De stempel om als racist te worden
beschouwd, is weerzinwekkend. Er is een enorme weerstand om het eigen
racisme te erkennen door mensen die zich aan bepaalde uitspraken
schuldig maken die een geurtje hebben. Ik denk dat het een veel
dieper liggend probleem is dan te bepalen wat juist en fout is.
Racisme kan je beschouwen als fout, net als seksisme. Het idee dat
mensen worden beoordeeld op basis van huidskleur, religie, sekse of
sociale afkomst is voor mij zeer verwerpelijk. De nuance ligt in de
oorzaken en denkprocessen die bij de mensen in het algemeen aanwezig
zijn. Denkprocessen die bij ieder aanwezig zijn en die inherent in de
mens ingebakken zijn.

Ik verduidelijk. Een jong mens
wordt al de geboorte geconfronteerd met een wereld die zeer complex
is. We gaan alles catalogiseren. Bij gevaarlijke dingen gaan we
vluchten. Bij aangename dingen gaan we blijven staan. Dat zijn
primaire instincten die aangeboren zijn. We creëren van bij de
geboorte een beeld van de wereld. Een beeld dat ons zal blijven
achtervolgen de rest van ons leven.

Als een jonge mens op explicite of
impliciete wijze een bepaald beeld krijgt over andere rassen, blijft
deze jonge mens dat een gans leven meedragen. Men legt dan de
associatie dat moslims slecht, negers lui en Vlamingen harde werkers
zijn. Een gezin waar racisme sterk leeft, zal het waarschijnlijk
overdragen op de kinderen. Dit wil echter niet zeggen dat de kinderen
per definitie ook racisme gaan uitdragen, maar het zal een thema zijn
waar ze mee gaan worstelen. Het racisme is dan impliciet aanwezig.
Het kost hen moeite om zich positief over een bepaalde groep uit te
spreken, omdat ze de negatieve gedachte die direct in hen opkomt
kunnen counteren. Zij verwerpen op dat moment wat hen is aangeleerd
en zijn deloyaal aan hun ouders of sociale omgeving.

Er is ook de dissonantie die heerst
als er over een groepslid van de groep die verguisd wordt iets wordt
gezegd. Men twijfelt en zoekt naar bevestiging van de ideeën die men
heeft. Men zoekt dan onbewust naar ‘bewijzen’ die hun ideeën staven.
Hier denk ik aan het voorbeeld van de Afrikaanse ploeg. Als men al
het idee had dat Afrikanen zich niet kunnen concentreren, zal men in
het verlies van een Afrikaanse ploeg het bewijs vinden van het eigen
gelijk.

Als een Afrikaanse ploeg wint, zal men denken dat de
tegenstander zeer slecht heeft gespeeld. Het moeilijkste voor
veel mensen is, kunnen toegeven dat het eigen beeld dat ze jaren
hadden over een ras of religie niet strookt met de realiteit. Mensen
zijn soms zeer standvastig als het aankomt op de eigen ideeën.
Toegeven aan zichzelf of bij uitbreiding de buitenwereld dat de eigen
ideeën niet stroken met de werkelijkheid kan de eigenwaarde doen
dalen wat een slecht gevoel geeft. En mensen willen geen slecht
gevoel over zichzelf.

Deze factoren maken het zeer moeilijk
om racisme te bestrijden. Ik zie het als een proces van decennia om
langzamerhand de vooroordelen, die vaak van generatie op generatie
overgedragen worden, te laten wegebben.