De 55-jarige João Chupel, voorzitter van een katholieke gemeenschap in Miritituba, in het zuidwesten van Pará, kreeg op 22 oktober een kogel in het hoofd. Hij was afgevuurd door een van de twee mannen die per motorfiets naar zijn atelier waren gekomen.

Chupel had kort voor zijn dood klacht ingediend tegen illegale houtwinning in het Reserva Extrativista Riozinho do Anfrísio en in het Floresta Nacional Trairão, twee reservaten in de streek Terra do Meio, tussen rivieren Xingu en Iriri.

Straffeloosheid

Het gerecht zegt “sterke aanwijzingen” te hebben dat het motief van de aanslag daarin moeten worden gezocht. Omdat het om een complexe zaak gaat, verloopt het onderzoek in het grootste geheim, zeggen bronnen bij justitie. Milieumisdrijven worden in Pará onderzocht door drie verschillende parketten, in Altamira, Santarém en Belém, maar het moordonderzoek is in handen van de federale politie.

Omdat het onderzoek traag verloopt, heeft het openbaar ministerie van Pará de politie en andere autoriteiten om spoed gevraagd. Het vraagt ook getuigen te beschermen en een einde te maken aan de straffeloosheid bij misdaden in het Amazonegebied.

Volgens Marcelo Salazar, adjunct-coördinator van de het Xingú-programma van de niet-gouvernementele organisatie (ISA), had Chupel “het hele opzet van de houtexploitatie in Riozinho do Anfrísio aangeklaagd.” Er staan veel belangen op het spel, zegt Salazar, van vastgoedspeculatie tot de verkoop van grondstoffen en het witwassen van geld.

Situatie kritiek

Een inwoner van de streek waar Chupel actief was, zegt dat de situatie kritiek is en “er de komende dagen iets moet gebeuren.” “De gemeenschap verwacht een grote politieoperatie om de activiteiten van de bedrijven die er illegaal hout winnen te controleren”, zegt de inwoner, die anoniem wil blijven.

Volgens plaatselijke bewoners wordt er dagelijks 3.000 kubieke meter hout uit de streek weggehaald. Daarvoor worden meer dan honderd machines en vrachtwagens ingezet.
Chupel is niet het eerste dodelijke slachtoffer in de strijd tegen illegale houtkap in het Amazonegebied. In mei werden de bekende milieuactivist José Cláudio Ribeiro da Silva en zijn vrouw Maria do Espírito Santo doodgeschoten. Ook zij waren actief in Pará.

Vorige zomer vroeg milieuactivist Raimundo Francisco Belmiro dos Santos om bescherming nadat grootgrondbezitters 50.000 dollar hadden uitgeloofd om hem te doden. Belmiro dos Santos is eveneens actief in Riozinho do Anfrísio.

Moorden

Pará is de Braziliaanse deelstaat met het grootste aantal moorden als gevolg van landconflicten. Sinds de jaren tachtig zijn er honderden mensen om die reden gedood, verzekert de katholieke Pastorale Commissie van de Aarde, die het geweld sinds die periode volgt.

Bij de bekendste zaken bevinden zich de moord op de Amerikaanse non Dorothy Stang in 2005 – de 73-jarige Stang had veertig jaar bij de arme bevolking in het centrum van Pará gewerkt – en het bloedbad van Eldorado de Carajás in 1996, toen de politie op een boerenmanifestatie schoot en negentien mensen doodde.

– – – – – – – –
Auteur: Fabíola Ortiz