In Jemen, Algerije, Jordanië, Syrië en Bahrein lijkt de bevolking de boodschap van de Egyptische revolutie te hebben opgepikt. Die boodschap is dat het volk niet langer langzittende, autocratische leiders accepteert.

In Pakistan zijn de signalen ook doorgedrongen en er wordt alom gedebatteerd over de vraag of het land “het volgende Egypte” zal zijn. De media en politieke commentatoren speculeren eindeloos over de vraag.

Kaiser Bengali, adviseur van de eerste minister van de provincie Sindh, wuift het idee van een volksrevolutie lachend weg. “Elke twintig minuten wordt hier stoom afgeblazen door verschillende politieke partijen en worden er kwesties opgelost”, zegt hij. Het groeiende gemopper is kenmerkend voor een proces van transitie, dat volgens Bengali “de muziek van de democratie” is.

De huidige regering, geleid door de Pakistaanse volkspartij, kwam in februari 2008 aan de macht. Veel Pakistani’s juichten dat toen toe, maar inmiddels heerst er alom onvrede.

De situatie is echter niet ernstig genoeg voor een revolutie, zegt politiek commentator Ayesha Siddiqa. Hij acht de kans op een revolutie gering, “vooral omdat in Pakistan, anders dan in de Arabische landen, regelmatig veranderingen worden doorgevoerd.”

Onzekere situatie

Er zijn echter ook mensen die een revolutie niet uitsluiten. “Alles is mogelijk gezien de onzekere situatie in Pakistan”, zegt politiek analist Raees Bukhsh Rasool.

Bovendien kunnen revoluties erg onvoorspelbaar zijn, zegt Taimur Rahman, docent politicologie aan de Universiteit voor Managementwetenschappen in Lahore. “Wie had een maand geleden gedacht dat dit in Egypte zou gebeuren, en dat de hele Arabische wereld in de greep van een massabeweging zou komen?”, aldus Rahman.

Een revolutie zoals die in Egypte zal echter moeilijk zijn in Pakistan, erkent Rahman. “Religieuze extremisten die het land terroriseren vormen een van de grootste hindernissen voor het opbouwen van een massabeweging voor politieke verandering in het land.”

In dergelijke omstandigheden, zegt hij, is het erg moeilijk om mensen de mobiliseren op de manier zoals dat in Cairo gebeurde. “Mensen zijn hier bang om de straat op te gaan.”

Ideologie

De 31-jarige advocaat Yasser Hamdani noemt de gebeurtenissen geen revolutie. “Volksrevoluties komen tot stand door deelname van arbeiders, boeren en andere groepen in de samenleving die een duidelijke strategie en een duidelijk doel hebben. “

In Egypte was dat volgens hem anders. “Een revolutie verandert de dynamiek van de samenleving. Een revolutie kan economisch zijn als de productiefactoren veranderen. Een revolutie kan politiek zijn, als er een ander type regering komt. In Egypte is dat niet gebeurd.”

“Het tijdperk van de door ideologie gedreven revoluties is voorbij”, zegt Raees. “De revoluties die we in de afgelopen decennia en jaren hebben gezien, gaan over een verandering van regime.” In Pakistan zal zo’n revolutie niet mogelijk zijn, omdat het land een open politiek systeem heeft, zegt Raees.

Hamdani vergelijkt de opstand in Egypte met de regimeverandering in Pakistan in 1969, toen dictator Ayub Khan plaats moest maken voor Yahya Khan. “Pakistan ligt, ondanks interrupties, qua democratische ontwikkeling ongeveer veertig jaar voor op Egypte.”

– – – – – – – –
Auteur: Zofeen Ebrahim