Verandering begint door een einde te maken aan de straffeloosheid

In een grimmige sfeer van verslechtering van hun levensomstandigheden en schending van hun rechten voeren de Haïtianen sinds juli 2018 onophoudelijk, krachtig en moedig actie tegen de toenemende armoede, de corruptie en het autoritaire regime. Hier antwoordt de regering van president Jovenel Moïse enkel op met repressie, gesteund door schuchter protest van de internationale “gemeenschap”.

De voorbij twee jaar tijd is de situatie nog verslechterd. Die wordt voornamelijk gekenmerkt door:

• Verarming: de reeds precaire levensomstandigheden van de Haïtianen worden steeds slechter (59 percent leeft in armoede). De inflatie en de devaluatie van de lokale munt en de overname van de instellingen en het overheidsbeleid door een corrupte elite, hebben de toegang tot de maatschappelijke basisdiensten nog meer gehypothekeerd, in de eerste plaats in het onderwijs en de gezondheidszorg.
• Corruptie: het Hoog Rekenhof heeft de verspilling en verduistering gedocumenteerd van het fonds van 1,5 miljard euro uit het Petrocaribe-akkoord, geld dat bestemd was voor ontwikkelingsprojecten. Haïtiaanse zakenlui en de politieke klasse met inbegrip van de president Jovenel Moïse worden als verdachten genoemd (zie EU ziet geen fraudeprobleem in komende verkiezingen Haïti, bevolking denkt er anders over).
• Terreur: explosieve groei van onveiligheid, aangroei, versterking en samensmelting van gewapende bendes. De permanenten VN-missie in Haiti (Bureau Intégré des Nations Unies en Haïti – BINUH) documenteerde in de periode januari tot juni 2020 159 moordslachtoffers en 92 gewonden – waaronder ook kinderen – door geweldplegingen van bendes. Die zijn verantwoordelijk voor minstens vier slachtpartijen (de laatste eind augustus – begin september), waarvan de dodelijkste die van La Saline was in de nacht van 13 op 14 november 2018, met minstens 71 doden.  Nationaal en internationaal onderzoek stelt in dit verband de verantwoordelijkheid vast van voormalig politieman Jimmy Chérisier, bijgenaamd “Barbecue”. Het onderzoek legt ook banden bloot tussen deze gewapende bendes en het bewind, in die mate zelfs dat men kan spreken van een “slachtpartij door de staat”.
• Straffeloosheid: het Petrocaribe-schandaal toont niet enkel de ernst aan van de corruptie, maar ook het systematisch karakter. Ze neemt nog toe en versterkt de straffeloosheid. Er is geen enkele vooruitgang in het onderzoek naar corruptie. En er is geen enkele rechtszaak in zicht naar de schendingen van de mensenrechten en de slachtpartijen. Het onderzoek is op een dood punt beland terwijl de slachtpartijen onbestraft blijven en de slachtoffers nergens heen kunnen.

President Jovenel Moïse wordt gecontesteerd en in diskrediet gebracht door een zeer ruime meerderheid van de Haïtianen. Die hebben de afgelopen twee jaren hun ongenoegen geuit met manifestaties. Dankzij de actieve steun van de VS en de passieve onderdanige houding van de andere landen en de internationale instellingen ter plaatse, waaronder de EU, houdt de president ruimschoots stand. Op die manier zijn zij rechtstreekse en onrechtstreekse medeplichtigen van dit Haïtiaanse bewind. Morele veroordelingen en een ‘oproep tot consensus’ veranderen niets en zorgen voor een status quo. Een zeer ruime consensus bestaat immers al en die wil de president weg hebben.

De tijd dringt

De afgelopen weken werd er een rode lijn overschreden met de moord op Monferrier Dorval (zie foto boven dit artikel, nvdr.), stafhouder bij de balie van Port-au-Prince, door de slachtpartij van Bel-Air, een volksbuurt in het centrum van Port-au-Prince en door de ongrondwettelijke oprichting van een voorlopige verkiezingsraad om de verkiezingsdatum en een grondwetsherziening te bespoedigen. Dit is zonder meer een wedren tegen de democratie.

Er wordt aan geen enkele voorwaarde voldaan voor het houden van vrije en geloofwaardige verkiezingen:

1. noch aan de juridische voorwaarden (schending van de constitutionele regels);
2. noch aan de technische voorwaarden (de afwezigheid van lokale burelen, van materiaal waaronder de nieuwe identiteitskaarten van de Duitse firma Dermalog, die trouwens beschuldigd wordt van corruptie, enz.);
3. noch aan de democratische voorwaarden (de verkiezingsadviseurs vertegenwoordigen de verschillende maatschappelijke sectoren en werden niet verkozen in overleg met de organisaties van het maatschappelijk middenveld zoals wettelijk voorzien is);
4. en nog minder aan de voorwaarden voor de veiligheid: de VN-vertegenwoordigster in Haïti maakt gewag van het feit dat gewapende bendes de volkswijken van Port-au-Prince controleren, “allicht om invloed uit te oefenen op het resultaat van de verkiezingen in deze kieskringen”;
5. bovendien wil de grote meerderheid in Haïti niets weten van deze verkiezingen, gezien de sfeer van wijdverbreid wantrouwen tegen haar leiders en tegen de instellingen. Is het dan wel aangewezen om deze verkiezingen op te leggen tegen de wil van de Haïtianen zelf? Veeleer dan het aanbieden van de mogelijkheid om vrij uiting te geven aan de volkssoevereiniteit, bevorderen deze verkiezingen in de huidige omstandigheden de herhaling van een “systeem” waartegen de bevolking zich verzet.

Verandering begint door de straffeloosheid te beëindigen en door de omstandigheden en actoren die hier gebruik van maken te bestrijden. Dat gebeurt onder meer door de rechtszaak Petrocaribe te laten doorgaan, door de verantwoordelijken voor het geweld en de slachtpartijen te berechten, door de aanhouding van iedereen die in deze rechtszaken werd gedagvaard en vooral, door de stem en de rechten van de Haïtianen te respecteren.

We eisen daarom dat de internationale gemeenschap en in het bijzonder de leden van de Kerngroep¹ een diplomatie voeren gebaseerd op:

1. de soevereiniteit van de Haïtianen, die zich durven te onderscheiden en te verzetten tegen iedere inmenging waaronder de aanhoudende bemoeienissen van de VS;
2. de eisen van de Haïtianen om een einde te maken aan de straffeloosheid en om een transitie te garanderen, door hun inspanningen te steunen en te begeleiden voor een rechtvaardige en eerlijke berechting van de verantwoordelijken voor de slachtpartijen en de verspilling van de Petrocaribe-fondsen;
3. de weigering om economische, politieke en morele steun te verlenen aan deze grondwetsherziening en verkiezingen, die in de huidige omstandigheden gelijkstaan met een maskerade ten dienste van het bewind;
4. het afleggen van verantwoording aan de Haïtiaanse burgers en aan Haïti’s “vriendschappelijke landen” over de tot dusver in hun naam genomen maatregelen. We willen onder meer weten waarom de EU 63,3 miljoen euro budgettaire steun heeft verleend aan de regering van Jovenel Moïse en hoe dit bedrag vervolgens werd besteed, terwijl aan de gestelde voorwaarden voor het risicobeheer en het beheer van de rechtsstaat niet werd voldaan. We eisen tevens dat de EU het mogelijk maakt om de aanklachten van corruptie tegen het Duitse bedrijf Dermalog te beantwoorden en te verifiëren.

Zie de Facebookpagina van de actie #stopsilencehaiti. 

De petitie Haïti: stop au silence et à la complicité internationaleverscheen op de website van het Centre Tricontinental (CETRI) op 19 oktober 2020. Organisaties en personen kunnen zich nog steeds aansluiten. Voor de volledige lijst van 82 organisaties en van persoonlijkheden, zie de link naar het artikel hierboven. Deze Belgische organisaties hebben zich reeds bij de petitie aangesloten:

Asbl Theux/Saint-Michel en Haïti, Comité pour l’abolition des dettes illégitimes (CADTM), Centre d’Éducation Populaire André Genot (CEPAG), Centre Tricontinental (CETRI), Centre National de Coopération au Développement (CNCD-11.11.11), Codeart,  Coopération Éducation Culture (CEC), Confédération des syndicats chrétiens (CSC), Easy Asbl, Échanges et Synergie ASBL, Fédération Générale du Travail de Belgique (FGTB), FIAN, Frères des Hommes Geomoun, Liège Aide Haïti, Plateforme Haïti.be, Pazapas ASBL, Via Don Bosco en WSM. 

Note: