“In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.

Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne. Het is een criminele agressie die ingaat tegen het internationaal recht. Maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies. De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. (n.v.d.r.)

De NAVO, de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, werd in 1949 opgericht als onderdeel van een reeks verdragsorganisaties die de Verenigde Staten hebben opgezet.

Dat ging van het Pact van Rio in 1947, dat de VS in staat stelde om zijn invloedssfeer en zijn militaire armlengte uit te breiden tot de beide Amerika’s, tot het Pact van Manilla in 1954, dat de VS toestond bases op te zetten aan de rand van Azië. Tenslotte was er nog het pact van Bagdad waarmee ze bases konden opzetten in het hart van West-Azië.

De NAVO was slechts één van de vele platforms voor de VS om hun militaire macht uit te breiden tot ver buiten hun eigen grondgebied.

De NAVO was slechts één van de vele platforms voor de Verenigde Staten om hun militaire macht uit te breiden tot ver buiten hun eigen grondgebied en basissen op te zetten over de hele wereld. Dat was het hoofddoel van de NAVO en dat is het vandaag nog altijd.

Sommige NAVO lidstaten zijn meer gelijk dan andere…

De NAVO is in zekere zin een paard van Troje. Ze is niet echt een organisatie waar de Europese landen, Canada, de VS … als gelijke partners hun zeg hebben in de ontwikkeling van een buitenlands of een militair beleid.

De VS bepaalt wat er gebeurt, de VS heeft de NAVO altijd strategisch gebruikt om elke poging van een Europees land – vooral van Frankrijk of Duitsland – om zich onafhankelijk op te stellen, meteen in te dammen.

Angela Merkel, de voormalige kanselier van Duitsland, ging bijvoorbeeld een paar jaar geleden wel relaties aan met Rusland. Ze besliste ook om die relaties nog meer aan te halen door Russisch aardgas in te voeren via de Nordstream 2 pijplijn. De VS probeerde dat tegen te houden en Merkel te overtuigen vloeibaar gas uit de VS aan te kopen. Maar Merkel weigerde, omdat het Amerikaans gas veel duurder was.

De NAVO is niet echt een organisatie waar de landen als gelijke partners hun zeg hebben.

Sindsdien is de VS in een strijd verwikkeld die tot vandaag doorgaat. Zo vroeg ook president Biden de nieuwe kanselier Olaf Scholz om het Russische gas te bannen. Die antwoordde dat hij dat niet kon doen, omdat hij zijn land daarmee in een diepe recessie zou storten.

Hier opnieuw gebruikte de VS de NAVO als een instrument om de Europese landen in een Noord-Atlantisch verbond te duwen en te verhinderen dat ze tot een euraziatische samenwerking zouden komen.

Bestaansreden

Na de val van de Sovjet-Unie vroegen velen mensen zich af of de NAVO nog een bestaansreden had. Nadat het Warschaupact ontbonden was en de USSR uiteen was gevallen in een reeks van nieuwe landen, had men kunnen verwachten dat ook de NAVO zou worden ontbonden. Maar dat gebeurde niet.

In plaats van zich te ontbinden, bleef de NAVO zich uitbreiden en ging ze zelfs zover voormalige Sovjetrepublieken in te lijven en geavanceerde wapentuig te stationeren in gebieden langs de Russische grens.

Na de val van de Sovjet-Unie vroegen velen mensen zich af of de NAVO nog een bestaansreden had.

Een kantelpunt was toen de NAVO begon te overwegen om Georgië en Oekraïne als lid op te nemen, twee landen die al lang op het verlanglijstje stonden van de uitbreiding van de NAVO naar het oosten.

Rusland lid van de NAVO

Er was ook een merkwaardige gebeurtenis: op het hoofdkwartier van de NAVO in Brussel kwamen na ‘91 verschillende verzoeken aan van Oost-Europese landen, waaronder Rusland, om lid te worden. Rusland wilde geen volwaardig lid zijn, maar alleen een NAVO-partner, wat het van 1994 tot 2014 effectief is geweest.

Als we even in de geschiedenis teruggaan tot 1954, na de dood van Stalin: ook toen heeft de Sovjet-Unie een aanvraag ingediend om lid te worden van de NAVO.

Dat was een bijzonder interessante periode, omdat de Sovjet-Unie toen stelde: wij willen wel lid worden van de NAVO maar dat betekent ook dat de VS geen zware bedreigende wapens opstellen in Europa. Uiteraard werd dat meteen verworpen, omdat de NAVO een instrument is voor de overheersing van de VS.

De NAVO is een instrument voor de overheersing van de VS.

Na 1991 was Rusland van zijn kant bereid om lid te worden van de NAVO, omdat het toen de hegemonie van de VS over Europa erkende en omdat de Russische elites koste wat het kost zich wilden integreren in de Europese economie.

In 2004 werden dan zeven Oost-Europese landen, waaronder Litouwen, Letland, Estland – de Baltische republieken die grenzen aan Rusland – allemaal lid van de NAVO. Dat was toen geen probleem. Het probleem is niet zozeer de NAVO, een probleem is er pas als een land er zich niet bij neerlegt om een ondergeschikte bondgenoot te zijn van de Verenigde Staten.

Veiligheidsgaranties

Een belangrijk element hierin is dat de VS zich op een bepaald moment terugtrok uit twee belangrijke verdragen die Rusland een relatief gevoel van veiligheid gaven: het antirakettenverdrag (het ABM-verdrag) en het INF-verdrag over de kernwapens met een middellange afstand. Dat was een zeer belangrijk verdrag omdat het stelde dat er geen middelzware kernraketten mochten gestationeerd worden in Europa.

Door zich terug te trekken uit het antirakkettenverdrag en uit het INF-verdrag, gaven de VS Rusland het signaal dat ze eventueel middelzware kernraketten naar Oekraïne, Letland of Litouwen zouden verplaatsen. Die raketten kunnen in vijf minuten of nog sneller de belangrijkste Russische steden bereiken, wat de Russen uiteraard beangstigde.

De VS ging een politiek voeren met de inzet van kernwapens in Europa en vormde daarmee een rechtstreekse bedreiging voor Rusland.

Daarom drongen ze aan op veiligheidsgaranties. Het gaat dus niet zozeer om de uitbreiding van de NAVO naar het oosten, maar veel meer dat Rusland zich niet als een zelfstandig land in de wereld mocht opstellen.

Een tweede probleem was dat het Westen en dan vooral de Verenigde Staten een politiek ging voeren met de inzet van kernwapens in Europa en dat het daarmee een rechtstreekse bedreiging vormden voor Rusland.

Nieuwe Koude Oorlog vervangt War on terror

Na de aanslagen van Al Qaeda op 11 september 2001 werkte de VS, vooral in de tijd van George W. Bush, een strategie uit die is vastgelegd in het document van 2002 over de ‘Grand Strategy of the US’. Dat verlegde de focus helemaal naar de zogenaamde War on terror en dat zou zo blijven in de volgende twintig jaar.

Een paar jaar geleden begon de VS geleidelijk de War on terror mentaliteit te verlaten. De grootste uitdaging was niet langer de bestrijding van het terrorisme, maar de bedreiging voor de VS vanuit China en Rusland. De aandacht ging niet langer uit naar de donkere oorden van de strijd tegen het terrorisme in de wereld, zoals Guantánamo, maar naar het old-fashioned militaire conflict met China en Rusland.

De aandacht ging niet langer uit naar de strijd tegen het terrorisme maar naar het old-fashioned militaire conflict met China en Rusland.

In overeenstemming met die koerswijziging besliste de VS ook het vierspan van de VS, Japan, India en Australië op te waarderen (de zogenaamde Quad, n.v.d.r.). De VS ijverde voor het AUKUS-verdrag met Australië en het Verenigd Koninkrijk om nucleaire onderzeeërs aan Australië te verkopen.

De VS drijft sindsdien zijn hele arsenaal op: het opzeggen van het verdrag over de kernraketten met een middellange afstand, van het antirakettenverdrag, het opvoeren van de druk op Rusland … De laatste tijd zien we een combinatie van zich terugtrekken uit de nucleaire verdragen die in feite aan de Verenigde Staten waren opgelegd door de Europese landen.

Als u zich de geschiedenis herinnert van de terugtrekking uit het INF-verdrag, van het opdrijven van militaire manoeuvres in naam van de zogenaamde vrijheid van navigatie in de Straat van Taiwan en in de Zuid-Chinese zee … het was allemaal een heel duidelijke aanwijzing van de wending die de VS heeft genomen in zijn eigen buitenlands beleid, van de War on terror naar een rechtstreekse confrontatie met Rusland en China.

De NAVO zegt onverbloemd dat de tegenstanders van vandaag China en Rusland zijn.

Je hoeft dit niet van buitenaf te analyseren, dit is precies wat het NAVO-commando zelf zegt in zijn document NAVO 2030, een soort van globale NAVO-stellingname. Ze zeggen onverbloemd dat de tegenstanders van vandaag China en Rusland zijn. We hoeven daar niet zelf veel analysewerk over te maken, het staat allemaal in hun eigen documenten.

Dit is de uitgeschreven tekst van een webinar.
Vertaling: Gaston Van Dyck