Paus bekent kleur
Europa, Samenleving, Religie, Spanje, Paus -

Paus bekent kleur

Bij de eerste etappe in het pauselijk bezoek aan Spanje vertelde paus Benedictus XVI journalisten dat de "laïcisering (het onttrekken aan het beheer van de geestelijken, nvdr.) van Spanje agressief is en vergelijkbaar met de antiklerikale periode onder de republiek van de jaren dertig". Daarmee lijkt hij onomwonden een politiek standpunt in te nemen.

zondag 7 november 2010 12:42
Spread the love

Dit is evenwel niet zomaar een standpunt. Wie zijn geschiedenis een beetje kent, weet dat Spanje een republiek was van 1931 tot 1939 en dat er een burgeroorlog woedde tussen 1936 en 1939, die eindigde in een overwinning voor generaal Franco en de installatie van een fascistische dictatuur.

De republiek kende een periode van secularisering, en dat betekende bijwijlen zware repressie voor geestelijken vanuit de samenleving. Vaak grepen de overheden daarbij niet in.

De kerk werd door brede lagen van de bevolking gezien als aanhanger van de grootgrondbezitters in het toen semi-feodale Spanje. De clerus hielp de bevolking mee onder de knoet houden en baadde in weelde, terwijl miljoenen mensen enkel armoede kenden.

Zapatero

Het is precies deze context die Benedictus vergelijkt met de huidige laïcisering, die gevoerd zou worden onder impuls van premier Zapatero. Diens sociaaldemocratische regering kwam in 2004 aan de macht en nam tal van progressieve maatregelen, zoals de invoering van het holebihuwelijk, de sterke versoepeling van het abortusrecht en een nieuwe scholenwet die het katholiek onderwijs benadeelt.

Zapatero kreeg onlangs echter veel kritiek van de linkerzijde en vakbonden, omdat hij met z’n huidige besparingsmaatregelen enkel de werkenden zou straffen terwijl grote banken buiten schot blijven. Wat ook opviel, is dat er evenmin gesnoeid werd in de dotatie aan de Spaanse Kerk, in totaal goed voor enkele miljarden euro per jaar.

Oppositie

De lobby van de kerk in Spanje blijft belangrijk, en de politisering daarvan is van die mate, dat Geert Wilders volgens zijn eigen criteria zou kunnen spreken van een ‘politiek-ideologische religie’ in Spanje. De illustratie daarvan zijn de massabijeenkomsten die in de afgelopen jaren ‘voor de traditionele familie’ werden gemobiliseerd. Honderdduizenden mensen werden op de been gebracht door allerlei katholieke en christelijke organisaties, maar ook door de PP, de ultrarechtse oppositiepartij in Spanje.

Vaak werden die bijeenkomsten de facto politieke protesten, om het gezin ‘als hoeksteen van de samenleving’ te promoten en conservatieve waarden in te roepen tegenover de verregaande progressieve hervormingen van Zapatero. Bisschoppen gaven daarbij vaak toespraken met de oppositieleider aan hun zijde. Levensbeschouwing werd moeiteloos gemengd met politiek.

Opus Dei

Spanje, het land van Opus Dei met een nog steeds levendige katholieke traditie, heeft goeie banden met het Vaticaan. Getuige daarvan de drie pauselijke bezoeken in zes jaar. Het huidige bezoek is het tweede, en volgend jaar vinden in Madrid de Wereldjongerendagen plaats; een driejaarlijkse massabijeenkomst voor jonge katholieke christenen die tot één miljoen mensen op de been kan brengen.

Terwijl in België de discussie woedt over de dotaties aan de kerk en termen zoals de ‘scheiding van kerk en staat’ opnieuw bovendrijven, is het duidelijk dat deze discussie in Spanje vooralsnog niet gevoerd wordt. Politiek raakt vermengd met religie, en dat langs de breuklijn die tijdens de burgeroorlog tot stand kwam. Het lijkt onwaarschijnlijk dat paus Benedictus zich daar niet van bewust zou zijn.

Protest

Niet toevallig is premier Zapatero op troepenbezoek in Afghanistan terwijl de Paus vandaag nog de Sagrada Familia in Barcelona zal inwijden. Dit leidde in Barcelona zelf al tot hevige protesten, maar ook in Galicië (Benedictus was eerder in Santiago de Compostela) is er tegenstand en daagde er veel minder volk op dan verwacht.

Vanavond vertrekt de paus terug naar Rome. Hoewel het bezoek aan Spanje vermoedelijk geen denderend succes geweest zal zijn, is die ene uitspraak in de huidige context van polarisering van het Spaanse politieke landschap, verre van geïsoleerd. 

take down
the paywall
steun ons nu!