Vermits wij nu, met de drie verkiezingen, aan een “defining moment” of “cruciaal keerpunt” verkeren betreffende het lotgeval van onze planeet en de beslissingen die we daaromtrent dringend gaan moeten nemen, is het wellicht héél belangrijk om eerst onze situatie héél goed te begrijpen, en dan, na een open democratische dialoog en met klare taal, daar de nodige socio-politieke beslissingen en oplossingen voor op te dragen.

In verschillende media heeft de heer Bart De Wever, van de N-VA, zich nogal smalend uitgedrukt over de klimaat-bekommernissen, bewerende dat dit allemaal maar doemdenken is, onder het motto: “Slaap gerust, brave burgers! Wij zorgen voor alles en er zal wel een oplossing komen of gevonden worden.”

Dat soort denken is nogal infantilistisch en ook vooral nogal weinig democratisch, vermits het veronderstelt dat er een soort “geheime elite” is die voor het lotgeval van de domme bevolking zorgt, die deze problemen en bekommernissen toch niet aankan.

Mr. De Wever beweert nu ook plots dat hij voor de Verlichting is, maar zijn ideologie en zijn stellingen druisen daar volledig tegenin, in de mate dat we allemaal hopen in een Verlichte Participatieve Democratie te leven, waar iederéén de situatie tracht te begrijpen en daar de nodige handelingen en politieke beslissingen voor neemt.

Anderzijds is de Kantiaanse Verlichting volop gericht op het Universalisme.

Kant: Sapere Aude!

En: Richt Uw daden zodanig dat ze voor het ganse universum geldig zijn!, en niet voor een kleine, bekrompen en navelstarende gemeenschap.

Met die verkiezingen moeten er nu, en op lokaal, nationaal, europees en wereldvlak, cruciale beslissingen genomen worden om dringend aan die dramatische klimaatsituatie te verhelpen.

Het IPCC panel waarschuwde ons onlangs dat we slechts een kleine decenia hebben om het tij te keren en om aan de fatale, onomkeerbare ” civilisational collapse-tipping points” te onstnappen.

Volgens opzoekingen van befaamde epistemologen, zoals o.m. Ken Wilber, in zijn boek: The Eye of Spirit, moeten wij nu dringend het tij keren in drie, vier verschillende objectieve, subjectieve, intersubjectieve en religieuze epistemologien en axiologien.

Laat ons eerst op dat gebied een quasi religieuze oplossing op zij schuiven: Hopen dat met God te bidden de vloedgolf toch niet gaat komen!

Als rationalisten geloven wij niet in mirakels! Indien Bill Gates op dat gebied toch beweert: “And now we are waiting for a miracle!”, bedoelt hij daarmee eerder het wachten op een andere geniale Elon Musk, die een toveroplossing uit zijn mouw gaat schudden, in een wonderbare Start-Up.

HET BASISPROBLEEM IS ONZE ONEVENWICHTIGE HOUDING TOT DE OBJECTIEVE WETTEN VAN DE NATUUR:

Francis Bacon:

THE ONLY WAY TO SUBMIT NATURE IS TO OBEY HER!

Met onze hoogmoed, de griekse hubris!, hebben we veel te lang de cosmische wetten van de Natuur genegeerd en moeten we terug naar een harmonische verhouding met die natuur-wetten, o.m. door een revolutionaire vrijwaring van onze biotopen en door onze CO2 uitstoot drastisch te verminderen tegen 2050.

INDIVIDUEEL EN SUBJECTIEF:

Het moderne Verlichtingsdenken geeft aan de individu een ongelooflijke vrijheid om zijn eigen “persoonlijke sfeer” te beheren, maar dat verondersteld, in het voetspoor van Kant, ook morele en planetaire verplichtingen!

We moeten allemaal dringend onze consumptiepatronen leren bedwingen en in toom houden.

Helaas leven we nu in een uiterst narcissistische maatschappij, in de befaamde hobbessiaanse strijd waar iederéén het tegen iederéén opneemt: “Ikke, Ikke en de rest en de wereld kan stikken!”, om zijn eigen consumptiegoederen en genotmiddelen aan te schaffen en vooral te vrijwaren.

Door beter de wetten van onze eigen Ego te doorgronden-het befaamde grieks principe: “Gnautie seauton”, Ken uzelf!- kunnen wij ons beter leren weren tegen die Vebleniaanse bezittingsdrang en een beter evenwicht vinden tussen hebben en zijn.

KOLLEKTIEF:

Met de verschillende COPS en Klimaatzaken en wetgevingen proberen we nu daar een gerechterlijke, omkaderende kracht aan te geven, maar op wereldvlak zijn onze handelingen op dat gebied nogal chaotisch, zonder eenheidsdenken en met een totaal gebrek aan dragende legale instellingen.

KREATIEVE NIEUWE TECHNOLOGIEN:

Vermits de ramp gekomen is door ons overdreven gebruik aan vervuilende technologien denken sommigen dat ook die nieuwe technologien gaan kunnen bijdragen aan verbeterende oplossingen, hetgeen mijn thesis-directeur, Denis Duclos, créativité salvatrice noemt, waar we vernuftige win-win oplossingen met mekaar kunnen combineren, maar daar ook staan we nog in onze kinderschoenen.

VOOR EEN KREATIEVE SYNERGETISCHE COMBINATIE VAN DIE DRIE AANPAKKEN:

Terwijl sommigen alleen willen mikken op één scenario, bvb de individuele degrowers-scenario, de klimaatzaak en COP legale scenario, of de technologische scenario, moeten die drie elementen vernuftig en synergetisch gecombineerd worden om tot het maximaal goed eindresultaat te komen.

Als anthropoloog kan ik alleen maar zeggen dat ik voor het beste hoop, maar dat de mens toch een verdomd ingewikkeld en fragiel-kwetsbaar wezen is, en zijn sociale structuren nog meer!

Hoop doet leven, maar me moeten leven geven aan de hoop!

Jean Philippe Cornelis is dokter in de Anthropologie van de Wetenschappen en de Technieken aan de Sorbonne Universiteit en Coordinator van de Civieke Forum Creatopia in Anthropologie aan de Universiteit van Louvain La Neuve.