Phyllis Schlafly was een Amerikaanse advocaat en conservatief activiste. Hoewel ze na haar afstuderen haar pijlen richtte op een job bij de federale overheid, belandde ze uiteindelijk bij een conservatieve denktank.

Mikken op een politieke carrière

In 1952 stelde ze zich verkiesbaar voor het Congres, ze profileerde zich sterk anticommunistisch en stelde het gezin en christelijke waarden voorop. Het district waarin ze zich verkiesbaar stelde was al jarenlang trouw Democratisch en ze verloor.

Voor iemand die huisvrouw wou zijn en zorgen voor haar gezin een gigantisch cadeau vond, was Schlafly best carrièregericht.

In 1970 stelde ze zich weer kandidaat, maar ze slaagde er weer niet in de kiezer te overtuigen. Voor iemand die er later haar doel van gaat maken dat thuisblijven en voor je gezin zorgen het grootste cadeau is dat een vrouw kan krijgen, was ze best heel carrièregericht.

Furore maakte ze pas echt in de jaren 1970 als oprichtster en grote voortrekster van de ‘STOP ERA’-campagne, waarbij STOP voor ‘Stop Taking Our Privileges’ stond.

Iedereen gelijk voor de wet

De ‘Equal Rights Amendment’ (ERA) was een wetswijziging dat er voor moest zorgen dat gelijke rechten voor alle Amerikaanse burgers gegarandeerd werden in de grondwet. De ERA zou korte metten maken met alle wetten die discrimineerden tegenover vrouwen en andere minderheden, zowel thuis, op school, als op het werk.

Het amendement werd voor het eerst voorgesteld in 1923 door de National Woman’s Party maar won pas echt steun in de jaren 1960 en 1970 onder de toen groeiende feministische beweging in de VS. Voor hen was de ratificatie van de ERA dé vrijgeleide om gelijke rechten voor alle Amerikaanse burgers te garanderen.

De ERA kwam terug in de aandacht in de jaren zeventig dankzij feministische bewegingen. Foto: Donn Dughi

In 1972 werd het ERA-wetsontwerp door zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat goedgekeurd, waarna het werd voorgelegd aan de staten. Eens drie vierde van de staten besloot in te stemmen met de ERA zou deze wijziging worden opgenomen in de Grondwet. Er waren dus 38 staten nodig om van ERA een wet te maken.

Zowel Democraten als Republikeinen stonden achter het voorstel. In het eerste jaar keurden 30 staten de ERA reeds goed. Met nog zes jaar te gaan alvorens de deadline zou verstrijken, leek alles in kannen en kruiken te zijn. Maar toen verscheen Phyllis Schlafly ten tonele.

Een huisvrouw die nooit thuis was

Schlafly zag de deugdzame vrouw als de hoeksteen van de Amerikaanse samenleving. Als die huisvrouw ineens een carrièrevrouw zou worden en als gevolg het gezinsleven minder centraal stelde, zou het hele weefsel waarop de VS volgens haar gebouwd was, in elkaar vallen.

Met haar ‘STOP ERA’-campagne stond ze lijnrecht tegenover de vrouwenbeweging, een van de grote voortrekkers van de ERA. In een interview met John Callaway in 1977 zei ze het volgende:

“Hun motieven zijn compleet radicaal. Ze haten mannen, het huwelijk en kinderen. Ze zijn er op uit om zowel de moraliteit als het gezin kapot te maken.”

“Ze zien mannen als de vijand en beweren dat vrouwen al jarenlang door hen onderdrukt worden. Ze vinden dat de maatschappij het hen verschuldigd is om zorg te dragen voor hun kinderen en hen te helpen met het vinden van werk.”

“Ik vind het opmerkelijk dat deze vrouwen, die zogezegd zelfstandig en evenwaardig aan mannen zijn, naar de overheid kijken om hun problemen voor hen op te lossen.”

Hoewel ze zelf een diploma in de rechten had en het hele land afreisde om haar boodschap te verkondigen, profileerde ze zich als een echte huisvrouw die onderdanig was aan haar man. Ze startte haar speeches dan ook graag door haar man te bedanken dat ze mocht komen.

Feminisme is inherent negatief

“Ik vind het opmerkelijk dat deze vrouwen, die zogezegd zelfstandig en evenwaardig aan mannen zijn, naar de overheid kijken om hun problemen voor hen op te lossen. Ze doen alsof het oneerlijk is dat de samenleving van hen verwacht dat ze hun kinderen opvoeden, maar ik vind het net een voorrecht dat ik thuis mag blijven met mijn gezin in plaats van te moeten werken.”

“De vrouwenbeweging is in wezen een negatieve beweging. Ze leren vrouwen dat ze onderdrukt worden. Ze worden elke ochtend wakker met het idee dat alles hen tegenzit, maar het is pas door een positieve kijk te hebben op het leven dat je voldoening kunt vinden.”

Waslijst vol drogredenen

De ERA ging enkel en alleen over het garanderen van de gelijkheid van alle individuen in de Amerikaanse grondwet. Het voorstel bevatte geen specifieke andere wetswijzigingen zoals gelijke lonen of het recht op abortus, maar kon in de toekomst wel als voorzet dienen om deze zaken te realiseren.

Haar STOP ERA aanhangers waren vooral huisvrouwen die schrik hadden hun privileges kwijt te geraken. Foto: Donn Dughi

Toch had Schlafly een hele lijst met dingen die zouden gebeuren, mocht de ERA er komen. En met deze waslijst vol angstzaaierij overtuigde ze niet enkel huisvrouwen maar ook beleidsmakers over heel de VS.

Zo zou de dienstplicht niet enkel voor mannen gelden maar ook vrouwen zouden kunnen worden opgeroepen om mee te vechten tijdens oorlogen. Alimentatie voor gescheiden vrouwen en weduwen zou worden afgeschaft, openbare toiletten zouden gedeeld zijn.

Er zouden korte metten gemaakt worden met de klassieke genderrollen, wat de weg zou openleggen voor het homohuwelijk, legalisering van abortus of universele kinderzorg in de handen van de overheid.

Zonder momentum geen overwinning

Schlafly, algemeen afgeschilderd als fervent tegenactiviste, werd zelf liever gezien als beschermengel van de fundamentele Amerikaanse waarden. En wie is er nu tegen familie? Tegen vrouwenrechten (wat die ook moge zijn)? Tegen het recht tot zelfbestuur? Zeker in de VS, waar de macht van staten en het recht op zelfbeschikking net zo verankerd is in hun identiteit als hamburgers en pick-uptrucks.

Zo schaarde menig Amerikaans huisvrouw en status-quo-gezinde man zich achter Schlafly’s ‘STOP ERA’-campagne. In de zeven jaar die waren voorzien voor de stemming lukte het haar het stemmen zo te vertragen, tot uiteindelijk ook een aantal staten hun stem terugtrokken.

Hoewel de deadline voor de stemming naar het einde toe met drie jaar werd verlengd, was het kwaad al geschied. Het momentum was weg en Schlafly’s campagne had voor de nodige afkeer gezorgd. De vereiste stemmen kwamen er niet en de aandacht voor de ERA zwakte af.

Terug bij af

Velen beweren dat de inmiddels opnieuw relevante rechtszaak Roe vs. Wade, die in 1973 bepaalde dat abortus een privéaangelegenheid is en daarom volkomen legaal tijdens het eerst trimester, Schlafly’s zaak alleen maar bevorderd heeft.

Vijftig jaar na Roe vs. Wade staat het recht op abortus weer op de helling. Foto: Lorrie Shaull / CC BY-SA 2.0

Vijftig jaar later staat dat recht op abortus opnieuw op de helling en wordt de gelijkheid tussen mannen en vrouwen nog steeds niet gegarandeerd in de Amerikaanse wetgeving. Dat hebben we allemaal te danken aan Phyllis Schlafly.

De vrijheid van de staten is belangrijk voor de Amerikanen. Maar vandaag wordt wederom aangetoond dat die vrijheid vooral van toepassing is op de gemiddelde witte man.

Mocht de ERA er in de jaren zeventig gekomen zijn, dan had de keuze vandaag niet bij de staten gelegen om het fundamenteel recht op abortus te verbieden, laat staan dat het verbod op nationale schaal zou kunnen worden ingevoerd.