Een overlevingspakket voor
Jan Jambon, Steven Vandeput en Alexander De Croo
“Wie de ouderdom niet eert is geen ministerpost weerd”, een kwart
van
de diensten FOD en Sociale Verzekering zal deze legislatuur
afvloeien,
enkel 1 op 5 van wie met pensioen gaat zal vervangen worden. Is de
oudere werknemer quantité négligeable, die toch niets uitricht?
Federaal Openbaar Bestuur is 8,3% van de publieke
dienstverlening
en men doet alsof hierlangs het ‘overheidsbeslag’ ontvet zal worden,
in feite is 49,8% van alle loontrekkende tewerkstelling publieke
tewerkstelling, het vormt de ruggengraat van de economie die België
daarbij door de crisis geloosd heeft, en daar wordt amper aan geraakt.
Wat en wie vinden we terug onder de noemer
Openbaar Bestuur, dat opgevet bestuur dat geldverslinding koppelt
aan inefficiëntie.Wat is de kern van het ‘overheidsbeslag’
waar zoveel om te doen is, over hoeveel personeelsleden gaat het? En
hoeveel kan er in goede orde op ‘bespaard’ worden of is het in feite een
citroen die al ver uitgeknepen is? Of gaat het om zodanig oud personeel
dat men hen misschien liever kwijt dan rijk is – zijn ze wel mee met itc
en modern bestuur – en is het een teken van respect voor de ouderdom
hen niet te vervangen?
Federaal openbaar bestuur, slechts 8,3% van de totale publieke
dienstverlening
Als ‘publieke dienstverlening’ gedefinieerd wordt als tewerkstelling
met in hoofdzaak publieke financiering, dan betreft het ‘overheidsbeslag’
1.853.191 werknemers of 49,8% van alle loontrekkende
tewerkstelling in België. Door toevoeging van de werkenden wiens loon bij
tijdelijke werkloosheid door de overheid betaald wordt stijgt de pubklieke
dienstverlening van 45,5% naar 49,8%, zie
BuG 238. Voor het detail per deelsector en gewest, zie
tabel:
Publieke Dienstverlening per gewest op 31/12/2013 en verdere
toelichting in
BuG 238.
|
Publieke en niet-Publieke Dienstverlening in aantal en % 31/12/2013 |
||||
| Aantal | % op totaal | % op PD | ||
| 1. Verwerkende Nijverheid | 18.790 | 0,5% | 1,0% | |
| 2. Voor winst marktdiensten | 240.576 | 6,5% | 13,0% | |
| 3. Niet voor winst marktdiensten | 657.795 | 17,7% | 35,5% | |
|
1. Gezondheidsz. maatsch. Dienstverl. |
566.925 | 15,2% | 30,6% | |
|
2. Kunst, amusement en recreatie |
46.921 | 1,3% | 2,5% | |
| 3. Overige diensten | 43.949 | 1,2% | 2,4% | |
| 4. Openbare diensten | 384.286 | 10,3% | 20,7% | |
|
1. Federale overheid |
33.786 | 0,9% | 1,8% | |
|
2. Niet-Federale overheden |
169.243 | 4,5% | 9,1% | |
|
3. Buit. Zaken, bedrijven, maatsch. leven |
30.302 | 0,8% | 1,6% | |
|
4. Justitiële omgeving |
61.366 | 1,6% | 3,3% | |
|
5. Federale politie |
55.532 | 1,5% | 3,0% | |
|
6. Verplichte sociale verzekeringen, SZ |
31.681 | 0,9% | 1,7% | |
|
7. Extra-territoriaal |
2.376 | 0,1% | 0,1% | |
| 5. Onderwijs | 389.773 | 10,5% | 21,0% | |
| Totaal | 1.691.220 | 45,5% | 91,3% | |
| Werkenden met deeltijdse werkloosheid | 161.971 | 4,4% | 8,7% | |
| Totaal Publieke Dienstverlening | 1.853.191 | 49,8% | 100,0% | |
| Totaal niet-Publieke dienstverlening | 1.866.630 | 50,2% | ||
| Loontrekkende tewerkstelling | 3.719.821 | 100,0% |
Aangeven dat de werknemers van de
‘parastatalen’ en/of overheidsbedrijven Post, Belgacom, Vervoer (NMBS,
Lijn, Tec, MIVB) terug te vinden zijn onder de ‘voor winst marktdiensten’,
voor detail zie tabellen
Loontrekkende tewerkstelling en PD per sector 31/12/2008-2013
en
Publieke Dienstverlening per gewest op 31/12/2013
Van de hierboven vermelde 384.286
werknemers onder Openbaar Bestuur zijn er 202.587 werknemers onder
RSZ-statuut, te onderscheiden van de werknemers onder RSZ-PPO, de
Plaatselijke en Provinciale overheid, die niet in het federale vizier
komen.
Maar bij de 202.587 RSZ-werknemers staan ook de Gewestelijke en
Gemeenschapsambtenaren en de werknemers van Ziekenfondsen, die dus niet
onder de bevoegdheid vallen van de federale regering. Als deze weggelaten
worden betreft de RSZ-telling op 31/12/2013 nog 154.261
werknemers, dat is de vetpot van het het federaal openbaar bestuur,
waarover Jan Jambon in De Ochtend van 09/10/2014 het had. Het betreft
8,3% van de gehele Publieke dienstverlening, dwz tewerkstelling die in
hoofdzaak door de overheid wordt gefinancierd. Maar welke prijsbeesten
staan in deze stal?
Welke diensten behoren tot het
federaal openbaar bestuur?
Hendrik Bogaert, Staatssecretaris
voor Ambtenarenzaken en Modernisering van de Openbare dienst in de vorige
regering kan ons misschien wat wijzer maken. Bogaert sprak in
DS van 22/09/2013 over 70.000 VTE in 2013, naast de ‘speciale
korpsen’ (militairen, magistraten, …) die ook goed waren voor 60.000
VTE. Hendrik stelt verder: “Eind juni 2008 waren er, omgerekend
naar voltijdse eenheden (VTE’s) 74.102 ambtenaren aan het werk in
de federale ministeries en parastatalen en 66.584 in de bijzondere
korpsen (leger, magistratuur); samen 140.686. Vier jaar later, eind juni
2012, waren er nog 70.554 in de ministeries en parastatalen (3.700
minder) en nog 58.928 in de bijzondere korpsen (7.500
minder). Samen waren dat er nog 129.497 of ruim 11.000
minder dan in 2008.”
Interessante informatie, ook al is ons niet altijd duidelijk wat bedoeld
wordt, bv met die ‘parastatalen’. Het aantal van 129.497 VTE ‘matcht’
met de 154.261 werknemers in de RSZ-telling waar ook deeltijdsen in
meegeteld worden. Het is op deze 154.261 dat we hier verder ingaan.
Het federaal Openbaar Bestuur in de RSZ-telling
Vooreerst toch de vaststelling dat het federale Openbaar Bestuur al
serieuze pillen heeft moet slikken, –8,2% of -13.865
werkplaatsen op vijf jaar tijd. Dat het ACOD hierop wijst is dus niet
onterecht. Hopelijk hebben de technici van de partijen dit materiaal ook
eens onder ogen genomen fluisterde me een getrouwe lezer in. Maar de
oudjes zitten massaal te wachten om te gaan en die konden toch al niets
van de informatica, 1 op 5 vervangen, dan weet die ene misschien nog niet
wat hij/zij moet doen hoorde ik Jan Jambon al denken bij zijn
tussenkomst in De Ochtend.
|
Federaal Openbaar Bestuur aard en evolutie 31/12/2008-2013 |
|||||
| 2008 | 2012 | 2013 | evolutie 08/13 | % evol. 08/13 | |
| O – Openbaar bestuur, defensie, soc. verz. | 168.126 | 155.519 | 154.261 | -13.865 | -8,2% |
|
1. Federale overheid, algemeen |
37.681 | 34.364 | 33.786 | -3.895 | -10,3% |
|
– Federale overheid |
|||||
|
3. Buit. Zaken, bedrijven, maatsch. leven |
29.388 | 28.197 | 27.671 | -1.717 | -5,8% |
|
– Overig alg. overheidsbestuur |
3.578 | 3.298 | 3.172 | -406 | -11,3% |
|
– Gezondheidszorg., onderwijs, cultuur |
15.186 | 14.443 | 14.162 | -1.024 | -6,7% |
|
– Stimuleren van het bedrijfsleven |
7.935 | 8.013 | 7.930 | -5 | -0,1% |
|
– Buitenlandse zaken |
2.689 | 2.443 | 2.407 | -282 | -10,5% |
|
4. Justitiële omgeving |
68.597 | 61.495 | 61.366 | -7.231 | -10,5% |
|
– Defensie |
40.838 | 33.925 | 33.771 | -7.067 | -17,3% |
|
– Rechtbanken |
661 | 570 | 558 | -103 | -15,6% |
|
– Strafinrichtingen |
26.929 | 26.818 | 26.859 | -70 | -0,3% |
|
– Overige met betrekking tot justitie |
169 | 182 | 178 | 9 | 5,3% |
|
5. Federale politie |
15.429 | 15.258 | 15.399 | -30 | -0,2% |
|
– Federale Politie |
15.388 | 15.206 | 15.347 | -41 | -0,3% |
|
– Overige openb. orde en veiligheid |
41 | 52 | 52 | 11 | 26,8% |
|
6. Verplichte sociale verzekeringen, SZ |
17.031 | 16.205 | 16.039 | -992 | -5,8% |
|
– Verpl. sociale verz. zonder ziekenf. |
14.094 | 13.641 | 13.401 | -693 | -4,9% |
|
– Overige sociale zekerheid |
2.937 | 2.564 | 2.638 | -299 | -10,2% |
Met dit overzicht wordt duidelijker wat ‘Openbaar Bestuur’
is. Het betreft ondermeer Defensie (33.771, min 17,3% op 5 jaar!
met dank aan De Crem),
Strafinrichtingen (26.859) en Federale politie (15.347) of
75.977 in totaal. De helft van het Openbaar Bestuur wordt dus ingevuld
met ‘bijzondere korpsen” of onderdelen waarop niet veel (meer) kan
bespaard worden, of wel?
De leeftijdsverdelingen van deze onderdelen laat eerder oud personeel
zien, wat verwonderlijk is voor de strafinrichtingen die klagen dat ze
geen bewakers vinden, en ook voor de federale politie die het komende
decennium aan verjonging toe is. Hier zal allicht geen sprake zijn van
vervanging van 5 gepensioneerden door 1 nieuwe kracht, maar van een forse
injectie van jongeren, ondermeer met migratieachtergrond. Dàt zal de échte
uitdaging zijn van Jan Jambon en de regering, en niet de lijken die ze
zogezegd in de kast zien hangen..
Wat
blijft er over als “Openbaar Bestuur”?
Het algemene openbaar bestuur, de verschillende FOD’s of Federale
OverheidsDiensten. 33.786 ambtenaren waarvan de helft ouder is dan
50 jaar.
De andere diensten Openbaar bestuur bestaan uit 3.172
ambtenarenvoor het overige algemeen
overheidsbestuur, 14.161 ambtenaren ter ondersteuning van
Gezondheidszorg, Onderwijs en Cultuur. 7.930 ambtenaren ter
ondersteuning van het Bedrijfsleven en 2.407 voor Buitenlandse
zaken, 27.671 in totaal. Hun leeftijdsverdeling ziet er zo uit:
Ook al niet zo’n jong publiek, maar wel met een jongere
instroom, moet die stopgezet?
Blijven de Verplichte Sociale Verzekeringen,
n.l. pensioenen (Zuidertoren), de RVA (Keizerslaan), Sociale Voorzorg
(Zwarte Lieve Vrouwestraat), RIZIV,( Tervurenlaan) … nl 13.401
ambtenaren waarvan
46,8% ouder dan 50 jaar.
Zal de Minister voor Ambtenarenzaken
geduldig elk vertrekkend personeelslid aanturfen en bij elke vijfde een
streepje trekken en dan weten, hier kan ik iemand vervangen?.
Federaal Openbaar Bestuur naar aard en woonplaats
Voor de gegevens voor alle sectoren, zie tabel
Publieke Dienstverlening per gewest op 31/12/2013. Eerder
dan de aantallen zijn de % in de volgende tabel van belang.
|
Federaal Openbaar Bestuur naar aard en woonplaats 31/12/2013 |
||||||
| Vlaams | Brussels | Waals | België | Buitenl. | Totaal | |
| O – Openbaar best., defensie, Soc. Verz. | 84.454 | 11.703 | 57.336 | 153.493 | 768 | 154.261 |
|
1. Federale overheid, algemeen |
19.129 | 2.390 | 12.154 | 33.673 | 113 | 33.786 |
|
– Federale overheid |
||||||
|
3. Buit. Zaken, bedrijven, mtsch. leven |
15.444 | 3.907 | 8.147 | 27.498 | 173 | 27.671 |
|
– Overig alg. overheidsbestuur |
1.681 | 295 | 1.190 | 3.166 | 6 | 3.172 |
|
– Gezondheidsz., onderwijs, cultuur |
8.202 | 1.971 | 3.940 | 14.113 | 49 | 14.162 |
|
– Stimuleren van het bedrijfsleven |
4.607 | 1.032 | 2.267 | 7.906 | 24 | 7.930 |
|
– Buitenlandse zaken |
954 | 609 | 750 | 2.313 | 94 | 2.407 |
|
4. Justitiële omgeving |
32.885 | 3.004 | 25.100 | 60.989 | 377 | 61.366 |
|
– Defensie |
18.764 | 1.165 | 13.555 | 33.484 | 287 | 33.771 |
|
– Rechtbanken |
288 | 133 | 137 | 558 | 0 | 558 |
|
– Strafinrichtingen |
13.793 | 1.654 | 11.322 | 26.769 | 90 | 26.859 |
|
– Overige met betrekking tot justitie |
40 | 52 | 86 | 178 | 0 | 178 |
|
5. Federale politie |
8.089 | 1.083 | 6.162 | 15.334 | 65 | 15.399 |
|
– Federale Politie |
8.082 | 1.075 | 6.155 | 15.312 | 35 | 15.347 |
|
– Overige openb. orde en veiligheid |
7 | 8 | 7 | 22 | 30 | 52 |
|
6. Verplichte sociale verzek., SZ |
8.907 | 1.319 | 5.773 | 15.999 | 40 | 16.039 |
|
– Verpl. sociale verz. zonder ziekenf. |
7.262 | 1.100 | 5.007 | 13.369 | 32 | 13.401 |
|
– Overige sociale zekerheid |
1.645 | 219 | 766 | 2.630 | 8 | 2.638 |
|
Federaal Openbaar Bestuur naar aard en gewest 31/12/2013 in % |
||||
| Vlaams | Brussels | Waals | België | |
| O – Openbaar bestuur, defensie, soc. verz. | 55,0% | 7,6% | 37,4% | 100,0% |
|
1. Federale overheid, algemeen |
56,8% | 7,1% | 36,1% | 100,0% |
|
– Federale overheid |
||||
|
3. Buit. Zaken, bedrijven, mtsch. leven |
56,2% | 14,2% | 29,6% | 100,0% |
|
– Overig alg. overheidsbestuur |
53,1% | 9,3% | 37,6% | 100,0% |
|
– Gezondheidsz., onderwijs, cultuur |
58,1% | 14,0% | 27,9% | 100,0% |
|
– Stimuleren van het bedrijfsleven |
58,3% | 13,1% | 28,7% | 100,0% |
|
– Buitenlandse zaken |
41,2% | 26,3% | 32,4% | 100,0% |
|
4. Justitiële omgeving |
53,9% | 4,9% | 41,2% | 100,0% |
|
– Defensie |
56,0% | 3,5% | 40,5% | 100,0% |
|
– Rechtbanken |
51,6% | 23,8% | 24,6% | 100,0% |
|
– Strafinrichtingen |
51,5% | 6,2% | 42,3% | 100,0% |
|
– Overige met betrekking tot justitie |
22,5% | 29,2% | 48,3% | 100,0% |
|
5. Federale politie |
52,7% | 7,2% | 40,2% | 100,0% |
|
– Federale Politie |
52,8% | 7,0% | 40,2% | 100,0% |
|
– Overige openb. orde en veiligheid |
33,3% | 33,3% | 33,3% | 100,0% |
|
6. Verplichte sociale verzek. SZ |
55,7% | 8,2% | 36,1% | 100,0% |
|
– Verpl. sociale verz. zonder ziekenf. |
54,3% | 8,2% | 37,5% | 100,0% |
|
– Overige sociale zekerheid |
62,5% | 8,3% | 29,1% | 100,0% |
Eerste opvallend gegeven is de extreme ondervertegenwoordiging van
inwoners van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in het Openbaar Bestuur,
dat nochtans in hoofdzaak in Brussel gevestigd is, nl. 7,6% van
deze tewerkstellingen terwijl 10,4%, of een ondervertegenwoordiging
van 27% van de bevolking dat er woonachtig is. Van Defensie woont
maar 3,5% in Brussel, van Strafinrichtingen maar 6,2% en van
de federale politie maar 7,0%, extreem, die om een extreme
inhaaloperatie vraagt.
Opvallend is ook de oververtegenwoordiging van Wallonië in de aanbreng van
federale ambtenaren, politie, militie, strafinrichtingen enz. Waar het
bevolkingsaandeel van Wallonië 32,1%
is bedraagt hun aandeel in de federale diensten Openbaar Bestuur
37,4%, of een oververtegenwoordiging met 17%. Voor het Vlaams
gewest bedraagt het aandeel in de bevolking 57,5% en het aandeel in
federaal openbaar Bestuur 55,0% of een ondervertegenwoordiging van
4%.
Misschien is de redenering simpel geweest bij Jan Jambon, als er vijf
Walen op pensioen gaan, en we vervangen die door 1 Vlaming, dan is
het evenwicht vlug(ger) in orde. Als het dan een Nederlandssprekende
Brusselaar met migratieachtergrond is, dan komt het misschien langzaam nog
goed.
% 45+, 50+, 55+ en 60+ op het totaal werknemers
Voor de gegevens van alle sectoren, zie tabel:
Loontrekkende tewerkstelling per leeftijd en gewest op 31/12/2013
Diensten met een extreem verouderde personeelsopbouw springen
eruit, dat op de grafieken al duidelijk. Bij het ‘klassiek’ openbaar
bestuur, de FOD’s, is 62,1% meer dan 45 jaar, bij de Verplichte
Sociale Verzekeringen 61,9%, dat is extreem. Het zijn gemakkelijke
besparingen met zulk een leeftijdsopbouw die op een korte termijn gemakkelijk
binnen te halen zijn. Is dat ‘structureel besparen? Zelfs bij volledige vervanging zou er een
aanzienlijk besparingseffect zijn omdat de kost van een 21 jarige
contractueel maar een fractie is van deze van een 62 jarige in het
openbare ambt. Waarom deze (blinde) besparingsdrift?
|
Federaal Openbaar Bestuur naar aard en vervangingsnoodzaak 45+, 50+, 55+, 60+ |
|||||
| Totaal | % 45+ | % 50+ | % 55+ | % 60+ | |
| O – Openbaar bestuur, defensie, soc. verz. | 154.261 | 52,6% | 36,1% | 18,5% | 4,8% |
|
1. Federale overheid, algemeen |
33.786 | 62,1% | 47,9% | 29,1% | 7,5% |
|
– Federale overheid |
33.786 |
62,1% | 47,9% | 29,1% | 7,5% |
|
3. Buit. Zaken, bedrijven, maatsch. leven |
27.671 | 50,2% | 36,0% | 21,2% | 6,5% |
|
– Overig alg. overheidsbestuur |
3.172 | 49,6% | 35,5% | 22,5% | 7,2% |
|
– Gezondheidsz., onderwijs, cultuur |
14.162 | 47,7% | 33,0% | 18,5% | 5,1% |
|
– Stimuleren van het bedrijfsleven |
7.930 | 52,8% | 39,9% | 24,5% | 7,9% |
|
– Buitenlandse zaken |
2.407 | 57,0% | 42,0% | 24,9% | 9,8% |
|
4. Justitiële omgeving |
61.366 | 49,6% | 29,3% | 11,3% | 3,1% |
|
– Defensie |
33.771 | 49,9% | 26,3% | 5,4% | 0,7% |
|
– Rechtbanken |
558 | 55,9% | 38,0% | 20,6% | 8,1% |
|
– Strafinrichtingen |
26.859 | 49,2% | 32,9% | 18,6% | 6,1% |
|
– Overige met betrekking tot justitie |
178 | 29,8% | 20,2% | 9,6% | 4,5% |
|
5. Federale politie |
15.399 | 41,4% | 28,2% | 12,9% | 2,2% |
|
– Federale Politie |
15.347 | 41,5% | 28,3% | 12,9% | 2,2% |
|
– Overige openb. orde en veiligheid |
52 | 15,4% | 9,6% | 3,8% | 3,8% |
|
6. Verplichte sociale verzekeringen, SZ |
16.039 | 59,4% | 44,7% | 24,8% | 5,4% |
|
– Verpl. sociale verz. zonder ziekenf. |
13.401 | 61,9% | 46,8% | 25,7% | 5,6% |
|
– Overige sociale zekerheid |
2.638 | 46,7% | 34,4% | 20,1% | 4,7% |
En waar is het respect voor de ouderdom, en het werk dat
ambtenaren op oudere leeftijd leveren, wat beeld geeft men van het werken
op oudere leeftijd en de verlenging van de loopbaan, quantité
négligeable? Wie het oude niet eert is geen ministerpost weerd?
BuG 240 on-line
Printversie (7p)
Jan Hertogen, socioloog
www.npdata.be
