De Portugezen houden de adem in. Sinds 28 augustus is een delegatie van de trojka, bestaande uit de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Muntfonds, op bezoek in Lissabon om het besparingsplan van de centrumrechtse regering te evalueren. Verwacht wordt dat de trojka begin volgende week met een uitgebreid rapport naar buiten komt.

Dit is al de vijfde evaluatiemissie sinds Portugal in mei vorig jaar moest aankloppen bij Europa voor een hulppakket van 78 miljard euro. De voorwaarden die de trojka oplegt, zijn bijzonder streng. Bij vorige evaluaties kreeg de regering-Passos Coelho telkens goede punten, maar dit keer ziet de toestand er minder goed uit.

Tegenvallende inkomsten uit belastingen

Door de recessie waarin de Portugese economie is terechtgekomen door de rigoureuze besparingsdrift blijken nu ook de belastinginkomsten onder de verwachtingen te blijven zodat het vooropgestelde begrotingstekort voor 2012 van 4,5 procent van het BBP niet zal worden gehaald.

Bovendien heeft het grondwettelijk hof eerder goedgekeurde besparingsmaatregelen, zoals de afschaffing van de eindejaarspremie voor ambtenaren en gepensioneerden met een pensioen van meer dan duizend euro, verworpen.

De hele week al gonsde het in de Portugese pers van geruchten over extra maatregelen die de regering – onder druk van de trojka – zou voorstellen om het begrotingstekort alsnog terug te dringen. Eerst was sprake dat de trojka zou instemmen met een tekort van 5,3 procent, maar uiteindelijk zou het toch 5 procent worden.

Dat betekent zo goed als zeker extra besparingsplannen terwijl de bevolking nu al kreunt onder de vorige maatregelen die zich nu pas goed laten voelen.

Passos Coelho had woensdag nog gezegd dat de regering niet van plan was om de Portugezen met hogere belastingen te treffen, “maar dat deze hypothese ook niet kan worden uitgesloten”. “Het enige wat we willen, ik twijfel er niet aan, is onze zware problemen gezamenlijk te boven te komen. Maar niemand van ons is in staat om te zeggen wat het precies zal worden”.

President vindt dat inspanningen beter moeten worden verdeeld

Vrijdag had president Aníbal Cavaco Silva bij een bezoek aan Coimbra gezegd “dat het absoluut nodig is om de inspanningen beter te verdelen over de hele bevolking”. Hij zei dat degenen die tot nu toe het zwaarst hadden ingeleverd niet nog eens extra mogen worden getroffen. De president opperde ook het idee dat na ruim 15 maanden bezuinigingsbeleid het misschien wel tijd wordt om de voorwaarden die met de trojka waren afgesproken, bij te stellen.

“De slechte internationale conjunctuur heeft een negatief effect op de Portugese export. Ik kan me niet voorstellen dat de trojka daar geen rekening mee zal houden”, verklaarde de president. Het is niet de eerste keer dat de president openlijk kritiek geeft op de premier, hoewel beiden tot dezelfde partij (PSD) behoren.

Verwacht wordt dat een combinatiepakket van maatregelen zal worden voorgesteld om de economie weer aan te zwengelen en de belastinginkomsten te verhogen, met een gedeeltelijke verhoging van de BTW op een aantal producten en diensten. Voorts zal de privatisering van enkele overheidsbedrijven versneld worden doorgevoerd.

Krant start online petitie tegen verhoging belastingen

Vrijdag kondigde de financiële krant Diário Económico aan dat ze met een online petitie start waar lezers hun ideeën kunnen achterlaten tegen een mogelijke verhoging van de belastingdruk. De krant vindt ook dat de trojka moet instemmen met een langere termijn voor de uitvoering van de besparingsmaatregelen “omdat anders de economie helemaal wordt doodgeknepen en we dreigen in Griekse toestanden terecht te komen”.

Dat de belastinginkomsten tegenvallen, ondanks de inspanningen om de inning efficiënter te maken, heeft ook te maken met een groeiende ‘parallelle’ economie van zwartwerk.

Donderdag kondigde de Europese Centrale Bank aan dat ze ‘ongelimiteerde’ maatregelen zal nemen om de eurocrisis te lijf te gaan. Dat lijkt in de eerste plaats bedoeld te zijn om de grote eurolanden Italië en Spanje bij te springen. Of ook Portugal een tweede reddingspakket zou nodig hebben, wordt in financiële kringen veeleer betwijfeld. Passos Coelho heeft die optie alvast afgewezen. 

1 oktober wordt ‘nationale dag van strijd’

Ondertussen zijn ook de vakbonden niet bij de pakken blijven zitten. Donderdag werd op de Conselho Nacional da Intersindical van de CGTP beslist dat 1 oktober een ‘nationale dag van strijd’ wordt. De vakbond wil zijn 42ste verjaardag aangrijpen om over het hele land stakingen, acties en informatievergaderingen in de bedrijven te organiseren.

Algemeen-secretaris Arménio Carlos van de CGTP zei dat het belangrijkste strijdpunt van zijn vakbond een algemene loonsverhoging van 4 procent in 2013 wordt. Het minimumloon moet nu van 485 euro naar 515 euro gaan en zelfs naar 545 euro tegen juli 2013.

“Door de inflatie, het gebrek aan koopkracht en de toenemende fiscale druk op arbeid moet de regering compenserende maatregelen nemen om te voorkomen dat alleen de werknemers in dit land de prijs van de economische crisis betalen”, zei hij.

Hij eiste ook extra maatregelen om de stijgende groep werklozen beter op te vangen. “De werkloosheid vereist noodmaatregelen. We mogen geen mensen in armoede laten wegzakken”.

Volgens cijfers die het Europese agentschap Eurostat deze week bekend maakte, lag de werkloosheid in Portugal in juli op 15,7 procent. Het derde hoogste cijfer in de EU na Spanje (25,1 procent) en Griekenland (23,1 procent). Onder jongeren piekte de werkloosheid zelfs tot 36,4 procent, ver boven het gemiddelde van de EU (22,6 procent).