Officiële verkiezingsuitslag van 6 mei 2012
Nieuws, Europa, Politiek, Griekenland, PASOK, Trojka, Analyse, Besparingsplan, Griekse parlementsverkiezingen, Nea Dimokratia, Gouden Dageraad, KKE, Syriza, Alexis Tsipras, Wolfgang Schäuble (CDU) -

Politieke aardverschuiving in Griekenland

ATHENE - Op zondag 6 mei 2012 heeft de Griekse kiezer afgerekend met het politieke tweepartijenstelsel dat een systeem van nepotisme en cliëntelisme had gecreëerd. Tegelijk heeft het Griekse volk ook zijn afkeuring laten zien voor het besparingsbeleid dat al twee jaar wordt gevoerd in het land.

dinsdag 8 mei 2012 11:55
Spread the love

De cijfers

De uitslag van de parlementsverkiezingen is naar Griekse normen echt wel een aardverschuiving. Hier volgen de resultaten nog een keertje op een rijtje:

  • Nea Dimokratia behaalde 18,85 procent van de stemmen, en is daarmee de grootste partij van Griekenland. In 2009 haalde de partij nog 33,47 procent dus je kunt hier enkel maar van een Pyrrhusoverwinning spreken.
  • Syriza, een coalitie van linkse partijen, is de grote overwinnaar van deze verkiezingen. De partij behaalt een historische 16,78 procent van de stemmen, wat een stijging is van meer dan 12 procent in vergelijking met de vorige verkiezingen.
  • PASOK heeft geweldige klappen gekregen. De absolute winnaar van de verkiezingen van 2009 (met 43,92 procent van de stemmen), haalt nu nog 13,18 procent. De afstraffing is compleet.
  • De nieuwe formatie Onafhankelijke Grieken, een scheurpartij van Nea Dimokratia, bestaat nog maar een paar maanden en haalde meteen 10,60 procent van de stemmen.
  • De Communistische Partij van Griekenland (KKE) gaat van 7,54 procent naar 8,48 procent.
  • Onrustwekkend is de opkomst van de neofascistische partij Gouden Dageraad die van een marginale beweging opeens 6,97 procent van de stemmen haalt.
  • Democratisch Links ten slotte, een splinterpartij van Syriza, die het voordien in de opiniepeilingen goed heeft gedaan, haalde uiteindelijk slechts 6,11 procent van de stemmen.

De andere partijen haalden de kiesdrempel van 3 procent niet. 19 procent van het totale aantal stemmen dat op zondag 6 mei 2012 is uitgebracht, is naar deze kleine partijen gegaan.

Een belangrijk cijfer, dat vaak niet wordt vermeld, is het percentage van Grieken die niet zijn gaan stemmen. Ondanks het feit dat er in Griekenland een stemplicht geldt, is toch om en bij de 40 procent van de mensen thuis gebleven, wat historisch hoog is.

Hoe vertaalt dit percentage zich in zetels in het Griekse parlement? Zoals gezegd zijn er 300 zetels in dat parlement. 250 daarvan worden verdeeld volgens de gewone analogie en de eerste partij krijgt er zo maar een bonus van 50 zetels bovenop. En daardoor krijg je nu een situatie die compleet scheefgetrokken is.

  • Nea Dimokratia behaalt 58 van de 250 zetels en krijgt daar dus als eerste partij nog eens 50 bovenop. Resultaat: meer dan een derde van de zetels in het parlement gaat naar de partij die niet eens 20 procent van de stemmen haalde;
  • Syriza heeft 52 zetels;
  • PASOK heeft nog 41 zetels en moet meer dan 100 van zijn voormalige parlementsleden naar huis sturen;
  • Onafhankelijke Grieken krijgen 33 zetels;
  • KKE heeft 26 mensen in het parlement;
  • Gouden Dageraad heeft 21 zetels;
  • En Democratisch Links ten slotte heeft 19 zetels.

De opkomst van links en een stem tegen de besparingspolitiek

Syriza is dus als grote overwinnaar uit de bus gekomen. Een groot deel van de Grieken is links gaan stemmen. De slogan waarmee de partij naar de stembus trok, was ‘Zij hebben beslist zonder ons, wij gaan verder zonder hen’ en dat is precies het signaal dat de Griekse kiezer heeft gegeven.

Syriza-voorzitter Alexis Tsipras hield donderdag voor de verkiezingen een druk bijgewoonde politieke bijeenkomst op het centrale Omonia-plein in Athene. Aan zijn zijde stond de emblematische Manolis Glezos, symbool van het Griekse verzet tegen de Duitse overheerser in de Tweede Wereldoorlog.

Niet toevallig wordt door een groot deel van de Grieken ervaren dat Duitsland op dit ogenblik Griekenland weer bezet houdt, maar dan op economisch vlak. De uitspraak van de Duitse minister van Financiën, Wolfgang Schäuble (CDU), vorige week liet daar weinig misverstand over verstaan – hij liet weten dat Griekenland de gevolgen zou moeten dragen indien het volk kiest voor partijen die zich niet houden aan de afspraken die met de trojka zijn gemaakt.

Dergelijke uitspraken hebben de Grieken naar de uitersten van het politieke spectrum geduwd, want geen zinnige Griek aanvaardt een dergelijke inmenging in de Griekse politiek.

Links leek ook de zinnige keuze voor een volk dat heel wat sociale verworvenheden zag afbrokkelen de voorbije twee jaar. CAO’s werden afgeschaft, gezondheidszorg wordt onbetaalbaar en uitgaven in het onderwijs zijn teruggeschroefd.

Het klimaat was rijp en toch heeft de KKE daar niet van kunnen profiteren. De Communistische Partij heeft nauwelijks een procent winst geboekt en de onwil om een breed links front te vormen, heeft daar zeker mee te maken. Terwijl de voorzitter van Syriza in zijn verkiezingscampagne heeft gezegd dat hij links wil verenigen om tegengewicht te bieden tegen het economische beleid, heeft KKE-leidster Aleka Papriga zich ingegraven. Voor haar komt de ommekeer er niet niet via de stembus, maar wel via een revolutie. De Grieken hielden het dan toch liever op een ommezwaai via het stemhokje, zo bleek.

“KKE-leidster Aleka Papriga had zich ingegraven. Voor haar komt de ommekeer er niet niet via de stembus, maar wel via een revolutie. De Grieken hielden het dan toch liever op een ommezwaai via het stemhokje, zo bleek zondag”

Zijn dan alle Grieken opeens linkser geworden? Dat is niet meteen het geval. Heel wat mensen wilden de grote partijen afstraffen en hun afkeer van het gruwelijke besparingsbeleid tonen. Mensen die voordien altijd stemden op PASOK en op Nea Dimokratia omdat ze daar belang bij hadden en nu al hun ‘belangen’ verloren hebben zien gaan, wilden er zeker van zijn dat hun stem niet ging naar een partij die de kiesdrempel niet zou halen, of die niet wilde deelnemen aan een regering.

Anderen dachten niet meteen na toen ze hun stem uitbrachten. Zij wilden de politici straffen. Het platvloerse populisme van de neofascisten die zegden dat ze niet alleen de migranten uit Griekenland zullen zetten, maar ook de stelende politici achter de tralies zouden steken, kon rekenen op flink wat stemmen. Jammer genoeg bleken hun kiezers niet genoeg op de hoogte wat ze daarmee in huis hebben gehaald.

“Het platvloerse populisme van de neofascisten kon rekenen op flink wat stemmen. Jammer genoeg bleken hun kiezers niet genoeg op de hoogte wat ze daarmee in huis hebben gehaald”

Er werd duidelijk gestemd om te bestraffen. Dat voelen heel wat grote namen van PASOK, die zijn opgekomen in centraal Athene, waar de partij naar de zesde plaats is verwezen. Ook een aantal parlementsleden van Nea Dimokratia is niet opnieuw verkozen. En het extreemrechtse LAOS mag zijn biezen pakken: het haalt niet eens de kiesdrempel.

En hoe moet het nu verder?

De Europese partners zitten de Griekse politici in de nek. Overal wordt gezegd dat de Grieken een probleem voor zichzelf hebben gecreëerd met deze verkiezingsuitslag. Het mag duidelijk zijn dat dit niet het resultaat is dat men in Brussel had verwacht.

“Overal wordt gezegd dat de Grieken een probleem voor zichzelf hebben gecreëerd met deze verkiezingsuitslag. Het mag duidelijk zijn dat dit niet het resultaat is dat men in Brussel had verwacht”

In Griekenland zelf zorgt de uitslag voor een impasse. Door het systeem van de bonus van 50 zetels, kan men niet buiten Nea Dimokratia om een regering te vormen. De andere zes partijen zullen nooit samen een coalitie vormen. Coalitieregeringen zijn trouwens zo goed als onbekend in Griekenland. De ongemakkelijke samenwerking van PASOK en Nea Dimokratia is daar een teken van.

Ondanks de retoriek van de voorbije weken, zouden deze partijen bereid zijn om met elkaar verder te gaan en het besparingsbeleid voort te zetten, echter niet zonder eerst opnieuw te onderhandelen met de trojka over de voorwaarden van het drastische besparingsplan.

Maar wie wil er mee? Syriza heeft al gezegd dat ze enkel een linkse regering wil. KKE wil echter zeker niet mee, en dan blijft er enkel nog Democratisch Links over, dat niet genoeg zetels heeft. PASOK wordt al lang niet meer als ‘links’ gezien.

Aan de rechterkant ziet het er ook niet goed uit. Tussen Samaras van Nea Dimokratia en Panos Kammenos, partijleider van de Onafhankelijke Grieken, heerst een persoonlijke vete die ze niet opzij zullen zetten om samen te regeren. Dat Gouden Dageraad niet zal worden gevraagd voor regeringsdeelname, is overduidelijk.

Formateren

ND-partijleider Samaras was de eerste die een mandaat heeft gekregen om een regering te vormen, als leider van de grootste partij. In Griekenland heeft een formateur drie dagen om een regering op poten te zetten. Na één dag gooide hij de handdoek al in de ring.

Na hem zal Alexis Tsipras het proberen. Als hij er niet in slaagt om een regering te vormen, zal het de beurt zijn aan Evangelos Venizelos van PASOK. Als ook die faalt, dan is het aan de president van de republiek om te zien of de uittredende regering haar werk blijft doen, of dat er een overgangsregering komt, met iemand uit justitie aan het hoofd.

Andere mogelijkheid is dat er weer verkiezingen komen. Mogelijk datum is dan 10 juni. En zoals de toestand er op dit moment uitziet, zou het best kunnen dat nog meer mensen voor Syriza gaan stemmen, vooral zij die nu voor de kleine partijtjes hebben gestemd, die dan niet meer mogen deelnemen omdat ze de kiesdrempel niet hebben gehaald. En misschien zouden ook nog eens heel wat proteststemmen van de neofascisten de andere kant kunnen opgaan.

Dat kiezers nog zullen terugkeren naar de twee grote partijen van weleer, lijkt uitgesloten. Als deze crisis iets heeft voortgebracht, is het wel het einde van dit tweepartijenstelsel.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!