Het
Internationaal Vakverbond briefte onlangs alle vakbonden over de aanloop naar
de klimaatonderhandelingen in Parijs[i].
Enerzijds is het een boeiend geschreven verhaal over de ernst van de
klimaatcrisis en de dringendheid om er werk van te maken. Anderzijds
verduidelijkt het de syndicale begrippen ‘strijd voor waardig werk’, de ‘sociaal rechtvaardige transitie naar een koolstofarme maatschappij’ en ‘we
laten niemand achter’. Vooral die drie laatste zaken wil ik hier meer in de
verf zetten.

Herinnering: de vakbond vecht voor het
welzijn van de werkers

De orkaan
Sandy die in 2012 het noordoosten van de VSA teisterde, maakte 150.000
werkende gezinnen dakloos en vernietigde in één dag 11.000 werkplaatsen in de
staat New Jersey alleen al. De tyfoon Hagupit trof in december 2014 de
Filipijnen en vernietigde de werkplaatsen en bestaansmiddelen van 800.000
werkers. De extreme moessons in 2014 in India doodde 6.000 mensen. Tegelijk
vernietigde de droogte in Californië 2 miljard dollar aan oogsten en duizenden jobs.

Klimaatverandering
met haar extreme weersomstandigheden, orkanen, overstromingen, droogtes,
bosbranden, veranderende seizoenen, misoogsten en nog veel meer: het raakt de
mensen in hun bestaan. IVV hield een wereldwijde enquête: 73% van de mensen wil
dat hun regering meer doet aan de vervuiling die de klimaatverandering veroorzaakt.
Het IVV eist dat de regeringen actie ondernemen tegen de klimaatontaarding om
met enige kans toch de opwarming onder de 2°C te houden en liever nog onder de
1,5°C.

Eerste sleutelconcept: Waardig Werk en
recht op informatie over de industriële transformatie

Vakbonden
hebben een fundamentele rol te spelen in het behoud van de bestaande werkgelegenheid.
Het IVV vraagt daarvoor investering in omscholing en industriële transformatie van
de bestaande werkplaatsen naar een koolstofarme versie. Plus investering in
nieuwe kwaliteitsvolle werkplaatsen in de opkomende groene economie. De huidige
investeringen leggen de basis voor de industriële ontwikkeling de volgende 15
jaren.

Wat verstaan
we dan onder “Waardig Werk”? Dat is werk met goede arbeidsomstandigheden en
goede verloning. Met een goede sociale zekerheid. Met eerbied voor de syndicale
rechten in het bijzonder en de mensenrechten in het algemeen.

Werkers
hebben het recht om te weten hoe hun bazen dat plannen te doen. Zij hebben het
recht om te weten hoe nieuwe technologie ingevoerd zal worden. Hoe dit
technisch zal gebeuren, maar bovenal hoe dit sociaal zal gebeuren. Hoe de
bestaande collectieve arbeidsovereenkomsten zullen geëerbiedigd worden en
liefst verbeterd. Werkers dienen via collectieve besprekingen invloed te hebben
op de beslissingen. Het IVV schrijft: “Werkers hebben het recht betrokken te zijn bij het uittekenen van hun toekomst”.

Tweede sleutelconcept: Rechtvaardige
Transitie opdat niemand achterblijft

Onze energieproductie, ons
transport, onze landbouw: hele industriële sectoren zijn zwaar afhankelijk van
fossiele brandstoffen. Allen zullen ze hun koolstofvoetafdruk naar beneden
moeten halen. Het
IVV schrijft: “Vakbonden
vertegenwoordigen de werkers in de fossiele brandstofrijke sectoren, die
getroffen zullen worden. Terwijl we met de noodzakelijke omslag naar groene
economie bezig zijn, moeten we ook de vrees erkennen van de mensen die geloven
dat ze hun werk gaan verliezen. Deze werkers zijn de ruggengraat van vele
gemeenschappen en zij moeten een toekomst gewaarborgd krijgen. De wedertewerkstelling, de gelegenheid om hun bekwaamheden verder te ontwikkelen, de
gelegenheid om een bijdrage te leveren in de nieuwe sectoren en natuurlijk het
behoud van hun pensioenrechten, moet allemaal in dat pakket waarborgen zitten”.

Het gaat
niet op dat de werkers de dupe worden van de transitie naar koolstofarm.
Iedereen moet meekunnen met behoud van inkomen. Het IVV schrijft: “We speelden onze rol in de VN-onderhandelingen
en bekwamen toezegging tot ‘Rechtvaardige transitie’. Werkers moeten betrokken
worden in het uittekenen van hun toekomst, doorheen dialoog, raadpleging en
collectief onderhandelen. We willen de transitie zien gebeuren op de vloer, met
inbegrip van investering in nieuwe groene jobs, vaardigheden,
inkomensbescherming. We willen alle noodzakelijke maatregelen en voldoende
financiering om de lokale economieën om te vormen en ondersteuning te
verzekeren voor de armste en meest kwetsbare naties”.

Op weg naar Parijs:
Vandaag handelen om het werk van morgen veilig te stellen

Een goede uitslag in de Parijse onderhandelingen komt er niet vanzelf. We zullen strijd moeten voeren op verschillende fronten de komende
maanden. Ten eerste, tussen maart en oktober bepalen alle landen hun nationale
engagementen, die ze in Parijs zullen voorstellen. Daarop wil het IVV wegen via
haar vakbonden om hogere doelstelling te bereiken en zeker een meer billijke
inspanning van de rijkere landen. Ten tweede wil het IVV tussen april en
december zien dat de nationale onderhandelaars voor de Parijse ontwerptekst het
bewaren van de werkgelegenheid opnemen. Ten derde wil het IVV zelf als
vakbonden en werkers eigen klimaatbeloftes naar voor schuiven.

Het IVV schrijft
op het einde van haar aanbevelingen: “Onze vakbondsstem toevoegen aan de oproep
voor klimaatrechtvaardigheid en rechtvaardige transitie naar een koolstofarme
toekomst zal helpen de krachten te scheppen om de machtige ondernemingsbelangen
te overwinnen die trachten nieuwe regulering op emissies tegen te houden en de
status-quo te behouden. We weten dat dit systeem failliet is en dat we een meer
eerlijke, meer rechtvaardige en meer billijke globale economie nodig hebben”.

[i] De briefing uit maart 2015,  ‘Climate justice: There are no jobs on a dead planet’, vind je hier.