De 37-jarige
Michael Ndah werkt al dertien jaar lang in de wegenbouw, maar pas
twee jaar geleden gaf zijn huidige werkgever hem op voor het
nationale sociale verzekeringsfonds (CNPS), een pensioenstelsel waar
werknemers alleen aan kunnen deelnemen via hun werkgever.
Zorgkosten van de
werknemer worden er ook mee gedekt, maar niet die van de gezinsleden.
“Als mijn vrouw naar het ziekenhuis moet, kan ik mijn
verzekeringskaart niet gebruiken, en moet ik eerst contant betalen”,
aldus Ndah.
Weinig deelnemers
In het fonds moet
7 procent van het salaris worden gestort (voor lonen onder 300.000
CFA – ongeveer 475 euro). 2,8 procent daarvan wordt betaald door de
werknemer, de rest door de werkgever. Door het lage maximale salaris
blijven de pensioenen echter laag. Bovendien is het aantal deelnemers
gering. Iets meer dan de helft van de bevolking heeft er recht op,
maar slechts een tiende van hen zijn effectief verzekerd via het
stelsel.
“Alle
werknemers in de formele sector worden geacht geregistreerd te
worden, acht dagen nadat ze een arbeidscontract hebben getekend”,
zegt John Yewoh Forchu, inspecteur bij het ministerie van arbeid en
sociale zekerheid. “Maar veel werkgevers houden zich niet aan
die wet.” De werkloosheid is hoog en dat geeft werkgevers de
kans om mensen zonder contract aan te nemen. Vervolgens geven ze ook
een te laag aantal werknemers aan, om zo sociale lasten te ontlopen.
Sociale steun
nodig
De economie in
Afrika groeit, blijkt uit het nieuwste UNDP Human Development Report.
Om dit ten goede te laten komen aan de armen, is een vorm van sociale
steun echter onontbeerlijk. Dat kan gezinnen helpen om hun
bezittingen niet te moeten verkopen, kinderen niet van school te
houden of noodzakelijke zorg uit te stellen, allemaal zaken die hun
welzijn op langere termijn ondermijnen.
“Een bekende
misvatting is dat alleen rijke landen sociale bescherming of
universele basisvoorzieningen kunnen betalen”, aldus het
rapport. Het tegendeel is waar. “Met uitzondering van landen die
verwikkeld zijn in gewelddadig conflict en chaos, kunnen de meeste
samenlevingen dat organiseren, vele landen doen dat ook.”
“Er is
overtuigend bewijs van de positieve rol van sociale steun in het
verminderen van extreme armoede”, zegt Mutale Wakunuma, die bij
het Africa Platform for Social Protection werkt voor Zambia. “Ze
moeten alleen ernstig uitgevoerd worden door de regeringen. Doordat
dit niet lukt, blijft sub-Sahara Afrika de meest ongelijke regio ter
wereld.”
“Sociale
bescherming moet opgenomen worden in de groeiagenda van Kameroen”,
zegt Lisa Simrique Singh, econoom bij de UNDP in Yaoundé. “Sociale
zekerheid is daar maar een component van, want dat gaat alleen over
de formele sector en helpt dus maar 10 procent van de bevolking.”
Hervormingen
Kameroen wil het
bestaande stelsel voor sociale zekerheid daarom hervormen. De
maandelijkse bijdrage moet omhoog van 7 naar 13 procent, waardeer ook
universele zorgverzekering kan worden betaald voor mensen in de
informele sector, zodat mensen, ook als ze geen geld hebben, een
medische behandeling kunnen krijgen.
Als het systeem
niet hervormd wordt, zal het tegen 2020 vastlopen. “Het stelsel
stamt nog uit 1974 en moet flink hervormd worden”, zegt Forchu.
Dat komt ook door de vergrijzing. ” In de jaren negentig moesten
tien werknemers één pensioen opbrengen, nu moeten ze dat doen voor
zes pensioenen.”
