Het is alweer enkele dagen geleden dat Fedasil snel en kordaat reageerde op het propageren van desinformatie of fake news. Gelukkig maar, of liever: eindelijk! We hebben recht op correcte informatie. In de wereld van media, zijn deze zes dagen een eeuwigheid en maakt de snelheid waarmee berichten de wereld in gestuurd worden baan voor alweer brandende actualiteit zodat we snel onze focus moeten verleggen. Toch gebied de discrepantie tussen waarheid en leugen stil te staan bij wat er exact gebeurde.
Feiten en statistische data zijn er om op te vertrouwen, om op te kunnen rekenen. Tegen deze betrouwbaarheid kan een subjectief buikgevoel niet tegenop. Tenzij onderzoek niet nauwkeurig genoeg wordt uitgevoerd, de omvang van steekproefonderzoek te klein is of de weergave van de statistiek suggestief wordt gebracht. Intuïtieve statistiek tegenover harde berekeningen. Ook in mijn job heeft de zoektocht naar feitelijkheden steeds naar oplossingen geleid. Hoe kritisch of uitzichtloos de situatie ook was. Tijd nemen om op zoek te gaan naar correcte informatie. De waarheid verdient onze focus en tijd. Toch blijken we enorm vatbaar voor het intuïtieve. Het is gemakkelijk, het vergt weinig diep denkwerk. Maar het is ook helemaal niet abnormaal, dit is hoe onze hersenen doorgaans werken. De weg van de minste weerstand. Zelfs statistici van beroep blijken over een slechte statistische intuïtie te bezitten.
We moeten onszelf dus actief aanleren om onze geest op scherp te stellen wanneer het over percentages gaat. “80 tot 90 procent van de asielzoekers zijn alleenstaande mannen.” Alleen al de ruimte tussen de twee parameters wijst op een enorme schommeling, het is meteen een indicatie en zou alarmbellen moeten doen afgaan. Statistiek is precies. Statistiek rondt weinig af. De punctualiteit zit soms in wat zich na de komma afspeelt. In dit geval, en ik heb er de cijfers van www.cgvs.be bijgenomen gaat dit over een schommeling die 2296 mensen betreft. Tussen 80% en 90% bevinden zich 2296 mensen. Dat is het maandgemiddelde van de asielaanvragen van 2019 en dat is veel! Tussen het grootst gelogen getal en de uiteindelijke waarheid zit dan weer 52%. Dat is de helft van alle aanvragen. Je kan je de vraag stellen of bij zulk een grote afwijkingen dit het zogenaamde intuïtieve buikgevoel betrof of diende de uitspraak een heel ander doel?
We bevinden ons te midden van een informatiestorm die om het metaforisch uit te drukken wel eens ontaardt in een virtuele oorlog. Daren Linvill en Patrick Waren, twee experts op sociale media in propaganda analyseerden twee jaar lang tweets van professionele trollen tot hun ogen ervan bloedden. Ze bestudeerden online propaganda en verdiepten zich in strategie, tactiek en impact. De resultaten van hun onderzoek zijn beangstigend. Het ultieme doel van professionelen is om de mainstream in polaire en extreme richtingen te duwen. Herkenbaar, niet? Ik zie treffende gelijkenissen. Alleen lanceren professionele trollen zich op de sociale media met de bedoeling zo veel mogelijk volgers te verzamelen uit een bepaald segment van het politieke spectrum. Ze bouwen hun volgerspubliek zorgvuldig op. Ze katalyseren tweets om viraal te gaan met hartverwarmende en solidaire boodschappen. Maar dan verandert de toon van berichten met de bedoeling verdeeldheid, wantrouwen en twijfel te zaaien. De desinformatie wordt niet verspreid door het account waar je het niet mee eens bent, integendeel.
Ook mijn ogen dreigen spontaan te bloeden bij het lezen van reacties van amateur trollen op de sociale media. Je ziet dezelfde taal die politici hanteren maar in overtreffende vorm. Digitale beleefdheid is niet meer. Door woorden zie je de bronnen die polarisatie tolereren. We zitten met probleempolitici die de publieke opinie constant trachten bij te sturen door ons emoties te verkopen. Angst. Haat. Afgunst en afkeer. Harde polariserende boodschappen sleutelen subtiel aan onze emotie, aan onze kijk op zaken. Waarheid is soms merkwaardig, irrelevant. Framing nestelt zich in mensen hun gedachten en gevoelens, gedachten worden daden. Grenzen worden stilaan verlegd. #lucifer #Bilzen
En toch ben ik hoopvol. Want wanneer het doel is om mensen in polaire en extreme richtingen te duwen dan is het aan ons om de omgekeerde beweging te maken. Ik zie meer mensen en verenigingen de handen in elkaar slaan. We gaan meer en meer onze energie en focus op samenwerken en solidariteit leggen. Verhalen en boodschappen staan op zichzelf, vanuit een menselijke standpunt en starten niet vanuit negatieve framing over hetzelfde onderwerp. Ik zie snel en kordaat reageren tegen leugens. Wat ik me wel afvraag is wanneer het moment zal aanbreken wanneer probleempolitici op het matje worden geroepen die actief aan desinformatie doen, een waarschuwing, vervolgens een schorsing? Dat lijkt me meer dan normaal. We hebben namelijk altijd, ondubbelzinnig en ontegensprekelijk recht op de waarheid.
(bron: https://www.rollingstone.com/politics/politics-features/russia-troll-2020-election-interference-twitter-916482/amp/?fbclid=IwAR2cGusYvtjA9s1f0gP2S1GEZ3fJqBy_DaqyacIy4p3810WAd56vC9BiiOc, Kahneman en Tversky)
