Dat China kampioen is in het kopiëren van luxemerken en elektronica is ondertussen voor niemand nog een geheim. Voorbije weekend ging het land echter nog een stapje verder en verbaasde het met de opening van een kloon van het Oostenrijks dorpje Hallstatt. Wij gaan op zoek naar de oorsprong van deze Chinese imitatiewoede en vragen ons af of de inwoners van het echte Hallstatt zich zorgen moeten maken.

Een klein miljard dollar kostte het evenbeeld van het pittoreske dorpje Hallstatt, voortaan gelegen langs een artificieel meer in de Zuid-Chinese provincie Kanton. Na enige twijfel besliste de Oostenrijkse burgemeester Alexander Scheutz om de feestelijke opening van het project dan toch bij te wonen.

Het is inderdaad maar de vraag of het nieuwe dorp een waardige vertegenwoordiging wordt van ons continent in het Verre Oosten of dat het project eerder zal neigen naar Disney-escapisme voor de Chinezen? Gelijkaardige projecten doen alvast vermoeden dat het dat tweede zal worden, en ongetwijfeld zorgt dat voor wat paniek bij de burgemeester en inwoners van het oorspronkelijke Hallstatt.

Europa boven

Als het aan de Chinezen ligt, staat het Westen voor vooruitgang, kwaliteit en originaliteit. Europa en Amerika zijn hip. Opmerkelijk, aangezien het grootste deel van de Chinese geschiedenis net wordt getypeerd door een grote weigerachtigheid bij alles wat uit het buitenland kwam.

Pas in de voorbije decennia is die eeuwenoude houding sterk veranderd. Hoewel naar Europa of Noord-Amerika reizen voor het overgrote deel van de bevolking nog steeds een onbereikbare droom is, is het zich uitrusten met westerse producten en kleding – al dan niet fake – tegenwoordig bijzonder populair.

Zowel originele als namaak Gucci-handtassen en aanverwanten gaan als zoete broodjes over de toonbank en wie over een Iphone beschikt – ook al dan niet fake – wint gegarandeerd het respect van zijn omgeving. Een keuze tussen een Chinees en westers merk is dan ook snel gemaakt.

Dat die westerse merken doorgaans voor de meesten onbetaalbaar, maar toch gegeerd zijn, resulteert in de bloei van de markt voor valse producten. Ook op architecturaal vlak wordt nu westwaarts gekeken. Nieuwe bouwprojecten worden steevast opgetrokken in een moderne Europese of Amerikaanse stijl.

Dat de lokale cultuur daarvoor moet wijken, hoeft geen probleem te zijn. Een oude tempel vervangen door een nieuwe shopping mall is een vanzelfsprekend keuze. Een shopping mall is westers, en het Westen staat voor vooruitgang, toch?

Identiteit zoek

Soms lijkt wel of een recent gebrek aan eigen Chinese identiteit resulteert in deze ondoordachte imitatie van anderen. Spijtig, aangezien weinig landen dergelijke indrukwekkende en uitgesproken cultuur, tradities en architectuur kunnen voorleggen als China.

Waar in het verleden het vaak de Chinezen waren die op de proppen kwamen met revolutionaire nieuwigheden, kopiëren ze nu inspiratieloos producten en levenswijzen van anderen. Het klonen van het Oostenrijkse Hallstatt lijkt daarvan het nieuwste voorbeeld. Op zich is natuurlijk helemaal niets mis met een dergelijke reproductie.

Brussel huist een eigen Chinees paviljoen, en ook wij laten ons maar al te graag inspireren door buitenlandse en exotische stijlen. Toch lijkt hier meer aan de hand en reflecteert deze meest recente Chinese kloon meer dan een zuivere belangstelling voor Europese architectuur.

Het lijkt wel een symbolisch oord voor Chinezen die nog het liefst van al uit hun eigen land zouden ontsnappen, maar om praktische redenen niet kunnen. Net zoals met de aankoop van westerse producten tracht men in eigen land voor een stukje als een westerling te leven.

Door krampachtig op te kijken naar de continenten die in hun ogen wel ‘ontwikkeld’ zijn en deze te imiteren wordt getracht het eigen land diezelfde koers uit te sturen. Onnodig toch voor een mogendheid die beschikt over een indrukwekkende eigen identiteit en een bijna eindeloos potentieel?

Architecturale misinterpretatie

Die bewondering voor andermans cultuur gaat vaak gepaard gaat met misinterpretaties. Vele Chinezen hebben immers een vertekend ideaalbeeld van het Westen. Op architecturaal vlak uit zich dat in een soort slechte geïmiteerde Disney-versie van het origineel, het resultaat van veel geld en weinig eigen inbreng.

Verschillende bewoners van het Oostenrijkse Hallstatt houden dan ook terecht hun hart vast. Ten eerste maken ze zich op voor een toestroom van rijke Chinese toeristen die nu weet hebben van het dorp en zich een reis naar Europa wel kunnen permitteren, maar meer nog vrezen ze dat nu ook hun vroeger unieke dorpje ten prooi is gevallen aan inferieure Chinese namaak en kitsch.

Hopelijk hebben ze het bij het verkeerde eind en zal het nieuwe Hallstatt toch een smaakvol uithangbord en ambassade worden van de Europese cultuur in China. Ik raad de Chinezen alvast aan zich toch niet blind te staren op het kleine stukje namaak Oostenrijk en in de toekomst de ogen weer wat meer op het eigen erfgoed te richten.

Erfgoed dat trouwens moeiteloos de concurrentie aankan met de mooiste der Europese dorpjes, zolang het maar niet verzuipt tussen reusachtige shopping malls en torenhoge wolkenkrabbers.

Samuel Hanegreefs

Samuel Hanegreefs is sinoloog.