De eerste actievoerder wordt meegenomen
Opinie, Nieuws, Samenleving, België, Etienne Vermeersch, Asielzoekers, Migratie, Pascal debruyne, Patrick Loobuyck, Brecht Decoene, Filosofisch debat - Brecht Decoene

Oscar Wilde: “Een zaak is niet noodzakelijkerwijs rechtvaardig omdat een mens er voor sterft”

Maandag 2 april publiceerde DeWereldMorgen.be ‘Wat baten kaars en bril’. Het was een kritiek van Pascal Debruyne e.a. aan het adres van Patrick Loobuyck, die eerder een krachtig onderbouwd opinieartikel publiceerde in 'De Morgen' (30/03) over de huidige asielkwestie. Een reactie van Brecht Decoene.

vrijdag 13 april 2012 19:30
Spread the love

Het stuk van Pascal Debruyne en zijn kompanen was mijns inziens echter een betrekkelijk nietszeggende bijdrage in dit maatschappelijk debat, omdat het ons niets méér biedt dan vrijblijvende utopismen en subtiele verwijten (‘parochiale visie’) zonder echte meerwaarde.

Want wat was volgens de auteur nu precies de concrete oplossing tot het probleem? Welke constructieve suggesties werden hier naar voren gedragen? Of was het daarentegen echt de bedoeling dat niemand er ook maar iets concreets mee kon aanvangen?

Dient een opiniestuk, of een filosofische bijdrage omtrent een maatschappelijk thema, in zekere zin niet geëngageerd te zijn, d.w.z. een idee dat om te zetten valt in concrete beslissingen: praktische filosofie dus? Iets waar pakweg een Vermeersch wél in uitblinkt.

Loobuyck wordt een ‘parochiale kijk’ op de zaken verweten, maar wat helpen de inzichten van Pascal Debruyne de kwestie vooruit? Goed, hij herinnert er ons nog eens aan hoe complex, ambigu, misschien zelfs perfide de wereldpolitiek in elkaar zit.

En dan? Ze zijn allerminst onbekend of wereldschokkend vernieuwend: dat naties en wereldburgers in deze geglobaliseerde tijden steeds meer onlosmakelijk met elkaar verstrengeld zijn, dat ontwikkelingshulp op paternalistische wijze wordt opgedrongen of zelfs slinks verpakt, opdat de aldus bestendigde onevenwichtige machtsverhoudingen verholen zouden blijven, dat er dus sprake is van structureel geweld, … En bij wijze van dessert gaat Debruyne dan nog wat gratuit aanschoppen tegen de neoliberale dragonder.

Klinkt sympathiek, en het moet er ook vlotjes ingaan bij sommigen, maar … Ik betwijfel de relevantie van bepaalde aangehaalde elementen, of wij moesten met de interpretatie van bepaalde termen beiden op een ander spoor zitten. Want, veroordeelde Vermeersch de Tweede Golfoorlog niet? En sprak Loobuyck zich niet fel uit tegen de moord op Bin Laden?

Wie van hen promoot of verdedigt hier de Belgische wapentrafiek? En hoe zit het met de invulling van het neoliberalisme of ‘realo’s? Alsof realpolitici alleen maar de welvaartstaat zouden beschermen. Een interpretatie die mijns inziens serieus wringt, als er al een probleem zou zijn met realpolitik die bijvoorbeeld zijn uiterste best doet om de grenzen van wat mogelijk is op te rekken. Want, van waaruit vertrekt men anders dan het mogelijke?

Neen, de visies van Loobuyck of Vermeersch zijn volgens mij helemaal niet ingegeven door botte platitudes als ‘wet is wet’ omdat we toch allemaal weten dat wetten menselijke constructies/conventies zijn die kunnen geoptimaliseerd worden. Uiteraard dient de migratiewet te worden aangepast. De huidige asielprocedure is in elk geval nog niet voldoende rechtvaardig.

Er wordt professor Loobuyck een methodologisch nationalisme verweten, maar Debruyne ziet niet in dat het debat zich op een hoger, supranationaal en dus Europees niveau dient af te spelen. Frontex wordt hier niet eens vermeld. En dan blijft de volgende fundamentele bedenking overeind: hebben de welvaartstaten van de Europese Unie, hoe medeplichtig ze ook zijn aan de problemen van deze asielzoekers, überhaupt voldoende draagkracht om deze mensen op te vangen die begrijpelijkerwijs en oprecht graag naar hier willen komen? Daarover neem je nergens enig standpunt in.

De zwakkeren zijn steevast afhankelijk van ‘onze’ goodwill, zeg je, van ‘ons’, de sterken. Maar, waar zie jij dan een mogelijkheid om het anders aan te pakken? Opnieuw: geen enkel voorstel te bespeuren. Hoe zou het haalbaar zijn om de Ander, die in Libië, Marokko, Noord-Korea, Soedan, Syrië, Laos, Wit-Rusland of Kazachstan leeft, zijn rechten hier mee te laten bepalen? Het zal me benieuwen.

Uiteindelijk blijft bij mij het gevoel achter dat de auteurs een reeks ongetwijfeld sympathieke en interessante kanttekeningen maken, waarbij ik eerder de indruk heb dat het ons veeleer een schuldgevoel-zonder-meer dient aan te praten, dan dat het hen zou stimuleren om zelf een suggestie uit te werken.

Men zou hen er haast van verdenken op een veilige afstand te willen blijven. Men zal het uiteraard beamen, maar ik kan het niet laten om toch nog eens te vragen: mogen wij dan geen voorwaarden of grenzen stellen? Moeten we nu een uitzondering maken en Jamal Jaoudi een verblijfsvergunning geven? Is dat noodzakelijkerwijs een synoniem voor een ‘oplossing zoeken’?

Moeten we de voorwaarden die nu gelden en vastliggen ombuigen? Negeren? Herinterpreteren? Vertel het me, want uit het opiniestuk ‘Wat baten kaars en bril’ is het mij niet duidelijk. Wetende dat de meeste actievoerders geen aanvraag tot regularisatie hebben ingediend voordat ze aan de hongerstaking begonnen, zou men de procedure naast zich moeten neerleggen vanwege het aanwenden van dit drukkingsmiddel?

En ik wil Pascal Debruyne en de andere auteurs graag nog meer pertinente vragen aanreiken. In het volle besef dat de kansen in deze wereld niet eerlijk verdeeld zijn en dat dus niemand iets kan verweten worden als hij een betere toekomst zoekt, welke criteria moeten we als ethici hanteren om mensen met een gerust geweten toe te laten of te weigeren? 

Hoe kunnen we een rechtvaardiger asielprocedure realiseren zonder dat we ons eigen systeem onderuit halen? Waarom geeft de staatssecretaris voor Asiel en Migratie niet het signaal dat ze wil nadenken over een aanpassing van de procedure in samenspraak met asielaanvragers, terwijl het al lang geweten is dat hoe de zaken nu in elkaar zitten, echt te denken geeft?

Betekent een rechtvaardigere asielprocedure uiteindelijk ook impliciet dat er meer aanvragen zullen worden goedgekeurd of is het goed mogelijk dat het er een pak minder worden?

Kortom, qua ‘kritische’ tekst is ‘Wat baten kaars en bril’ een gemiste kans, omdat de ondertoon nogal pretentieus is, en wij uiteindelijk met lege handen achterblijven.

Brecht Decoene

Brecht Decoene is moraalwetenschapper.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!