“Het kan een nieuwe etappe inluiden in de relaties tussen staat en kerk”, zegt de Cubaanse expert godsdienstgeschiedenis Enrique López Oliva naar aanleiding van het mogelijke pausbezoek.

De relatie tussen de katholieke kerk en de Cubaanse regering was lang koeltjes. Met het vorige pausbezoek, van paus Johannes Paulus II in 1998, begon de toenadering. De ontmoeting tussen kardinaal Jaime Ortega en president Raúl Castro in mei vorig jaar versterkte de dialoog nog. De dialoog leidde onder meer tot vrijlating van 130 politieke gevangenen.

Kardinaal Ortega

In zijn rapport voor het zesde congres van de Communistische Partij schreef Castro die vrijlating aan de inspanningen van Ortega toe en benadrukte hij het “het wederzijdse respect, de trouw en de transparantie” in de relaties met de kerkelijke hiërarchie. Dat Castro dit in zo’n belangrijk rapport zette, verankerde volgens analisten de koers die Havana wil volgen in haar relatie met de katholieke kerk.

Met zijn bezoek zal de paus “de positie van kardinaal Ortega binnen de katholieke kerk en in de dialoog met de overheid nog versterken”, zegt Enrique López Oliva. Ortega werd in oktober 75 en bood daarom, zoals het kerkelijk recht voorschrijft, zijn ontslag aan. Het Vaticaan weigerde dat ontslag.

De kardinaal kreeg kritiek van delen van de oppositie dat hij zich “te verzoenend” zou opstellen. “Maar de reis van Benedictus XVI zou duidelijk maken dat hij op diens steun kan rekenen”, zegt López Oliva. De expert hoopt dat dit tot “een nieuwe houding” leidt bij de Cubaanse katholieken in ballingschap. “Dit zou een nieuw kader kunnen creëren voor de relaties met de Cubanen in ballingschap, vooral met die in de Verenigde Staten.”

Virgen de la Caridad

Het Vaticaan maakte donderdag bekend dat Benedictus XVI overweegt om in de lente van 2012 naar Mexico en Cuba te reizen.

De Cubaanse bisschoppen beschouwen het nieuws als een “geschenk van de Maagd van de Liefdadigheid, de Moeder van alle Cubanen.” De Virgen de la Caridad, of de Maagd van de Liefdadigheid, is een eeuwenoud Mariabeeldje dat door de katholieke gemeenschap als de patroonheilige van Cuba wordt gezien.

Sinds augustus vorig jaar al trekt de Virgen de la Caridad door Cuba, een processie die tot eind dit jaar voortduurt. Volgend jaar is een heilig jaar voor de katholieke Cubanen, want dan wordt de vierhonderdste verjaardag van de vondst van het beeldje gevierd. De kerk verwacht dat katholieken uit heel Cuba maar ook uit het buitenland dan op bedevaart zullen gaan naar de basiliek van El Cobre, 12 kilometer van Santiago de Cuba, waar het beeldje vereerd wordt.

Bij zijn bezoek aan het eiland kroonde Johannes Paulus II de Virgen de la Caridad tot Patrones van Cuba.