De arrestatie van een verkozen volksvertegenwoordiger gaat overigens frontaal in tegen artikel 207 van de Congolese grondwet die de ‘parlementaire immuniteit’ verzekert. De aanhouding van Nzangi (net als vergelijkbare precedenten) vormt aldus zelf een bedreiging voor de staatsveiligheid en het moeizame vredes- en democratiseringsproces dat Congo momenteel doormaakt.

In volle parlementaire vakantie bracht Nzangi in augustus 2013 een bezoek aan de gebieden Rutshuru en Niyaragongo, die op dat ogenblik nog steeds bezet waren door de M23-rebellen.

Op 11 augustus, tijdens een radio-interview in het programma ‘Perspectives de la semaine‘ op de lokale radiozender KivuOne ( https://soundcloud.com/lucha-rdcongo/les-propos-de-nzangi-sur-kivu ), verwoordt hij het ongenoegen van de noodlijdende bevolking van de twee Kivu-provincies.

Hij roept Joseph Kabila, het staatshoofd en commandant suprême van de FARDC (het Congolese regeringsleger), alsook de speciale VN-interventiebrigade MONUSCO op om dringend militaire actie te ondernemen tegenover de M23-rebellen.

Meteen na het radio-interview wordt hij opgewacht met een aanhoudingsmandaat en geëscorteerd naar Kinshasa. Op 13 augustus wordt hij veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf met als aanklacht: ‘bedreiging voor de staatsveiligheid’.

Het protest tegen de arrestatie van Nzangi is groot. Zijn partij de Mouvement Social pour le Renouveau (MSR), de tweede grootste partij binnen de meerderheidscoalitie van het land (majorité présidentielle), schortte meteen haar parlementaire activiteiten op.

Nog geen week later herneemt ze haar activiteiten onder druk van Kabila die, ter compensatie, de belofte doet Nzangi onder huisarrest te plaatsen. Vijf maanden later blijkt dat het bij de zoveelste loze belofte is gebleven. Nzangi zit nog steeds vast in de beruchte gevangenis van Makala in Kinshasa.

Eind november 2013, na de militaire overwinning op de M23-rebellen, doet Kabila de grote steden van het oosten van Congo aan. In Goma, de provinciehoofdstad van Noord-Kivu, is het onthaal van de president opvallend kil. Geen juichende massa meer zoals bij de verkiezingen in 2006, maar de demonstranten hebben maar één vraag: “Libération de notre député Nzangi”.

De politieke en juridische instrumentalisatie ter onderdrukking van het recht op vrije meningsuiting van en vertegenwoordiging door de verkozenen is een kaart die al langer wordt getrokken door Kabila en zijn entourage.

Het vereist politieke moed en het leidt tot isolement, wanneer je je zoals Nzangi niet bekommert om het vergaren of behouden van politieke posten, maar om de uitvoering van je politieke mandaat. Slechts enkelingen durven dit aan en als je het afschrikkingsbeleid van Kabila bekijkt, is dit ook niet geheel toevallig.

Ten aanzien van het maatschappelijk middenveld en de bevolking van Oost-Congo verliest Kabila zienderogen aan legitimiteit, de populariteit van mensen als Nzangi neemt enkel toe. Een evolutie die, in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2016, niet wijst op een spoedige vrijlating van de volksvertegenwoordiger.

Er is internationale druk nodig ten aanzien van de regering-Kabila om zo snel mogelijk gerechtigheid te herstellen in de zaak-Nzangi (al dan niet onder de zopas goedgekeurde wet op de amnestie).

Wanneer dit voor de regering-Kabila alsook voor de internationale gemeenschap de zoveelste doofpotoperatie wordt, is dit alweer een mokerslag voor de bevolking van het oosten van Congo. Die heeft sinds 2006 nog geen glimp kunnen opvangen van het “op gang zijnde vredes- en democratiseringsproces”.

De efficiënte kaping van de parlementaire onschendbaarheid van enkelingen die de grieven en het lijden van de bevolking publiekelijk durven te vertolken, minimaliseren de kansen op een breed gedragen democratiseringsproces.

De middenveldorganisaties en de Congolese maatschappij als geheel moeten de kans krijgen om in politieke vertegenwoordiging en gerechtigheid te geloven. De internationale gemeenschap moet in deze zaak dringend haar rol opnemen.

Nele Aelbrecht

Nele Aelbrecht is lic. politieke en sociale wetenschappen. Zij schreef haar thesis over ‘Conflict en woudbronnen in Oost-Congo (DRC)’ aan de UGent bij prof. Koen Vlassenroot.