De Antwerpse stadsdichter Peter Holvoet – Hanssen is een brave man en een goede auteur. Des te onthutsender is het dat ik hem van plagiaat moet beschuldigen. Van diefstal van ideeën. En nog geen klein beetje. Hij pronkt met zijn buit volop in de media. Plagiaat is ‘letterdieverij’.
Waterkeringsmuur
Citaat uit het verklarend woordenboek : ‘Vorm van literair bedrog waarbij iemand het werk van een ander voor eigen werk laat doorgaan’. Een zware beschuldiging. Slepen we de stadsdichter voor de rechter ? Laten we zijn ‘geval’ eerst even belichten.
Holvoet-Hansen ‘zoekt poëtische Antwerpenaars’ volgens het officiële stedelijk reclameblad De Nieuwe Antwerpenaar. ‘Komt uw tekst op de kaaimuur ?’, kopt men. Het gaat om de zes kilometer lange waterkeringsmuur naast de Schelde, ook in de binnenstad. Van ongeveer het zuidelijke Hoboken tot aan het noordelijke Eilandje. Die zal sneuvelen wanneer de Schelde kaaien heraangelegd worden. Een werkje van vele jaren.
In afwachting stelt de in dienst van de overheid werkende kunstenaar voor om op het beton één lang gedicht te schilderen van de Rijnkaai tot de Ledeganckkaai. Dat is een heel end, drie km. Dat zal vonken geven. Daar houden ze in de provinciestad Antwerpen van. Als het maar langer en dikker is dan die van Limburg of West – Vlaanderen.
Diamant en poëzie
‘De geur van de Schelde en die eeuwige bries maken al mijn zintuigen open’, oreert de dichter wat lullig Wannes van de Velde copiërend. Ik woon vijftig meter van de Schelde boord en die betonnen muur van anderhalve meter hoog. Mijn zintuigen worden er weinig door beroerd. Alles went. Ik ben dan ook geen stadsdichter die PR – man is van het beleid. Lees zijn poëzie. (1)
Holvoet-Hansen wil ‘graag een groot aantal poëtische impressies verzamelen, waarmee ik aan de slag kan gaan”. Wie zal hem tegenhouden ? Hij wil blijkbaar een collage maken met inzendingen van telkens maximum 50 woorden. Veel geluk. Hij kan alvast oefenen met de ingezonden brieven uit HLN en GvA. De ‘bruine onderbuik’ van de stad. Hij roept ‘de hulp in van alle Antwerpenaars’. Eén heeft hij er al te strikken. In Het Nieuwsblad van 16/04/11 staat het artikel : “Stadsdichter begint aan Kaaigedicht van drie kilometer’.
Een titanen job. Dat wel proper door stads arbeiders geklaard zal worden. Er staat een foto bij : “Peter Holvoet-Hanssen schildert de eerste letters. Schepen Van Campenhout steekt een handje toe’. Schepen Van Campenhout ? ‘De Ludo’ ? Bevoegd voor stadsontwikkeling (zeg maar het onleefbaar maken van de stad), sport en diamant aan het dichten ? Die ‘eerste letters’ luiden : ‘Welkom pierewaaiers !’. Maar dan wel het genre Ludo Van Campenhout, dat de poen laat rollen. Waarop de horeca en UNIZO verzot zijn.
‘Pierewaaiers’ die niet in plaatje passen worden met politie razzia’s opgejaagd. Zal Peter dat ook in zijn collage opnemen ? De stedelijke terreur tegen de armsten ? Het racisme en het zinloos geweld van de politie ? Of gaat het om de bloempjes, de bijtjes en die ‘eeuwige bries’ ? Over Onze Lieve Vrouwentoren van La Esterella ?
‘De Ludo’ staat te koop
De stadsdichter woonde veertig jaar in Merksem. Ook Van Campenhout is daarvan afkomstig. Uit het ouderlijk café De Blauwe Geschelpte, als ik me niet vergis. Werden ze daar poëtische broeders ? Of is de schepen lichtjes aan het doortrappen ? Hij is namelijk ‘te koop’. Duidelijker, zijn domeinnaam www.ludo-vld.be staat te koop. (Zie bovenan die site) Iets voor de souvenir jagers. Een mens zou voor minder uit zijn evenwicht raken en gaan dichten.
Niet zo “de Ludo’. Hij sloeg eind vorig jaar de deur van ‘zijn’ Open-VLD toe en bleef als onafhankelijke schepen onwrikbaar in zijn zetel zitten. Naast zijn boezemvriend burgemeester Patrick Janssens (sp.a). Van die vriendschap blijft nog weinig over, want Van Campenhout maakt aanstalten om bij de NV-A van Bart Dewever een jobke te zoeken. De toekomstige tegenstrever van Janssens in de box ring der gemeenteraadsverkiezingen. Is dat geen rauw thema voor een stadsgedicht ?
Ondertussen kalkt onze gewezen ‘Blauwe Geschelpte’ en nu wel heel ‘zwarte’ de waterkering muur. Om de corrupte ‘diamant’, betonboeren, ‘den Antwerp’ te promoten ? De gevoelige stadsdichter speelt dat spelletje mee. Let op Peter, wie bij de hond slaapt krijgt zijn vlooien.
Black Box ’91
Hij pikt wel het ooit uitgevoerde idee van een andere dichter. Dat van de onlangs overleden anarchist Herman J.Claeys. ‘Letterdieverij’ ? De letters zullen wel vrij zijn, zeker. Het hele opzet om een honderden meter lang gedicht op de waterkering muur te schilderen komt van Herman, die dat ter gelegenheid van één van de grote totaal vrije kunst manifestaties die eind ’80, begin ’90 in Antwerpen doorgingen verwezenlijkte. Black Box ’91.
Zonder één frank subsidie, zonder beïnvloeding van de Stad, wel met veel tegenwerking van toenmalig burgemeester / schepen van cultuur, Bob Cools (sp.a). De vorm en de inhoud van het werk van Herman waren en zijn één. De locatie was uniek en een bewuste, nooit toegelaten provocatie op het openbaar domein. Wij namen de straten in bezit, onze straten.
Dit was in ’91 een politieke daad, passend in de levenslange filosofie van Herman. De nimmer versagende anarchistische Provo / Revo van de zestiger jaren. Dat een vunzige Van Campenhout betrokken is bij de diefstal van zijn creatief bezit, is stuitend. Dat een Holvoet-Hanssen – die door Herman gewaardeerd werd – zich hier toe leent is kwetsend.
Het is zijn intellectueel bezit. Zijn sociale bewogenheid klonk er in door. In die periode werd Pipelines vzw / De Muzeval opgericht. Herman deed alles met zijn gammele fiets. Ik vrees dat de stadsdichter teveel in auto’s met stads chauffeur zit. Op donderdag 12 mei wordt bekend gemaakt wie de laureaten zijn van de Herman J.Claeys – Prijs. In De Groene Waterman aan de Wolstraat, om 17u30. (2 -‘De Muzeval’)
Wandelgedicht wordt Kaaiengedicht
Herman J. Claeys schilderde tijdens Black Box ’91 in het Zuiderpershuis dat nog een ruïne was, wat verder op die muur ter hoogte van het stadscentrum een lang ‘Wandelgedicht’. Het sloot aan bij het Zuiderpershuis, ooit een ‘krachtcentrale’ voor het havengebied. Dat leverde waterdruk om de kranen en sluizen te laten werken. Toen de Zuiderdokken nog water bevatten. De oude haven bestond. De kunstenaars van Black Box – ik werkte me suf aan de organisatie van dit massa gebeuren met hoge kwaliteit – zijn allen mede eigenaars van het gehele project, dat van Herman op de waterkeringsmuur incluis.
Het was een op individuele energie gebaseerde collectieve uitbarsting van creativiteit. Een volle maand durend, zoals de vier andere ‘totaalgebeurens’. De stadsdichter die de nar van de politieke overheid is, heet zijn gepikt idee ‘Kaaiengedicht’, lijkend op het originele ‘Wandelgedicht’. Hiermede beledigt hij alle deelnemers aan Black Box ’91 en de generatie die toen vijf dergelijke unieke kunstenaars initiatieven mogelijk maakte. Duidelijk anti-autoritaire gebeurtenissen. Dat hadden ze op het stadhuis wel begrepen en zo mogelijk verhindert.
Morele eigenaar
Iedereen die iets inzendt krijgt een gesigneerd exemplaar van het gedicht. Gesigneerd door wie ? ‘De Ludo’ ? Geeft hij er een diamant bij ? Of een abonnement voor ‘den Antwerp’ ? Toen wij Black Box en andere kunstmanifestaties organiseerden waar tienduizenden mensen naar toe kwamen, kregen we vooral last met de politieke overheden. Die iets dergelijks maar verdacht vonden. Er is niets verandert.
Dit plagiaat is een variant op ‘letterdieverij’. Holvoet-Hanssen kende Herman J.Claeys. Hij trad op tijdens de 100° Muzeval in de stadsbibliotheek Permeke, waar Herman gehuldigd werd als motor van dit poëzie forum. Hij presteert het, het originele en verwezenlijkte idee van een andere, bekende dichter te stelen zonder ook maar één woord vuil te maken aan de historische initiatiefnemer.
Hij poseert op foto’s in de media voor die muur, waaraan Herman zich te pletter zwoegde. Duizenden zagen dat gedicht tijdens Black Box ’91, duizenden Antwerpenaren fietsen er jarenlang voorbij. De huidige stadsdichter ‘laat het idee van een ander voor zijn eigen idee doorgaan’. En vermeldt niet eens de naam van de morele eigenaar.
Proletarisch dichter
Nog steeds zijn verbleekte fragmenten te vinden. Het was een typisch werk van een dichter die toegangkelijke, geëngageerde poëzie in straten, op pleinen, aan fabriekspoorten bracht. Hij was een ‘proletarisch dichter’ die in werkkledij zijn poëzie kleurrijk op die muur aanbracht. Met goedkope verf. Met zijn fiets vervoerde hij zijn materiaal en een verkeersbord : ‘Poëzie in uitvoering !’.
Een kwalitatief hoogstaande en begrijpelijk happening. Het ‘doen’, de arbeid van het schilderen, het beeldende was even belangrijk als de literaire inhoud. Het was niet steriel conceptueel, maar materieel en materialistisch, een tastbare installatie. Thuis horend in de ‘underground’ van die tijd. Die met vijf manifestaties meer dan honderdduizend gewone mensen lokte aan 20 frank entrée. Waar alle kunstvormen tot en stuk in de nacht aan bod kwamen. ‘Totaalgebeurens’ , kunst met niveau, zonder centen.
Uiteraard dacht de stad er niet aan dat modern erfgoed van Herman te bewaren. Neen, de plaatselijke politicus Ludo Van Campenhout gaat er met de kwast over. Een tegendraadse kunstenaar als Herman J.Claeys kan niet vlug genoeg georganiseerd vergeten worden. Het is droef dat een Peter Holvoet-Hanssen daar in trapt. Uit onnozelheid ? Zijn plannetje is populistisch knutselwerk. Moet kunnen, maar niet achterbaks verder bordurend op een idee van een kunstenaar met betekenis.
Wat Holvoet-Hanssen hier flikt is diefstal in opdracht van de stedelijke politiek. We gaan niet naar de rechter. De buitenstaander denkt dat het in het literaire wereld al om peis en vrede is. In werkelijkheid vloeit er bloed om het naakte overleven en wordt er gegraaid. Laten we het proper houden, Peter. Je krijgt de kans om je uitvoerig te verontschuldigen. Dan wordt het toch nog een fijne ‘Zomer van Antwerpen’
Graffiti aanval ?
We zijn niet contrair. We zijn vergevingsgezind en zullen (voorlopig) als wraak die door Holvoet-Hanssen in naam van de overheid gekaapte muur, niet ‘s nachts gaan overschilderen. Wie legaal aan die muur wil mee schilderen kan zich inschrijven via http://www.onzekaaien.be . Voor de indien noodzakelijk illegale creatieve ingrepen, volg de gekende kanalen.
Het zou hoe dan ook fijn zijn moesten graffiti kunstenaars de spuitbus klaar houden. Die drie km liggen in een duister gebied. Ideaal werkterrein. Enige spontaniteit is welkom in deze ‘geregisseerde’ stad. Met een geregisseerd ‘Kaaiengedicht’. De vrije poëzie kan er maar wel bij varen.
Erger je aan het promo filmpje (‘Onze Kaaien’) waarin de stadsdichter onwennig zijn waar verkoopt als op de vismarkt, zonder de durf van een viswijf. Vorige stadsdichters als Tom Lanoye en Ramsey Nasr hadden haar op hun tanden. Met de huidige werd het een ambt. Fris je kop op met de unieke man Herman J.Claeys. Stadsdichter, nar van het gezag zou hij nooit geworden zijn.’Ni dieu, ni maitre !’.
1 – ‘Holvoet-Hanssen’ www.gedichten.nl/schrijver/Peter+Holvoet-Hanssen
2 – ‘De Muzeval’ www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/04/07/po-zie-in-de-muzeval
