“Ik ben
burgerlijk ingenieur, maar mensen denken dat ik milieu-ingenieur
ben”, zegt Bardález terwijl hij in zijn pick-uptruck rondrijdt.
Regelmatig stopt hij om mensen in het district – dat in het
departement San Martín in de noordelijke Amazoneregio ligt – te
begroeten en praatje te maken.

Bardález draagt
een gescheurde spijkerbroek en zonnebril. Zijn haar glinstert van de
gel. Zijn zwarte pick-up heeft getint glas en is deel van zijn imago.
De merknaam van de auto heeft hij veranderd in Jepe, de merknaam
van de duurzame producten uit de regio.

Jepelacio telt
zo’n 20.000 mensen, verdeeld over zeventig dorpen. De meeste mensen
leven van landbouw, vooral van de koffieteelt. Het district heeft een
rijke biodiversiteit maar kampt ook met problemen als ontbossing.

Compost

Toen Bardález
eind 2011 tot burgemeester werd verkozen, besloot hij de problemen in
de regio als kansen te zien. Zijn maandelijks budget was 68.000 euro,
ongeveer 2,90 euro per hoofd van de bevolking. Hij begon met het
mobiliseren van de dorpsbewoners om afval in te zamelen en te
scheiden.

De straten zijn nu
schoon en overal staan kleine containers met verschillende soorten
afval. Die worden opgehaald door de gemeente en het organische afval
wordt door toevoeging van extra bacteriën en schimmels snel
afgebroken tot compost. In een tijdsbestek van twee weken is het
afval gerecycleerd tot Jepe Compost.

Maandelijks wordt
30 ton organisch afval omgezet in compost. Dat kost ruim 2500 euro.
De compost wordt verkocht voor 105 euro per ton. “De
micro-organismen verspreiden geen stank, er is geen vervuiling.
Mensen leren afval te verwerken en een inkomen te verwerven uit de
verkoop van mest”, zegt hij.

In de hoogste
jaren van het voortgezet onderwijs leren kinderen hoe ze compost
kunnen maken en een familiebedrijf moeten runnen. Op die manier
verbetert de bedrijfsvoering van de boerenbedrijven, zegt Bardález.

Schoon water

“Deze compost
heeft waarde. Die moet je niet gratis weggeven”, zegt de
burgemeester. “Als het niets kost, denken mensen dat het niets
waard is.” Hij verwijst naar bepaalde overheidsprogramma’s
waarin zakken kunstmest gratis aan boeren gegeven worden. “Zij
verkopen die kunstmest dan voor de helft van de marktprijs door, om
het geld cash in handen te krijgen.”

Bardález heeft
niet alleen de afvalverwerking aangepakt, hij zag ook mogelijkheden
om water uit natuurlijke bronnen geschikt te maken voor menselijke
consumptie. Gebruik van dit water leidde vaak tot diarree. Het water
wordt nu gefilterd en gezuiverd met zilver, dat een sterk
antibacterieel effect heeft.

Sinds twee jaar
kunnen bewoners containers met 20 liter water kopen voor ongeveer 36
cent. “Het is goed water, we hoeven het niet meer te koken. Dat
bespaart tijd en geld”, zegt Margarita Delbado, een moeder van
drie kinderen. De blauwe jerrycans met Jepe Water zijn gratis voor
scholen en zo’n honderd ‘gezonde gezinnen’ die hun huis en omgeving
schoonhouden en hun afval op een correcte manier verwerken.

Het dorp kreeg ook
een zwembad: onder een waterval werd een recreatiebad gecreëerd,
door een dam met rotsen te plaatsen. “Innovatie kan in kleine
stappen gaan. De volgende stap is meer Jepe Water distribueren in het
hele district, de afvalverwerking verbeteren en niet stoppen met
innoveren”, zegt Bardález.

José Antonio Bardález werd politiek
actief omdat hij als ingenieur te weinig kon veranderen. Toen hij net
benoemd was, wilde hij een lening afsluiten om zware machines te
kopen. Dat leidde tot een golf van kritiek: “Waarom een graafmachine,
tractor of bulldozer kopen?’, vroegen de mensen zich af. De kritiek
verstomde snel toen de mensen zagen dat er stenen werden verplaatst
en wegen werden aangelegd. “Af en toe moet je wat risico’s
nemen”, zegt de burgemeester.

Problems Inspire Ingenious Solutions in Peruvian Amazon Town