Bron: Boekcover 'De partij dat ben ik'
Boekrecensie -

Over ‘aandachtsmachine’ Thierry Baudet

maandag 30 november 2020 20:01
Spread the love

 

Treintweet

‘Vanavond zijn twee dierbare vriendinnen ernstig lastig gevallen door 4 Marokkanen in de trein. Aangifte doen is natuurlijk volstrekt zinloos. Oh lieve, kinderlijk naïeve Nederlanders! Stem nou toch eindelijk voor verandering. Breek los uit politiek correct gelul! Red dit land!’ Dat tweette en toeterde Thierry Baudet, de flamboyante Nederlandse voorman van het Forum voor Democratie (FvD), onlangs.

De NS (Nederlandse Spoorwegen) ontzenuwde het verhaal kort daarna met de mededeling dat de vrouwen in de trein niet werden lastiggevallen, maar op hun plaatsbewijs werden gecontroleerd door NS-medewerkers in burger. Dat verliep moeizaam omdat de vrouwen aanvankelijk niet wilden geloven dat het werkelijk om personeel van de NS ging.

Toch kwam Baudet weg met deze treintweet omdat het Openbaar Ministerie oordeelde dat de tweet te weinig concreet is voor vervolging wegens groepsdiscriminatie. Baudet, zoals ook Geert Wilders en destijds Pim Fortuyn met wie hij wegens zijn intellectuele uitstraling hij heeft een academisch achtergrond en was assistent van hoogleraar rechtswetenschappen Paul Cliteur aan de universiteit van Leiden – meer vergeleken wordt, is populair en krijgt een behoorlijk deel van rechts stemmend Nederland achter zich.

Van denktank tot partij

In 2015 was FvD nog een obscure denktank en in 2019 werd het de grootste partij van Nederland. Wat verklaart de snelle opkomst van Thierry Baudet en zal deze partij wel politieke verandering kunnen brengen of gaat zij eindigen zoals eerder geflopte rechts-populistische partijen à la Lijst Pim Fortuyn (LPF)? Hoe heeft het FvD zich ontwikkeld, welke organisatie zit erachter, welke visie straalt ze uit en welke achterban heeft de nieuwe partij?

De auteur Chris Aalberts is goed geplaatst om zich aan die vragen te wagen, want hij was vrijwel vanaf de eerste dag aanwezig als geïnteresseerde op de borrellezingen van de denktank over de Europese Unie, de euro en de vluchtelingencrisis in een keldertje aan de Amsterdamse Herengracht.

Chris Aalberts is journalist en columnist en werkt onder andere voor ThePostOnlineNoordhollands Dagblad en de Kanttekening, media die nu niet bekend staan om hun linkse signatuur. Hij is onder meer auteur van ‘De Puinhopen op rechts’ samen met Dirk-Jan Keijser. Zeker in de beginperiode was Aalberts een graag geziene gast bij FvD en bij Thierry Baudet. Eigenlijk is Aalberts één van die vele Nederlanders die in het begin niet goed hebben gezien dat Forum een extremistische club is.

‘Zo ben ik ook kritisch over de EU en ben ik voor referenda. Maar ik ben vooral een liberaal, en juist die stroming zit bij Forum in de verdrukking met dubieuze opmerkingen over vrouwen, voorstellen tot ongelijke behandeling van mensen met een dubbel paspoort en samenwerking in het Europees Parlement met de homofobe Poolse regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid)’, licht hij zijn politieke oriëntatie toe in een interview aan Apache.be. (1)

Van sympathisant tot persona non grata

Pas in 2019, vooral na het vertrek van Henk Otten die van op de achtergrond de partij organisatorisch leidde en politiek eerder een centrumlijn voorstond voor FvD, veranderde de verhouding tussen Chris Aalberts en FvD. ‘De partijtop concludeerde dat ik te kritisch ben en discussieerde intern of ik van partijbijeenkomsten geweerd zou kunnen worden.’ (p. 12)

In vier kloeke delen, opgedeeld in vijftien hoofstukken, beschrijft Aalberts van binnenuit hoe Thierry Baudet een ‘aandachtsmachine’ is geworden waarop de media dankbaar sprongen en waarvan het FvD kon profiteren. Het is tevens het verhaal van veel spanningen tussen de hoofdrolspelers, van politieke controversen tussen vertegenwoordigers van eerder gematigde rechtse standpunten en radicaal rechtse van het Wilders-type. Aalberts benadrukt ook herhaaldelijk dat FvD een sterk groeiende partij is maar dan een waarin de leiding weinig aandacht besteedde aan de interne democratie.

Merkwaardig toch voor een partij die zich ‘Forum voor Democratie’ noemt. Zeer gedetailleerd gaat de auteur in op wat zich in de interne keuken afspeelt – dat is zeker de sterkte van dit boek – maar een analyse van de ideologische achtergronden van waaruit het FvD opereert is amper aanwezig. Dat heeft zeker ten dele te maken met de moeilijk te omschrijven positie die het FvD ter rechterzijde inneemt – liberaal-conservatiefnationaal-conservatief of rechtsnationalistisch? – maar ook met de opstelling van de auteur die doordat hij voor een stuk meeging in het FvD-verhaal niet echt een kritische houding wilde en kon aannemen.

Behalve dan vanaf 2019 wanneer hij door het autoritaire optreden van Baudet en het gebrek aan interne democratie een meer kritische afstand begint te nemen waardoor hij een persona non grata werd en bestookt werd door anonieme Twitteraars die hem een ‘obsessie met Baudet’ verweten. Vandaar ook de titel van zijn boek: ‘De partij dat ben ik’. Aalberts krijgt op een bijeenkomst te maken met intimidatie en ontvangt bedreigingen op sociale media van de Forum-achterban. Baudet en vertrouwelingen zoals Kamerlid Theo Hiddema, de senatoren Paul Fentrop, Paul Cliteur en voorzitter van de jeugdbeweging JFvD Freek Jansen weigeren medewerking aan zijn boek.

Exit Thierry Baudet?

Chris Aalberts beëindigt zijn boek in oktober 2020. Toen wist hij natuurlijk nog niet dat Thierry Baudet een maand later zou vertrekken bij het FvD. Hij kondigde namelijk op 23 november aan dat hij uit FvD stapte, maar dat hij als Kamerlid wilde aanblijven en alleen nog maar als lijstduwer zou optreden voor de verkiezingen van 2021. Die beslissing was het gevolg van onenigheid binnen de partij.

Een deel van de ‘opstandelingen’ wilde Baudet tot aftreden dwingen, omdat hij niet bereid bleek afstand te nemen van de jongerenbeweging JFVD. Hun eis was dat Baudet zijn rechterhand en JFVD-voorzitter Freek Jansen van de kieslijst zou verwijderen en dat de jongerenbeweging zou worden opgedoekt, omdat er te veel lieden met extremistische en nazistische sympathieën zouden rondlopen. Ook de nummer twee van de partij, Theo Hiddema, steunde die oproep.

Hoeveel verder schuift het FvD nu op naar rechts? Wil ze een centrumrechtse koers varen zoals Henk Otten voorstond of zal de partij zich extremer opstellen dan Geert Wilders? In Nederland staan aan de rechterkant van het politieke spectrum zowel de VVD van Mark Rutten als de PVV van Geert Wilders en daartussen heeft ook het FvD een belangrijke plaats verworven. Het is dan ook interessant om in dat licht de uitspraak van Geert Wilders te beoordelen die na het opstappen van Thierry Baudet tweette: ‘Je hebt lef en dat kunnen er maar weinig zeggen!’

Thierry Baudet en Geert Wilders hebben elk een eigen stijl, goed gekleed met pak en das, maar in elk geval een van dezelfde autoritaire snit. En ja, ‘De partij dat ben ik’, zou best door beide heren kunnen worden gezegd. Het wordt nu uitkijken of dat inderdaad zo is: want wat zal er dan gebeuren met het FvD? Nederlandse kranten koppen vandaag: ‘Vertrek Baudet stort Forum voor Democratie in chaos’, maar: is hij wel echt van het toneel verdwenen?

Thierry Baudet en … Bart De Wever

Chris Aalberts heeft met De partij dat ben ik een brandend actueel boek geschreven dat ook in Nederlandstalig België dat nu Vlaanderen wordt genoemd – en dan zeker in N-VA en Vlaams Belang-kringen – gretig zal worden gelezen om het Baudet-recept als stemmenkanon te leren kennen. Die contacten zijn er al, zoals ook met (extreem)rechtse ‘vrienden’ elders in Europa.

Tijdens lectuur van dit boek dat natuurlijk over specifiek Nederlandse politieke toestanden gaat, moest ik vaak denken aan een figuur als Bart De Wever die min of meer eenzelfde profiel als Thierry Baudet heeft: vlotte populist overgoten met een intellectueel sausje, goedgebekt, salonfähig, strak in het pak, autoritair en opgeblazen door de media als ‘de slimste mens’.

‘De aanval op de natiestaat’, geschreven door Thierry Baudet, had ook de titel van een boek van Bart De Wever kunnen zijn. De gelijkenissen zijn frappant. Stel dat Bart De Wever er als voorzitter, zoals Thierry Baudet, de brui aan zou geven? Wat zou dat dan betekenen voor de N-VA? Misschien kunnen de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen van 2021 daarvan een indicatie geven.

 

Note:

(1) Frederik Polfliet,  Van marginaal clubje tot grootste eenmanspartij van Nederland. In: Apache.be van 6 november 2020

 

Boekcover

Chris Aalberts, De partij dat ben ik, de politieke beweging van Thierry Baudet, Uitgeverij Jurgen Maas, Amsterdam, 2020, 287 blz. ISBN 9789491921858

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!