Onrust neemt toe in Iraaks-Koeridische oliestad Kirkuk

Onrust neemt toe in Iraaks-Koeridische oliestad Kirkuk

Het broeit in de in de Noord-Iraakse oliestad Kirkuk, waar de Iraakse Koerden op 12 juni 2014 de macht overnamen. Het Iraakse leger vluchtte toen halsoverkop als gevolg van de chaos in het land. De Iraakse Koerden dromen er van een onafhankelijk Koerdistan.

dinsdag 1 juli 2014 13:57
Spread the love

DeWereldMorgen.be

De
Koerdische vlag wappert hoog in de wind op het dak van een oud stenen
huis in de eeuwenoude citadel van Kirkuk. Rashid, een streng kijkende
jongeman, zit achter een machinegeweer en speurt de omgeving af. Hij
heeft de leiding over een kleine eenheid van twaalf strijders van de
Koerdische gewapende strijdkrachten, ook bekend als peshmerga’s.
Sinds 13 juni zijn ze gestationeerd in deze olierijke Iraakse
provincie, die eveneens Kirkuk heet naar de lokale hoofdstad.

Op
12 juni vertrokken de Iraakse militairen uit Kirkuk, nadat oprukkende
strijders van de soennitische militante beweging ISIS de tweede stad
van Irak, Mosul, hadden ingenomen. “Sinds we hier gestationeerd
zijn, is er iets veranderd”, zegt Rashid met trots. “Het is
hier veiliger geworden. Mensen kunnen de straat op en hun dagelijkse
boodschappen doen.”

Hoewel
de komst van de duizenden peshmerga’s inderdaad relatieve rust heeft
gebracht in de stad, is het de vraag of die blijvend zal zijn. Het
olierijke Kirkuk, dat een gemengde bevolking heeft van Koerden,
Arabieren, Turkmenen en christenen, kent een geschiedenis van
conflicten tussen de Koerden en opeenvolgende Iraakse regeringen.

Sinds
de Koerdische overname in Kirkuk, laten sjiitische groepen hun macht
zien, ook ten opzichte van de soennitische Arabische bevolking in de
provincie. Dat kan een bron van onrust worden, nu soennitische
militanten in sommige delen van de provincie nog steeds actief zijn
en tientallen slachtoffers maken.

Muqtada
al-Sadr

Het
plaatselijke bureau van de invloedrijke sjiitische geestelijke
Muqtada al-Sadr organiseerde op 21 juni in Kirkuk een militaire
parade van honderden gewapende sjiieten. “De parade was bedoeld
om twee signalen te geven”, zegt sjeik Raad al-Sakhri, de
plaatselijke woordvoerder van al-Sadr, terwijl hij op de grond zit in
zijn goed beschermde moskee.

“Het
ene signaal is de verzekering aan alle Iraki’s dat er soldaten zijn
die hen beschermen. Het andere is een boodschap aan de terroristen
dat er nog een leger is dat bereid is te vechten voor het land, als
het Iraakse leger tekortschiet.”

Al-Sakhri
mag dan beweren dat zijn mannen iedereen beschermen, de soennitische
Arabieren zijn daar niet van overtuigd. Tijdens het hoogtepunt van
sektarisch geweld, in 2006 en 2007, werd Sadrs Mahdi-leger
verantwoordelijk gehouden voor de executie van duizenden soennieten
in de hoofdstad Bagdad en elders.

“De
vraag voor de regering in Kirkuk is of zij de soennitische Arabieren
toestaat een soortgelijke militaire parade te houden”, zegt
Massoud Zangana, een voormalige mensenrechtenactivist die nu zakenman
is. Zangana zegt dat hij met de dood bedreigd is door sjiitische
gewapende groepen. “Er zijn meer soennitische Arabieren dan
sjiieten in deze stad.”

Tv-zender

Zangana
is eigenaar van de tv-zender Taghyir (Arabisch voor ‘Verandering),
die uitzendt vanuit Amman in Jordanië. Sommige Iraki’s noemen
Taghyir de “Revolutionaire Zender”, vanwege zijn intensieve aandacht voor soennitische protesten twee jaar geleden en
zijn berichtgeving over de huidige strijd tussen soennitische
militanten en het Iraakse leger.

In
de plaatselijke media doen verhalen de ronde over wapenleveringen van
de centrale regering in Bagdad aan sjiitische milities, via de
luchthaven van Kirkuk. Zowel in Kirkuk als in Bagdad wordt dit niet
officieel bevestigd. “Wapens geven aan het het officiële leger
is goed, maar wapens geven aan de ene groep zodat die de andere kan
bestrijden, is verkeerd”, zegt Mohammed Khalik Joburi, een
soennitische Arabier en lid van de Provinciale Raad van Kirkuk. Hij
zegt te hopen dat het nieuws niet klopt.

De
provincie Kirkuk wordt bestuurd door de Patriottische Unie van
Koerdistan (PUK), een grote Koerdische partij die nauwe banden heeft
met Iran. Ondanks de relatieve rust, zijn er veel spanningen in
Kirkuk. Overal in de stad zijn de veiligheidstroepen zichtbaar. Door
ogenschijnlijk de sjiitische gewapende groepen te bevoordelen, lopen
de Koerden het risico de soennitische Arabieren in de armen van ISIS
en andere soennitische facties te drijven.

Referendum

In
Bashir, een Turkmeens dorp in het zuiden van de provincie, botsten
plaatselijke sjiitische milities en Koerdische peshmerga’s met ISIS
en andere soennitische militante groepen. In het westelijke deel van
de provincie, bij het district Hawija, gingen Koerdische Peshmerga’s
herhaaldelijk het gevecht aan met ISIS en zijn lokale bondgenoten.

Kirkuk
was ook doelwit van zelfmoordaanslagen, een handelsmerk van ISIS en
jihadistische groepen. De grootste uitdaging voor de Koerden, die het
grootste deel van de provincie onder controle hebben, is te voorkomen
dat het geweld en de sektarische verdeeldheid elders in Irak
overwaaien naar Kirkuk.

Koerden
zien Kirkuk als onderdeel van hun thuisland Koerdistan en hopen dat
ze hun huidige militaire en politieke dominantie in de stad kunnen
handhaven. Die speelt ook een belangrijke rol in het streven naar een
onafhankelijke staat.

Massoud Barzani,
de president van de Koerdische Regio, zei recentelijk dat hij zo veel
troepen als nodig zal ontplooien om de regio in Koerdische handen te
houden. Op 30 juni 2014 heeft Barzani het hoofd van de VN-missie in
Irak gevraagd een referendum te organiseren voor de inwoners van
Kirkuk, waarin ze kunnen kiezen of ze onderdeel willen zijn van de
Koerdische Regio.

Officieel
vallen de provincies Erbil, Sulaimaniya en Dohuk onder de Koerdische
Regio. Maar na de nederlaag van het Iraakse leger tegen ISIS, hebben
de Koerden hun invloed uitgebreid tot grote delen van de provincies
Kirkuk, Nineve, Diyala en Salahaddin.

Nu
de Koerden de macht naar zich toegetrokken hebben in Kirkuk, is het
zaak daar de vrede te bewaren tussen sjiieten, Arabieren, Turkmenen.
De sjiitische en soennitische leiders in Kirkuk lijken vooralsnog
geen bezwaar te hebben tegen de aanwezigheid van de peshmerga’s in de
stad. Het is echter niet duidelijk of dat op lange termijn zo blijft.

In
het hart van de oude stad zijn Rashid en zijn mannen zich zeer bewust
van hun moeilijke taak. “We zijn hier om alle groepen te
beschermen”, zegt hij. “We willen niet vechten, maar we
zijn omringd door ISIS en allerlei andere groepen. We weten niet wat
zij willen, dus zijn we waakzaam.”

Trouble Brewing in Kurdish-Controlled Kirkuk

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!