Voor een kernwapenvrij Europa en een kernwapenvrije wereld.
Kernwapens weg uit Kleine Brogel

Wat gebeurde er in 2009 en 2010 ?

Op 5 april 2009 geeft de Amerikaanse president Barack Obama in Praag een historische speech waarin hij benadrukt dat de VS de morele verantwoordelijkheid hebben om kernwapens te bestrijden, omdat ze zelf het enige land zijn die ze ooit daadwerkelijk gebruikt hebben (Hiroshima en Nagasaki in 1945).

De Koude Oorlog is voorbij maar ongeveer 25.000 kernwapens staan nog opgesteld in 14 staten, waarvan 9 kernwapenstaten (VS, Rusland, China, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Pakistan, India, Israël, Noord-Korea). President Obama zet met deze uitspraken de kernontwapening opnieuw op de internationale politieke agenda.

Op 21 september 2009 schrijft een groep Belgische parlementsleden uit kamer en senaat een brief aan het Amerikaanse Congres om de verdere ontplooiing van Amerikaanse tactische kernwapens in België (en Europa) te stoppen, omdat dit een verspilling is van middelen.

De Amerikaanse B61-kernbommen (waarvan er tussen de 10 en 20 opgeslagen liggen op de militaire basis van Kleine Brogel) hebben immers geen enkel nut meer in de NAVO-strategie van afschrikking, vermits dit ook met conventionele middelen bereikt kan worden. Op 29 januari 2009 herneemt de senaat een unaniem gestemde resolutie van 2005 waarin de Belgische regering gevraagd wordt om in NAVO-verband de terugtrekking van deze B61-kernwapens te bepleiten.

Op 24 september 2009 neemt de Veiligheidsraad van de VN, voorgezeten door president Obama, unaniem een resolutie aan die oproept tot een kernwapenvrije wereld. De resolutie roept op tot verdere inspanningen voor ontwapening en voor vermindering van het risico op nucleair terrorisme. “Deze historische resolutie weerspiegelt ons gemeenschappelijk doel van een kernwapenvrije wereld” zegt Obama.

Volgens secretaris-generaal van de VN Ban Ki-moon is de resolutie “een nieuwe start voor een nieuwe toekomst”. De resolutie roept ook alle staten op om het non-proliferatieverdrag uit te voeren en de verdere verspreiding van kernwapens in de wereld tegen te gaan.

De kernontwapening wordt nog concreter als op 8 april 2010 te Praag de VS en Rusland een nieuw START-verdrag (Strategic Arms Reduction Treaty) ondertekenen. De beide kernmachten zullen op basis van dit verdrag (in 7 jaren tijd) hun operationele strategische kernwapens reduceren tot 1550 aan beide zijden: voor de Amerikanen is dat ongeveer een kwart minder dan vandaag en voor de Russen een derde. Het nieuwe START verdrag werd ondertussen door beide landen geratificeerd (26 januari 2011).

Van 3 tot en met 28 mei 2010 onderhandelen de 189 verdragstaten op een 5-jaarlijkse toetsingsconferentie in New-York om het uit 1968 daterende non-proliferatieverdrag (NPV) nieuw leven in te blazen. Dit NPV blijft het belangrijkste wapen tegen de verspreiding van kernwapens. Aan heikele dossiers  geen gebrek: de nucleaire ambities van Iran, het kernprogramma van Noord-Korea, de eeuwige spanningen tussen kernmachten India en Pakistan en Israël dat nog altijd niet officieel toegeeft kernwapens te bezitten.

Op deze toetsingsconferentie wordt nauwelijks vooruitgang geboekt. Men herhaalt de afspraken die reeds in 2000 gemaakt werden. Pro memorie: het non-proliferatieverdrag verbiedt de niet-kernwapenstaten om kernwapens te verwerven; in ruil beloven de kernwapenstaten nucleair te ontwapenen en om andere landen toegang te verschaffen tot nucleaire technologie voor civiel gebruik. Er wordt (bij afwezigheid van Israël) afgesproken dat in 2012 een conferentie zal plaatsvinden over de creatie van een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten. Spijtig genoeg kwamen er geen afspraken over het ijveren voor een kernwapenvrij Europa.

Mayors for Peace en de vredesbewegingen in België vragen al lang de verwijdering van de resterende Amerikaanse tactische kernwapens uit Europa. Aangezien de VS de enige kernwapenmacht is met kernwapens op een vreemd grondgebied, kan dit unilateraal gebeuren. Op deze wijze kan er tenminste constructief gewerkt worden aan kernontwapening in de wereld.

In het najaar van 2010 raakt bekend dat Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk willen samenwerken op vlak van kernwapens, wat de poort openzet voor een Europese atoombom. Voor Mayors for Peace en de vredesbewegingen in Belgïe is dit een negatieve evolutie die absoluut bestreden moet worden.

Van 19 tot en met 21 november 2010 komt de NAVO-top met alle presidenten en ministers van de lidstaten bijeen in Lissabon om over het nieuw strategisch concept te praten. In de aanloop naar deze top hebben vertegenwoordigers van België, Nederland, Luxemburg, Duitsland en Noorwegen voorzichtige pogingen ondernomen om het verwijderen van de Amerikaanse atoomwapens op de agenda te krijgen, wat niet lukte. In het nieuwe concept dat de NAVO-lidstaten hebben goedgekeurd staat vermeld dat “zolang er kernwapens zijn in de wereld, de NAVO een nucleaire alliantie zal blijven.”

Deze uitspraak zet een domper op het enthousiasme van diegenen voor wie een kernwapenvrije wereld heel dichtbij gekomen was. Volgens Mayors for Peace en de vredesbewegingen in België hebben de NAVO-landen in Lissabon een historische kans laten liggen om de laatste Amerikaanse tactische kernwapens (ongeveer 200 in totaal) uit Europa weg te halen. 

Wat voor 2011?

In 2011 zullen de NAVO-landen verder congresseren over een herziening van het NAVO-defensiebeleid met een nadere bepaling over wat een gepaste combinatie is van conventionele en nucleaire afschrikking. De rol van de militair overbodige B-61 bommen zal terug ter sprake komen. Dit is een nieuwe kans om de kernontwapening op de NAVO-agenda te plaatsen en te ijveren voor de verwijdering van de Amerikaanse tactische kernbommen uit Kleine Brogel en andere Europese landen.

De militaire strategie van de NAVO zit nog steeds geworteld in een context van de Koude Oorlog. In die context werden de Amerikaanse tactische kernwapens indertijd in West-Europa geplaatst. Maar: het bipolaire wereldbeeld uit de Koude Oorlog behoort intussen reeds twintig jaar tot het verleden. Het relatieve veiligheidsgevoel die de nucleaire afschrikkingstheorie met zich mee bracht is verdwenen.

Intussen bezitten 14 landen waaronder 9 kernwapenstaten kernwapens en dreigt de technologie in handen van terroristen te raken. Deze evoluties bewijzen de noodzaak van een gewijzigde nucleaire strategie voor alle kernmachten in de richting van wereldwijde ontwapening.

De tijd dringt. Al jaren zeggen politici, vredesbewegingen, wetenschappers en maatschappelijke organisaties wereldwijd dat in 2020 de wereld kernwapenvrij moet zijn.

Hierbij willen Mayors for Peace en de vredesbewegingen in België hun politici alvast oproepen om zo snel mogelijk werk te maken van de onmiddellijke verwijdering van de Amerikaanse tactische kernwapens uit Kleine Brogel, een kernwapenvrij Europa in 2015 en een verdrag dat alle massavernietigingswapens verbiedt: naast de chemische en biologische, ook de atoomwapens.

Een kernwapenvrije wereld in 2020 : het moet kunnen.

Eerste ondertekenaars:

• Ludo Abicht, docent ethica UGent
• Tom Sauer, docent Internationale Politiek, Universiteit Antwerpen
• Dirk Vandermaelen, ondervoorzitter SP.A en kamerlid SP.A
• Marleen Temmerman, senator SP.A
• Patrik Vankrunkelsven, prof. Huisartsengeneeskunde, gewezen senator
• Ingrid Pira, burgemeester van Mortsel, voorzitter Mayors for Peace
• Luc Dehaene, burgemeester van Ieper, internationaal voorzitter Majors for Peace
• Jef De Loof, voorzitter Vredeshuis Aalst en voorzitter Artsen voor de Vrede
• Kathleen Van Brempt, Europees parlementslid (SP.A)
• Saïd El Khadraoui, Europees parlementslid (SP.A)
• Prof. Katlijn Malfliet, decaan Faculteit Sociale Wetenschappen KU Leuven
• Annemie Neyts, Europees parlementslid, Minister van Staat (Open VLD)
• Patrick Develtere, ACW-voorzitter
• Alain Clauwaert, nationaal voorzitter De Algemene Centrale – ABVV
• Louis Van Geyt, gewezen voorzitter KPB-PCB
• Jo Hanssens, voorzitter van Pax Christi Vlaanderen
• Nelly Maes, voorzitter Vlaams Vredesinstituut
• Jan Roegiers, Vlaams parlement (SP.A)
• Eva Brems, hoogleraar mensenrechten UGent en federaal kamerlid voor Groen!
• Eddy Van Lancker, federaal secretaris ABVV
• Frieda Brepoels, Europees parlementslid (N-VA)
• Marianne Thyssen, Europees parlementslid (CD&V)
• Sabine De Bethune, federaal parlementslid (CD&V)
• Pieter Teirlinck, secretaris vzw Vrede
• Bart Staes, Europees parlementslid (Groen!)
• Wouter De Vriendt, federaal parlementslid, gemeenteraadslid Oostende (Groen!)
• Philippe de Salle, président AMPGN
• Michel Vanhoorne (LEF)
• Louis Michel, Député européen et Ministre d’état (MR)
• Juliette Boulet, Député Fédéral (Ecolo)
• Eric Remacle, professeur à l’ULB
• Roel Stijnen, Vredesactie
• Samuel Legros, CNAPD
• Miep Brackeva, stuurgroep VAKA/OCV en Vrouwen voor Vrede (periode 1979 tot en met 1989)
• André Bogaert, voorzitter VAKA/OCV (periode 1979 tot en met 1987)
• Eloi Glorieux, Greenpeace
• Rik Pinxten, prof Cultuurwetenschappen UGent
• Rik Coolsaet, prof. Dep. Politieke Wetenschappen UGent
• Helmut Jaspers, Provincie- en Gemeenteraadslid Kapellen (SP.A)
• Mieke Dewinter, gemeenteraadslid Oostende (SP.A)
• Léon Scheepers, arts
• Ludo Segers, voorzitter VAKA/Hand in Hand
• Goedele De Keersmaeker, onderzoeker Instituut Internationale Studies UGent
• FerreWyckmans, algemeen secretaris LBC-NVK
• Philippe Mahoux, Senateur Fédérale (PS)
• Ludwig Vandenhove, burgemeester Sint-Truiden (SP.A)
• Sven Biscop, professor Internationale Politiek UGent
• Annemie Janssens, algemeen directeur KAV
• Dimitri Vandenbroucke, nationaal voorzitter Chirojeugd Vlaanderen
• Maaike Van Miert, nationaal voorzitster Chirojeugd Vlaanderen
• Annuschka Van de Walle, FOS – Socialistische Solidariteit
• Danny Jacobs, directeur Bond Beter Leefmilieu
• Stefaan Declercq, algemeen secretaris Oxfam-Solidariteit / Secrétaire Général Oxfam-Solidarité
• Bogdan Vanden Berghe, algemeen secretaris 11.11.11
• Pol De Greve, directeur Broederlijk Delen
• Lieven De Cauter, prof. KU Leuven en BRussells Tribunal
• Filip De Bodt, gemeenteraadslid Herzele (LEEF)
• Sarah Hutse, voorzitter vzw ’t Uilekot Herzele
• Anton Christiaens, voorzitter Jeugdbond voor Natuur en Milieu (JNM)
• David Dessers, vzw Climaxi
• De Vereniging met personen met een Handicap VFG vzw
• Martine Lemonnier, nationaal verantwoordelijke VIVA – Socialistische Vrouwen Vereniging vzw
• Marijke Pinoy, actrice
• Drukkerscollectief De Wrikker
• Jacinta De Roeck, directeur Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV)
• Ico Maly, coördinator Kif Kif
• Luc Deliens, prof. of Public Health and Palliative Care – VUB
• Sam Van den Plas, Gents milieufront
• PVDA Schaarbeek
• Kunstencentrum Campoo – Gent
• Els Flour, voorzitter Vrouwen Overleg Komitee (VOK)
• Jan Rutgeerts, stafmedewerker Jeugd en Vrede vzw
• Amnesty International Vlaanderen

De oproep ondertekenen kan hier en via www.abolition2000.be