De rechts-conservatieve Partido Popular (PP) boekte op 4 mei bij de regionale verkiezingen in Madrid een grote winst na een harde campagne tegen de nationale linkse regering.

De inzet van de verkiezingen in de Spaanse regio Comunidad de Madrid was het coronabeleid van nationaal eerste minister Pedro Sánchez van de sociaaldemocratische PSOE. Zetelend regiopresident Isabel Díaz Ayuso van de conservatieve Partido Popular (die nationaal in de oppositie zit) gaat er prat op dat haar coronabeleid weinig beperkingen oplegt en dat ze daarmee de economie kan redden.

De regio Madrid omvat twintig gemeentes met 6,6 miljoen inwoners, waarvan de helft in de hoofdstad Madrid. Het is de grootste Spaanse regio qua bevolking. De regio heeft een Asamblea met 72 leden en een regering geleid door een voorzitter (‘presidente’) (nvdr.).

Ayuso haalt met 44,7 procent van de stemmen 35 zetels, 2 zetels te weinig voor een absolute meerderheid en blijft aan het roer van de regionale regering. Ze kan rekenen op de extreemrechtse partij VOX die haar bestuur wil helpen om de linkse partijen in de regio Madrid uit de regering te houden.

Pablo Iglesias, leider van het linkse Unidas Podemos (‘samen kunnen we’), had betere resultaten voor zijn partij verwacht. Hij kondigde meteen na de bekendmaking van de overwinning van de Partido Popular aan dat hij zich volledig terugtrekt uit de Spaanse politiek.

Einde van een korte intense politieke carrière

Amper vier maanden geleden verliet Pablo Iglesias zijn positie als tweede vicepremier van de eerste coalitieregering van Spanje tussen de PSOE en zijn partij Unidas Podemos. Hij werd de kandidaat-president van zijn partij voor de regio Madrid.

Zijn partij wist haar verkiezingsresultaat met 3 zetels en meer stemmen te verbeteren ten opzichte van de verkiezingen van 2019, maar persoonlijk ziet Iglesias dit resultaat toch als een nederlaag. “Mijn figuur verdeelt en we moeten net zoveel mogelijk mensen verenigen”, zo klonk hij tijdens zijn verklaring. Más Madrid, een regionale afscheuringslijst van Podemos, deed het veel beter tijdens deze stembusslag en ging van 20 naar 24 zetels.

Zijn vertrek uit de politiek is slecht nieuws voor premier Pedro Sánchez, want Unidas Podemos is zijn linkse partner in de nationale minderheidscoalitie. Iglesias was als vicepremier een mondige stem van de regering die in staat was het politieke debat in het Spaanse parlement naar een hoger intellectueel niveau te brengen. De rechtse krachten zien hem als een gevaarlijke stoorzender waardoor hij voor hen de boeman van deze coalitieregering werd.

Haatcampagnes

Deze verkiezingscampagne heeft aangetoond dat de desinformatiecampagnes en persoonlijke aanvallen van rechts aan het adres van Iglesias hun vruchten hebben afgeworpen. Het gaat steeds harder in de Spaanse politiek waar een echt politiek debat tussen verschillende opinies steeds moeilijker wordt.

Pablo Iglesias krijgt het al jaren hard te verduren van rechtse en extreemrechtse militanten en zeer invloedrijke journalisten die voortdurend op tv vrij hun gedacht mogen zeggen over hem. Naast tal van leugens die over hem verspreid werden, begonnen de aanvallen steeds persoonlijker te worden. Zelfs in hun persoonlijke leefwereld waren hij en de leden van zijn familie niet meer veilig.

Zijn huis werd maandenlang door rechtse activisten belaagd die er zelfs niet voor terugdeinsden om ook zijn peuters te pesten. Op de sociale media circuleerde een filmpje waarop een militair te zien is die een automatisch geweer leeg vuurt op zijn portret en hij kreeg verschillende expliciete doodsbedreigingen.

De meest recente bedreiging, in volle verkiezingscampagne, bestond uit een omslag met vier kogels. Op een bijhorend briefje stond dat de kogels voor hem, zijn vrouw en zijn ouders bedoeld zijn. Politieke tegenstanders noemen hem herhaaldelijk ‘rata’ (rat), op dezelfde manier waarop de nazi’s in de jaren 1930 in Duitsland Joden ontmenselijkten.

Iglesias’ partner, minister en partijgenoot Irene Montero waarmee hij drie kinderen heeft, zal nu de volle lading van de haatcampagnes over zich heen krijgen. Als minister van gelijkheid wordt zij door veel aanhangers van Vox en de Partido Popular als een ‘femi-nazi’ beschouwd wegens haar rol in de strijd voor vrouwenrechten.

Opmars van Pablo Iglesias

In 2013 was Pablo Iglesias medeoprichter van Podemos. Slechts anderhalf jaar later wist hij met zijn partij een zetel in het Europees Parlement te behalen. Het is dankzij hem en zijn partij Podemos dat in Spanje een einde kwam aan het jarenlange tweepartijensysteem waarbij de sociaaldemocratische PSOE en de recht-conservatieve PP sinds het einde van de Franco-dictatuur om beurten regeerden.

Sindsdien bleef Podemos in populariteit stijgen. Later fusioneerde de partij met Izquierda Unida (IU – ‘verenigd links’) tot Unidas Podemos.

In 2019 vormde de PSOE en Unidas Podemos de allereerste nationale coalitieregering ooit in Spanje. Pablo Iglesias werd niet alleen tweede vicepremier maar ook minister van sociale rechten en agenda 2030.

Podemos is niet afgeschreven

Met het vertrek van Iglesias is Podemos zeker niet dood. Yolanda Díaz, derde vicepresident en minister van arbeid en sociale economie zou de fakkel van Iglesias over kunnen nemen. Haar populariteit gaat al een tijdje in stijgende lijn en ze heeft zelfs kiezers van andere partijen naar zich toe kunnen trekken.

Yolanda Diaz. Foto: AntonMST29/CC BY-SA 4:0

Díaz wordt niet alleen bij de progressieve stemmers gewaardeerd. Haar uitstekende onderhandelingscapaciteiten met het gehele parlementaire halfrond trokken reeds meermaals de aandacht.

Wanneer Pablo Iglesias nu zegt dat hij de weg vrij maakt voor een “vernieuwing” van Podemos, dan is Yolanda Díaz een voor de hand liggende optie. De partij die ontstond uit de beweging van de Indignados (‘de verontwaardigden’) zal echter niet meer dezelfde zijn en de masterklassen van Iglesias in het Spaanse parlement zullen gemist worden.

Privatiseringen in ruil voor een pint op een terras

Wat eerder met Julio Anguita, historische leider van Izquierda Unida gebeurde, herhaalt zich nu met Iglesias. Voortrekkers worden in het begin de hemel in geprezen om een paar jaren later door eigen rangen weer uitgespuwd te worden. Eens Anguita de politiek verlaten had, werd er opnieuw goed over hem gesproken.

In arbeiderswijken zoals Vallecas (waar Iglesias vandaan komt) gaven heel wat traditioneel linkse stemmers op 4 mei hun stem aan Ayuso of het extreemrechtse Vox.

Wie in Vallecas voor het Trumpisme van Ayuso stemde zal vroeg of laat wel terug aan de waarschuwingen van Iglesias denken en zich afvragen of het allemaal wel de moeite waard was. Voor het plezier van een paar pinten op een terras in 2021 hebben zij de toekomst van kwetsbare sociale verworvenheden opgegeven.

Ayuso gaat immers haar werk en dat van haar voorgangers voortzetten. Bejaardentehuizen en sociale woningen werden al geprivatiseerd. Nu gaat ze nog de gezondheidszorg en het onderwijs in de regio Madrid verder privatiseren.

Wie voor Isabel Díaz Ayuso stemde, moet in de toekomst niet komen klagen over de kwaliteit van wat nog overblijft van het Madrileense openbare onderwijs en de openbare gezondheidszorg.