De Banco de Portugal (BdP), de centrale bank van Portugal, publiceert zoals alle soortgelijke instellingen in de eurozone, regelmatig gedetailleerde rapporten over de financiële en economische situatie van het land. 2012 kondigt zich met alle goedgekeurde besparingsmaatregelen van de centrumrechtse regering-Passos Coelho bijzonder somber aan voor de Portugezen. Dat is natuurlijk geen nieuws meer. Maar het beeld dat het net gepubliceerde ‘winterrapport’ schetst, zal niemand vrolijker stemmen bij het begin van het nieuwe jaar.

Het winterrapport voorspelt dat het reële inkomen van de gezinnen nog met 11 procent zal dalen tot 2013. Door de drastische bezuinigingsmaatregelen van de regering, de fors stijgende werkloosheid, de loonmatiging voor grote groepen werknemers, ambtenaren en gepensioneerden, de begrotingsdiscipline die voor dit en volgend jaar geldt, zal de particuliere consumptie en het reële inkomen van de gezinnen er flink op achteruitgaan.

Grote kans dat economie nog méér zal krimpen

Volgens de cijfers van de Banco de Portugal zal de stijgende werkloosheid en de vermindering van de reële lonen in de privésector vooral dit jaar extra pijnlijk aankomen. Op basis van de beschikbare cijfers van het derde kwartaal van 2011 voorspelt de bank dat de recessie dit jaar zal oplopen tot minstens 3,1 procent en er bestaat een grote kans (50 procent, zegt de bank) dat de economie nog méér zal krimpen.

In oktober ging de bank nog uit van een recessie van 2,2 procent. De OESO, de club van industrielanden, gaat zelfs uit van een recessie van 3,2 procent voor Portugal. Voor 2013 zou in het beste geval een nulgroei bereikt worden.

“De Portugese economie zal in 2012 een inkrimping kennen zonder voorgaande in de recente geschiedenis van het land”, kopten diverse Portugese media deze week naar aanleiding van de publicatie van het winterrapport. Volgens de bank zal een aanzienlijke neerwaartse bijstelling van het permanente inkomensniveau van de gezinnen, bijdragen tot een gevoelige daling van de particuliere consumptie.

Een consumptiedaling van 6 procent voor 2012 en waarschijnlijk nog eens 1,8 procent in 2013. Over de drie jaar dat het opgelegde besparingsplan van de trojka (Europese Commissie, Europese Centrale Bank en Internationaal Muntfonds) loopt, zouden de duurzame consumptiegoederen een daling kennen van zelfs 40 procent. 

Verhoging spaarniveau

Aan de andere kant is er ook een verhoging merkbaar van het spaarniveau bij de gezinnen. “Niet alleen omdat mensen gedwongen worden meer opzij te zetten voor hun afbetalingen van hun woonkrediet en andere vormen van consumentenkrediet, maar ook als een voorzorgsmaatregel om het welvaartsniveau ook in de toekomst voor hun kinderen nog enigszins op peil te kunnen houden.” Dat alles remt een eventuele hervatting van de groei van de economie nog meer af.

Veel zal afhangen van de mate waarin de exportsector zich kan staande houden in deze barre tijden en hoe de rest van de eurozone de financiële crisis doorspartelt. De voorspelling is dat de export dit jaar groeit met ruim 4 procent. Maar, waarschuwt de bank, er is 58 procent kans dat dit cijfer niet wordt bereikt … De import zal dit jaar terugvallen met 6,3 procent, voorspelt de bank. Vorig jaar ging de regering nog uit van een daling met ‘slechts’ 2,8 procent. De overheidsbestedingen zullen dan weer minder zwaar terugvallen: min 2,9 procent in plaats van de verwachte -4,1 procent. 

Banenverlies leidt tot sociale onrust

Wat de werkgelegenheid betreft, is de toestand al even somber. Dit jaar zouden 87.000 banen verloren gaan, volgend jaar nog eens 29.000, terwijl de voorbije jaren er al forse stijging was van de werkloosheid. Het Instituto Nacional de Estatística (INE) berekende voor het derde kwartaal van 2011 het aantal van de actieve bevolking dat een baan had op 4,9 miljoen mensen op een totale bevolking van ruim 10 miljoen. Het banenverlies is zowat gelijk in de privésector als in de openbare diensten, maar vanaf 2013 zullen er relatief meer ambtenaren lijden onder afdankingen en privatiseringen.

Woensdag kondigden de werknemers van het overheidsbedrijf Empresa de Manutenção de Equipamento Ferroviário (EMEF), dat de spoorinfrastructuur van de Portugese spoorwegen onderhoudt, nieuwe acties aan tegen de voorgestelde herstructurering van het bedrijf. Op 1 februari, aan de vooravond van een al eerder aangekondigde
staking bij het openbaar vervoer, zullen de EMEF-werknemers prikacties houden op enkele strategische spoorwegknooppunten.

600 vakbondsleden die zijn aangesloten bij de transportbond FECTRANS betoogden woensdag voor de hoofdzetel van de CP (treinexploitant) in Lissabon. Op een bepaald moment liepen de spanningen hoog op, maar een delegatie van de betogers werd ontvangen door de CP-directie. De werknemers zijn ongerust dat de geplande sluiting van een hele reeks regionale spoorlijnen door de CP ook een zware impact zal hebben op de werkgelegenheid bij EMEF.

Uitgelekt werkdocument in parlement

Dinsdag had minister van Financiën Vítor Gaspar nog een brandje moeten blussen in het parlement. Hij kwam onder vuur te liggen van de oppositie toen uit een uitgelekt werkdocument van het ministerie, dat door de krant Diário de Notícias (DN) was gepubliceerd, bleek dat de overname door de overheid van de pensioenfondsen voor de banksector het overheidstekort voor 2012 nog zou doen oplopen tot 5,4 procent. Veel meer dan de 4,5 procent wat met de trojka was overeengekomen.

De minister kon de parlementsleden geruststellen dat de overheid (voorlopig althans) geen extra besparingsmaatregelen zal nemen, maar de extra kosten zal compenseren door de verkoop van staatspatrimonium.

Het communistische parlementslid Honório Novo verweet de regering het land recht naar de rand van de afgrond te brengen met dat ‘eenzijdige besparingsplan’. “Alleen een beleid gericht op het aanzwengelen van de economische groei en de werkgelegenheid kan het land uit het moeras trekken. Maar het rapport van de Banco de Portugal geeft aan dat we nog meer in recessie zullen gaan.”    

President vindt dat begrotingsdiscipline herstel niet in de weg mag staan

Woensdag was het dan de beurt aan president Aníbal Cavaco Silva om een kritische noot te laten horen. Tijdens zijn jaarlijkse nieuwjaarstoespraak voor de buitenlandse diplomaten in het Palácio de Queluz, ten noorden van Lissabon, brak de president een lans voor een sterke gemeenschappelijke monetaire en financiële politiek in de Europese Unie om de enorme uitdagingen beter aan te kunnen.

Tegelijkertijd vroeg de president zich af of de budgettaire discipline die de Europese Commissie zo rigoureus oplegt aan de lidstaten, het noodzakelijke economische herstel niet in de weg staat. Hij pleitte ook voor een grotere rol voor de Europese Centrale Bank en solidariteit tussen sterkere en zwakkere landen omdat “ons lot in Europa aan elkaar verbonden is”.