“We zijn niet gelukkig hier, maar we kunnen ook niet terug naar ons land omdat de situatie daar slecht is”, zegt Ghareed Gul, een Afghaanse vluchteling. Gul (40) was nog maar een paar jaar oud toen hij in 1979, na de Russische inval in Afghanistan, aankwam in de Pakistaanse provincie Khyber Pakhtunkhwa. Hij belandde in het kamp Kacha Garhi bij Peshawar. Dat kamp is afgebroken door de plaatselijke autoriteiten en de 50.000 vluchtelingen moesten noodgedwongen elders onderdak vinden.

In de afgelopen jaren woonde Gul in een lemen hut en verkocht hij groenten. Maar het leven werd zwaarder na december 2014, zegt hij, toen terroristen een school in Peshawar aanvielen. Bij die aanval kwamen 150 mensen om. De regering nam vervolgens verschillende maatregelen tegen terrorisme, inclusief de repatriëring van Afghaanse vluchtelingen. “Sindsdien zit de overheid achter mensen aan die illegaal in Pakistan zijn”, zegt hij.

Terrorisme

De Pakistaanse overheid bepaalde eerder al dat illegale vluchtelingen voor eind 2012 het land uit moesten. Die deadline werd verlengd naar 31 december 2015, en momenteel wordt gesproken over een nieuwe verlenging tot 2017. “Geregistreerde Afghanen mogen waarschijnlijk blijven tot december 2017, maar de illegalen zullen gedwongen worden terug te keren”, zegt een woordvoerder van het ministerie voor Staten en Grensregio’s (Safron).

De regering van Khyber Pakhtunkhwa (KP), de grensprovincie die de meeste Afghaanse vluchtelingen telt, wil dat ze niet langer blijven. “Er heerst nu vrede in Afghanistan en de vluchtelingen moeten zo snel mogelijk terug”, zegt Mustaq Ahmed Ghani, de minister van Informatie van KP. “De Afghanen zijn betrokken bij misdrijven zoals moord, ontvoeringen tegen losgeld en diefstal.”

Pakistan keurde in december vorig jaar een Nationaal Actieplan tegen terrorisme goed. Onderdeel van dat plan is de uitzetting van alle niet-geregistreerde Afghanen.

Geen werk

De meeste illegale vluchtelingen maken zich grote zorgen over de plannen, omdat ze bang zijn in Afghanistan geen werk te vinden. “Ik ben drie maanden in Kaboel geweest, maar naar Peshawar teruggegaan om economische redenen”, zegt Malal Shah, een fruitverkoper. Shah zegt dat hij in Kaboel moeilijk voldoende kan verdienen voor zijn gezin van acht. “Maar hier zit de politie ons op de nek omdat we geen papieren hebben.”

De meeste Afghanen doen eenvoudig werk, maar zijn daarmee gelukkig. “We kunnen hier overleven. In Afghanistan zijn de omstandigheden erg slecht. Er is geen gezondheidszorg en geen onderwijs, en er is te weinig werk. Daarom gaan we niet graag terug”, zegt Sufaid Hashimzada, een schoenmaker die op straat werkt. Hij is sinds 1990 in Pakistan. “Van vrienden en bekenden horen we dat we beter hier kunnen blijven”, zegt hij. “Mijn twee zoons gaan hier naar school. Als ik terugga, worden ze ongeletterd.”

Zowel Kaboel als de VN-Vluchtelingenorganisatie (Unhcr) zijn tegen gedwongen terugkeer van de vluchtelingen. De VN dringt er bij Pakistan op aan de vluchtelingen vrijwillig terug te laten keren. Sinds januari 2015 maakten echter slechts 57.000 van de 1,5 miljoen geregistreerde Afghanen gebruik van het vrijwillige repatriëringsprogramma. Daarnaast zijn er naar schatting nog eens 2 miljoen illegale vluchtelingen in het land.

Crimineel

In een rapport van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch uit november staat dat Pakistan wel degelijk dwang toepast om mensen het land uit te krijgen. De Pakistaanse politie zou vluchtelingen intimideren en dreigen met geweld en arrestaties.

Pervez Khattak, regeringsleider in Khyber Pakhtunkhwa, is boos op de federale regering omdat die niet genoeg doet om de vluchtelingen te laten terugkeren. “Ze zijn een last voor onze plaatselijke economie. Ze betalen geen belasting en houden huizen bezet in elke stad. Daardoor bestaan er huisvestingsproblemen voor de plaatselijke bevolking.” Hij stelt dat de Afghaanse vluchtelingen de belangrijkste oorzaak zijn van het groeiende terrorisme in het land, vooral in de provincie Khyber Pakhtunkhwa.

De Afghaanse president Ashraf Ghani heeft Pakistan gevraagd om de deadline voor het vertrek van de vluchtelingen nog twee jaar uit te stellen.

Auteur: Ashfaq Yusufzai