vogelkooi open, die gaat er niet uit vliegen, je moet die er bijna zelf uit gaan zetten. Ik denk dat we vooral moeten helpen om stappen te zetten, en van mij mag die invaliditeitsuitkering dan best wel een flinke tijd blijven doorlopen. Ook al ben je aan de slag, geleidelijk aan. Laat ons vooral zorgen dat mensen terug kunnen vallen, zekerheid hebben. Als het niet meteen lukt, geen probleem, je kan nog altijd “genieten” – tussen haakjes – van je invaliditeitsuitkering, je bent het recht niet kwijt. Opbouwen en geleidelijk aan kijken en afstemmen hoe we dat kunnen realiseren. Dat vergt inspanning en vertrouwen.’

Beluister het volledige gesprek met Lode Godderis:

Baanboetseren

Bij deze doe ik nogmaals een oproep aan al wie betrokken is bij het (re-)integratie- en arbeidsbeleid: creëer speelruimte om banen te boetseren sámen met wie langdurig uitvalt. Ga in dialoog, koester de kruisbestuiving. Maatwerk is nu eenmaal geen eenheidsworst. Het is in grote mate de regelgeving die tekortschiet, niet de personen met de zogezegde tekortkomingen.

Aan al wie toch hardnekkig door de profiteursbril blijft kijken: ik hoop van harte dat je niet snel zelf in het invalidenschuitje belandt. En als dat toch zou gebeuren: dan hoop ik dat je bovenstaande boodschap nooit in je brievenbus moet aantreffen. Laten we niet wachten op een koekje van eigen deeg om met meer begrip in het leven te staan.

Voor wat inkijk in het mankemensenbestaan nog dit fijne gesprek met ‘Beter worden is niet voor watjes’- auteur Bart Van Eldert:

Tot schrijfs

Lynn Formesyn

Lees meer:

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!