De ecologische afdruk van de mensheid bestaat uit de hoeveelheid land en zeegebied die we nodig hebben om de grondstoffen te produceren die we consumeren en om ons afval – CO2-emissies inbegrepen – te absorberen. Die vergeleek Global Footprint Network met de biocapaciteit, de mate waarin ecosystemen hun hulpbronnen kunnen hernieuwen.
Vorig jaar duurde het tot 25 september alvorens onze hulpbronnen voor dit jaar uitgeput waren, dit jaar gebeurt dat al op 21 augustus. Vanaf dan tot het eind van het jaar putten we onze voorraad uit en stapelen de broeikasgassen zich op in de atmosfeer. Het verschil van een maand is overigens niet enkel aan een sterke verandering in de vraag te wijten, maar kan ook te danken zijn aan het feit dat de berekeningen steeds gedetailleerder worden.
“Mocht je hele jaarlijkse inkomen in negen maanden besteed zijn, dan zou je misschien wel in paniek slaan”, zegt voorzitter Mathis Wackernagel van Global Footprint Network. “De situatie is niet minder dramatisch wanneer het over het ecologisch budget gaat. Klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit, ontbossing, water- en voedselschaarste,… Het zijn duidelijke tekenen dat we onze consumptie niet langer op krediet kunnen betalen.”
Kritische grens
Doorheen de geschiedenis van de mens hebben we altijd kunnen leven van de interesten van de natuur, zonder aan de reserves te knabbelen. Maar zo’n dertig jaar geleden passeerden we een kritische grens, en de menselijke behoeften werden groter dan wat de natuur kon voorzien.
De kloof tussen vraag en aanbod – in het Engels gekend als ‘ecological overshoot’, groeide gestaag. Het duurt nu 18 maanden om de hulpbronnen terug aan te zuiveren die de mens op één jaar tijd gebruikt.
Klimaatverandering is zowat het meest dramatische gevolg van onze ecologische budgetoverschrijding. Onze CO2-afdruk is sinds 1970 meer dan verdubbeld, en groeide met een tempo dat drie keer zo snel is dan het volgende snelst groeiende element van de afdruk van de mensheid: landbebouwing.
Meer dan de helft van de menselijke belasting op de aarde komt van CO2-uitstoot. We stoten meer uit dan de natuurlijke ecosystemen van de planeet kunnen absorberen. Daardoor bouwen de broeikassen zich op in de atmosfeer en dragen ze bij tot klimaatverandering.
We leven dus ver boven onze stand, maar dat is niet onoverkomelijk. Wackernagel: “Het goede nieuws is dat veel van de technologie die we nodig hebben om de problemen te lijf te gaan vrij voorhanden zijn: zaken als compacte stadsplanning, energie-efficiënte huizen, een ecologische belastingshervorming, veilige en haalbare familieplanning, fietsen en minder vlees-diëten.”
