De
centrumrechtse regering van Donald Tusk heeft binnen de EU een
prominente rol opgeëist in de pogingen om de crisis in buurland
Oekraïne te bezweren. Dat heeft haar electoraal gezien geen
windeieren gelegd. Volgens een peiling van TNS Polska begin april
staat de regerende partij ‘Burgerplatform’ weer op kop.
De
regering wil in de aanloop van de Europese verkiezingen op 25 mei de
aandacht op Oekraïne vasthouden, weg van de binnenlandse kwesties.
“Daar kunnen de Poolse kiezers ‘Burgerplatform’ immers veel
gemakkelijker bekritiseren na zes jaar bestuur”, verklaart
Lukasz Lipinski, analist bij de denktank Polityka Insight in
Warschau.
Energie-unie
Daarom deed premier Tusk eind maart een Pools voorstel voor de
oprichting van een Europese “energie-unie” die de EU moet
wapenen tegen crisissen zoals het Russisch-Oekraïnse conflict. “De
voorbije weken hebben geleerd dat Europa moet streven naar
solidariteit op het vlak van energie”, zei Tusk in Tychy, een
stad in de zuidelijke steenkoolregio Silesia.
De
Poolse premier presenteerde in Tychy de zes pijlers van zijn
energie-unie:
- een solidariteitsmechanisme voor de gasbevoorrading in
het geval van een crisis; - EU-financiering om die energiesolidariteit
vooral in Oost-Europa te garanderen; - collectieve energie-aankopen;
- steenkool als valabele energiebron;
- ontginning van schaliegas;
- radicale diversificatie van de gastoevoer naar de EU.
“Het
is erg ontgoochelend dat maatregelen rond energie-efficiëntie hierin
volledig ontbreken, hoewel die vorige maand centraal stonden in de
besluiten van de Europese Raad over de Krimcrisis”, meent Julia
Michalak, die bij de ngo Climate Action Network (CAN) Europe het
EU-klimaatbeleid volgt.
“Als de Krimcrisis de regering niet
heeft doen beseffen dat energie-efficiëntie de gemakkelijkste en
goedkoopste manier is om de Europese energiebevoorrading veilig te
stellen, dan weet ik het ook niet meer”.
Steenkool
en schaliegas
Sommige
maatregelen die Tusk voorstelt, zouden inderdaad de Europese
solidariteit binnen de energiesector vergroten. Het pleidooi
voor steenkool en schaliegas klinkt echter erg Pools. De EU heeft
momenteel geen bindend schaliegasbeleid en landen als Frankrijk en
Bulgarije hebben zelfs een moratorium op de ontginning van gas door fracking.
Daarenboven maken de EU-klimaatdoelstellingen een terugkeer van
steenkool erg onwaarschijnlijk.
Volgens
Michalak is de steenkool en het schaliegas in het Poolse
zespuntenplan enerzijnds bedoeld voor het Poolse kiespubliek – om te
bewijzen dat het de regering menens is – en anderzijds als
onderhandelingsmiddel om toegevingen van Brussel te verkrijgen.
Poolse
milieuminister
De
regering-Tusk heeft hemel en aarde bewogen om in schaliegas
geïnteresseerde buitenlandse bedrijven aan Polen te binden. Zo werd
milieuminister Marcin Korolec ontslagen tijdens de VN-klimaattop
vorig jaar (de zogenaamde COP19), omdat hij schaliegas
te weinig genegen was.
Het
is dan ook opvallend dat het Franse petroleumbedrijf Total als vierde bedrijf in april
een punt heeft gezet achter zijn exploratie in Polen, omdat het
schaliegas er schaarser blijkt dan gedacht.
Ook
de Poolse nationale consensus over steenkool begint barstjes te
vertonen. Bijna 90 procent van de elektriciteit in Polen is van steenkool afkomstig en in de energiestrategie van regering blijft steenkool
een hoofdrol vervullen tot 2060. De regering van Tusk is er niet in
geslaagd de Europese klimaatdoelstellingen te kelderen en het is op
dit moment nog onduidelijk hoe de ze dat klimaatbeleid zullen
verzoenen met hun door steenkool aangedreven economie.
In
Polen heerst nog de perceptie dat steenkool een goedkope energiebron
is. Deze maand deed een studie van de denktank Warsaw Institute
for Economic Studies echter flink wat stof opwaaien in de media. Ze bewees
namelijk dat de Poolse subsidies voor steenkool in de periode tussen
1990-2012 zijn opgeklommen tot 40 miljard euro.
Centrale
van Belchatow
In
2013 hebben een aantal financiële instellingen, waaronder de
Wereldbank en de Europese Investeringsbank, hun financiering van
steenkool aan banden gelegd. Geld lenen voor Poolse steenkool is door de
nieuwe richtlijnen onmogelijk geworden.
Bovendien
moet Polen de EU-richtlijn voor Industriële Emissies implementeren.
Dat betekent dat er vanaf 2016 striktere vervuilingsnormen gelden
voor energiecentrales – waarbij centrales die zich daar niet aan
houden, gesloten zullen worden. Het is mogelijk in dat licht dat de
eerder vermelde toegevingen vanuit Brussel aan Polen gezien kunnen
worden.
In
februari stond de Europese Commissie aan Polen toe dat 73 van zijn
energieproductie-eenheden vrijgesteld zijn van de emissierichtlijn,
inclusief twee gedateerde eenheden van de steenkoolcentrale
Belchatow, de grootste thermische elektriciteitscentrale én grootste
CO2-uitstoter van Europa.
