luchtverontreiniging
Foto: TF3000 via Pixabay

PFOS-schandaal, stikstofgate … en toch dreigt Vlaanderen enige onafhankelijke labo op te doeken

Dinsdagmiddag 22 februari wordt in het parlement de toekomst van het laboratorium van de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) besproken. Het enige onafhankelijk overheidslabo voor milieuanalyses in Vlaanderen moet er potentieel aan geloven, door besparingen ... Een totaal verkeerd signaal, vindt Bond Beter Leefmilieu. "Op een ogenblik dat het PFOS-schandaal en stikstofgate duidelijk maken dat de overheid er niet in slaagt om milieurisico’s te beheersen en de volksgezondheid te beschermen, wordt het tijd om opnieuw te investeren in een gezond leefmilieu voor de Vlaming."

dinsdag 22 februari 2022 14:14
Spread the love

 

Bond Beter Leefmilieu (BBL) [1] wijst erop dat het de kerntaak is van de overheid om milieurisico’s beheersen en de volksgezondheid beschermen. Dat de overheid daar in het PFOS-dossier en bij stikstofgate niet in slaagde, kan de koepelorganisatie niet los zien van de jarenlange besparingen op leefmilieu, en daar zijn deze besparingen bij het laboratorium van de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) slechts een onderdeel van.

In heel de keten van vergunningverlening over monitoring tot handhaving, zorgen de besparingen voor problemen, stelt BBL. Zo is er te weinig tijd voor vergunningsaanvragen, worden meetnetten voor lucht en water afgebouwd, en is er een enorme vermindering van duizenden terreincontroles ieder jaar. “En nu wordt mogelijks ook het enige labo dat gesloten.”

Kroniek van 3 besparingsrondes

Binnen de Vlaamse overheid werden 3 besparingsrondes voor het personeel uitgewerkt, voor de periodes 2009 – 2014, 2014 – 2019 en 2019 – 2024. Dit heeft een serieuze impact op het personeel. “De milieudiensten binnen de overheid krijgen hierdoor met serieuze personeelstekorten te maken. VMM, verantwoordelijk voor lucht- en waterkwaliteit, moet het op 10 jaar tijd met 203 personeelsleden minder doen, op een totaal van 1067”, aldus BBL.

“Door de 3 besparingsrondes van de Vlaamse overheid krijgen milieudiensten te maken met serieuze personeelstekorten. Ook de milieu-inspectie werd afgebouwd, waardoor er nu per jaar 2.000 controles minder plaatsvinden.”

Daar stopt het niet. Ook bij de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), onder andere bevoegd voor mestcontroles, was er op 10 jaar tijd een daling in personeel van 120 VTE (voltijdsequivalenten), op een totaal van 774.

En ook de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) blijft niet gespaard. Zij moeten het met 70 mensen minder doen. Ook de milieu-inspectie werd grondig afgebouwd, met ongeveer 50 VTE, waardoor er nu per jaar 2.000 controles minder plaatsvinden.

Het gaat niet alleen over besparingen op personeel, maar ook op materieel. Zo moet er gesnoeid worden in de metingen voor luchtkwaliteit. Het MAP-meetnet (mest) zou worden uitbesteed. Het meetnet voor waterzuiveringsinstallaties en het meetnet voor riooloverstorten werd eerder al uitbesteed.

“Die uitbestedingen zorgen trouwens niet voor echte besparingen, maar wel voor een verlies aan onafhankelijkheid en expertise binnen de milieuadministraties.”

En nu staat ook de analyse door een onafhankelijk labo op het spel. BBL staat kritisch ten opzichte van de besparingen. “Die zorgen trouwens niet voor echte besparingen, maar wel voor een verlies aan onafhankelijkheid en expertise binnen de milieuadministraties.”

Waarom besparingen tot problemen leiden

De problemen doen zich over de hele keten van het milieubeleid voor, en nu al laat de tol van besparingen zich gelden. “De problemen beginnen al bij advisering over vergunningsaanvragen”, aldus BBL. “Van verschillende diensten vernemen we dat ze minder of helemaal geen tijd meer hebben om adviezen uit te brengen in de milieuvergunningscommissies.”

“Als de expertise binnen milieuvergunningscommissies wegvalt, kan dat leiden tot zwakkere vergunningsvoorwaarden voor bedrijven.”

In deze milieuvergunningscommissies worden de voorwaarden afgesproken waaraan bedrijven moeten voldoen. Het gaat vaak om technische dossiers, waarvoor voldoende expertise noodzakelijk is. “Als die wegvalt, kan dat leiden tot zwakkere vergunningsvoorwaarden voor die bedrijven”, besluit BBL.

Na de vergunningsaanvraag, komt de monitoring. Deze staat onder druk door de besparingen bij de meetnetten voor lucht en water, en nu ook door de besparingen op het VMM-laboratorium. BBL vreest ervoor dat de uitbesteding van dit labo ten koste zal gaan van de onafhankelijkheid.

Bovendien heeft het VMM-labo een grote expertise opgebouwd rond analysetechnieken. Die expertise is volgens de koepelorganisatie nodig om voor nieuwe probleemstoffen methodes te ontwikkelen, zonder daarvoor afhankelijk te zijn van private spelers op de markt. “PFOS is daar een heel duidelijke illustratie van.”

De milieu-inspectie werd afgebouwd tot ongeveer 100 VTE en moet daarmee instaan voor de controle op meer dan 10.000 klasse 1-bedrijven.

En dan komen we bij de derde stap: de handhaving, het sluitstuk van het beleid. Ook hier wijst BBL op het grote pijnpunt, namelijk dat er veel te weinig handhavers zijn, zowel Vlaams als lokaal. De milieu-inspectie werd afgebouwd tot ongeveer 100 VTE en moet daarmee instaan voor de controle op meer dan 10.000 klasse 1-bedrijven, waaronder 300 Seveso bedrijven.

Op gemeentelijk niveau zijn er ongeveer 50.000 klasse 2-bedrijven. Daartegenover staan slechts 153 VTE aan gemeentelijke toezichthouders. Er zijn bovendien nog altijd gemeenten die helemaal geen toezichthouder hebben.

De problemen bleken recent weer duidelijk in het stikstofonderzoek van De Standaard.

Recent kwamen de problemen duidelijk naar boven in het stikstofonderzoek van De Standaard. Uit dat onderzoek blijkt dat verschillende bedrijven veel meer stikstof uitstoten dan hun vergunning toelaat, en bovendien dat deze bedrijven andere luchtzuiveringssystemen gebruiken dan wat de vergunning voorschrijft. Er wordt daarbovenop amper gecontroleerd of die luchtwassers ook effectief ingeschakeld worden. “Zo is het niet verwonderlijk dat het stikstofprobleem niet opgelost raakt.”

Genoeg bespaard

“Vlaanderen kan haar kerntaken voor het leefmilieu niet meer invullen”, stelt BBL vast. “De limieten zijn bereikt. De besparingsdrift maakt dat essentiële onderdelen van het milieubeleid ondergraven worden: vergunningverlening, monitoring en handhaving.” Met het PFOS-schandaal in het achterhoofd vindt BBL dit enorm problematisch.

“Vlaanderen kan haar kerntaken voor het leefmilieu niet meer invullen.”

Een brede coalitie van milieu- en natuurverenigingen en gezondheids- en gezinsorganisaties formuleerde nota bene vorige week dinsdag 16 februari 28 aanbevelingen na het PFOS-schandaal, waaronder: versterk de overheidsdiensten voor natuur, milieu en gezondheid.

“Tijd om het roer om te gooien en opnieuw te investeren in een gezond leefmilieu!”

BBL roept dan ook op om de petitie tegen het verdwijnen van het VMM-labo te tekenen.

 

Notes:

[1] Bond Beter Leefmilieu is een Belgische koepelorganisatie voor Vlaamse milieu- en natuurverenigingen, burgers, overheden, … gericht op de overgang naar een duurzame samenleving met een circulaire economie.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!