DS-ombudsman Tom Naegels waagde zich vandaag weer aan een acrobatisch pleidooi (zie hier). Het uitsluiten van PVDA uit de stemtest zou verdedigbaar zijn. De voorspelbare boodschap van deze biechtvader: ‘ons treft geen schuld’.

Eerst schuift DS de methodologische verantwoordelijkheid graag door naar de academici van dienst, om er nadien toch zelf een merkwaardig boompje over op te zetten. Belangrijk is dat de verantwoordelijke academici blijkbaar zelf benadrukken dat de uitsluiting electoraal een verliespost is en dat de stemtest systeembevestigend werkt.

Deze academici maken dus een instrument waarvan ze weten dat het oppositiepartijen benadeelt, maar doen het toch omdat het pragmatisch niet anders zou kunnen. Want natuurlijk onzin is, maar dat is een andere discussie. Dit is dus voor alle duidelijkheid hun bewuste keuze, die in wezen niets meer met wetenschap te maken heeft.

Misschien zijn deze academici politiek wel onafhankelijk – ze hebben mogelijks geen partijkaart – maar wat zij doen heeft de facto invloed, eentje die zelfs procentueel te berekenen valt, wat ze nota bene zelf ook deden.

Dat maakt hen ‘afhankelijk’ in de feiten en De Standaard daarmee ook. Hand in hand sturen ze rechtstreeks een democratisch proces uitgaande van hun gezamenlijke maatschappelijke autoriteit.

Opmerkelijk aan de interventie van de ombudsman is vervolgens dat hij zich niet zomaar wegsteekt achter de verantwoordelijkheid van de academici, maar voor eigen rekening een verdedigingsrede toevoegt.

Niet relevant?

Naegels wikt zijn woorden: hij stelt niet dat er geen systeembevestiging in het spel is, maar dat die niet ‘relevant’ zou zijn. Want ook in de mainstream media is het zo dat wat bekend is sowieso meer in de aandacht komt.

Dat is gewoon zo, traditie, dus daarom zou het prima zijn? En zelfs voor een vernieuwende oppositiepartij (o.a. in het geval een stemtest) moet deze achterstelling dus kunnen? De media moet vooral berichten over wat al bekend is? Of toch eerder over wat relevant is?

Opmerkelijk aan dit relativisme is dat Naegels, door rekenschap te willen geven aan wat al leeft, zich progressief wil voordoen terwijl dit net van een conservatieve houding getuigt. Immers, wie het gangbare – of dat nu een vermeende hedendaagse tendens of een traditie is – als richtinggevende norm wil nemen, redeneert duidelijk niet vanuit universele emanciperende waarden. Volgens deze ‘realistische’ logica had men bijvoorbeeld vrouwen ook nooit stemrecht moeten geven of kinderarbeid verbieden.

De redenering die Naegels is van de orde: de ‘systeembevestiging’ van stemtest is niet relevant, want er zijn zoveel zaken systeembevestigend, …zoals de media zelf. Anders gezegd, de stemtest doet gewoon wat de media altijd al doen, niets nieuws onder de zon.

Let hier op de impliciete schuldbekentenis, die best wel relevant is: De Standaard is aldus de ombudsman systeembevestigend en bijgevolg niet onafhankelijk ten aanzien van de culturele hegemonie.

Klein links een mattheuseffect?

Nog straffer is de argumentatie die Naegels er daarna aan toevoegt: de systeembevestigende en electoraal manipulerende stemtest zou geen probleem zijn, want de PVDA heeft zo ook zijn eigen ‘voordelen’ (die dan weer een nadeel zouden zijn voor andere partijen) met name dat ze veel bijval heeft bij kunstenaars en sociale wetenschappers, een groep met een behoorlijke symbolische macht.

Dit zou aldus Naegels de uitsluiting uit de stemtest compenseren (samen met het feit dat PVDA in verhouding tot hun electoraal gewicht aldus Naegels toch al wel veel media aandacht krijgt).

Dit is niet alleen een prachtig voorbeeld van een jezuïtische redenering, het is eigenlijk ook een cadeau voor PVDA: het karikaturale imago, namelijk dat dit een partij voor het plebs is, wordt daarmee mooi bijgesteld door de ombudsman van onze kwaliteitskrant.

Blijkbaar verkiezen kunstenaars en sociale wetenschappers deze partij boven de andere (linkse) partijen. Daarover had ik dus graag wat meer vernomen van de ombudsman.

Actie voeren door niets te doen

PVDA kreeg zo nog heel wat cadeaus dankzij DS en de VRT, een gratis mediacampagne eigenlijk. Want zoals Naegels zelf aangeeft, blijkt dat DS de ingestuurde kritiek op de stemtest bewust niet publiceerde op basis van een excuus dat de ombudsman zelf te dun vindt, waarna die bij de concurrentie terecht kwam.

Volgens Naegels zouden De Morgen en Knack dat brengen om DS een hak te zetten, niet zozeer om de nieuwswaarde van dit onrecht. Weer een mooie inkijk toch in de dynamiek en deontologie van de commerciële media onderling.

Voor De Morgen moet dit inderdaad wel een dilemma geweest zijn: DS op de korrel nemen maar dan wel PVDA onder de aandacht brengen? Om de ‘onafhankelijkheid’ te bewijzen, mocht Hugo Camps voor de Sp.a-achterban immers de dag erna in zijn eigen typische emo-stijl eens flink uithalen naar Peter Mertens (zie hier).

Zelfs voor Camps ging dat wel erg zuur, wat voor veel mensen dan weer een averechts effect heeft. Dat bleek ook uit de vele reacties onder het stuk. Toch ook een opstekertje voor PVDA: als Camps al zegt dat Peter Mertens nu al lawaai maakt voor een half parlement, dan zal hij het allicht niet fout vinden dat Mertens ook een zeteltje haalt. Of heb ik de ‘ironie’ niet begrepen?

De betere kletskoek

Nog een bonus: ook Peter Casteels (Apache) liet zijn licht schijnen over de stemtestkwestie (zie hier), stelde dat uitsluiting verkeerd was, maar om het vermoeden te vermijden dat deze ‘onafhankelijke’ nieuwssite klein links wil voortrekken, volgende ook hier meteen het onnavolgbare verwijt: Mertens zou toch maar wat pathetisch doet met zijn aanklacht.

Had Casteels in dit betoog niet als boodschap dat de aanklacht terecht was? Onrecht juridisch aanklagen is dus pathetisch? Daar had ik ook graag wat meer uitleg over. Casteels deelt ons ook het wereldnieuws mee dat hij de ‘nieuwe, linkse liedjes’ wel moe is, gevolgd door een affirmerende verwijzing naar emo-journalistiek van Camps.

Even benadrukken: dit staat te lezen op de site van ‘de betere onderzoeksjournalistiek’ die normaal graag bij de feiten blijft. Casteels volgt Camps ook in de redenering dat Mertens teveel in de media komt, vergeleken met zijn electoraal gewicht.

Wat dan weer betekent dat Casteels, zoals ook Naegels, er vanuit gaat dat media systeembevestigend en daarmee dus afhankelijk moeten zijn, i.e. een loopjongen van de culturele hegemonie. Apache op één lijn met DS en DM? Daar ben ik dan weer meer van geschrokken dan van Camps zijn voorspelbare therapeutische openhartigheid.

Ook van Casteels een cadeautje: hij wijst er om dat PVDA in tegenstelling tot N-VA geen kartel met CD&V nodig had om van de marginaliteit te ontsnappen en dus aan het ondoenbare bezig is: de kiesdrempel halen. Iets dat Casteels wel zou betreuren, hij is die liedjes namelijk nu al beu.

Is dit dan een poging van Apache om in politiek opzicht duidelijk te zijn? Prima, maar hoe zit het dan precies? Is hij de liedjes beu, of links? Wel een raar feitelijk foutje: PVDA zou aldus Casteels electoraal nog niets voorstellen? Nochtans noemde zelfs de commerciële media deze partij de verrassing van de verkiezingen 2012 – groter dan Open VLD en Groen in Antwerpen.

De zaak-Swinnen

Nog cadeautjes. Johan Swinnen is sowieso een geschenk voor links, als zwakke schakel in de communicatiemachine van N-VA. Heeft N-VA eigenlijk wel een idee wat voor een brokkenpiloot ze als voorman voor hun cultuurbeleid hebben aangeduid?

Het DS-interview dit weekend stond bijvoorbeeld bol van de typische wij-zij retoriek (ligt de wannabe-cultuurminister nu al in ruzie met de eigen sector?), de bedreigingen, bekentenissen (blijkbaar zit Swinnen, zoals Bracke, ook niet meer bij de loge?) en kromme redeneringen.

Wie gelooft er nu bijvoorbeeld dat kunstenaars ‘hiërarchisch georganiseerd’ zijn? Zelfs het idee dat kunstenaars, toch notoire eigengereide individualisten, onderling georganiseerd zijn, is al een boutade op zich. Laat staan ‘hiërarchisch’. De kunst van de Nieuw-Vlaamse begripsverwarring draaide weer op volle toeren. Noem het de retorica van die partij die socialer is dan de socialisten, extreem Vlaams-nationalistisch links eigenlijk.

Cadeautje van Swinnen: hij vermoedde (lees: vreest) dat PVDA acties zou organiseren tegen zijn pogingen tot sluikse politisering van de kunst. Dat interesseerde mij uiteraard, en ik kon het gisteren navragen bij Dirk Tuypens na het Campodebat. Het blijkt fictie te zijn (jammer!) maar met deze verdachtmaking toch wel mooie reclame: PVDA zou het aldus N-VA opnemen voor de onafhankelijkheid van de kunst.

Mooi zo, misschien moeten ze daar bij N-VA eens een filmpje over maken? The red scare? En dan zeker niet vergeten over Noord-Korea te beginnen. De gebruikelijke reductio ad Kim Jong-il, zodat we ons toch niet met argumenten moeten vervelen, zeker geen correct politiek (politiek correct) debat.

Afhankelijke onafhankelijkheid

Daarmee botsen we op een mooie paradox: iedereen die ooit Gramsci las (of The Culture Struggle van Michael Parenti) weet dat het kapitalisme een culturele hegemonie uitdraagt via culturele sectoren: de mediafabrieken, het onderwijsbedrijf, de cultuurindustrie en ook het kunstinstituut. Dat blijkt ondermeer uit de waarden die uitgedragen worden (bijv. individualisme, het allround rookgordijn ‘vrijheid’, ondernemerschap, materialisme, narcisme).

Samen met de oprukkende vermarkting worden al deze domeinen vandaag door de neoliberale pensée unique ingepalmd. Het nationalisme is daar andermaal een handig instrument van. Wie zich neutraal opstelt, is daarmee al snel onderhevig aan die culturele hegemonie en dus …afhankelijk. Geen wonder dat conservatieven zoveel belang hechten aan ‘neutraliteit’.

Ook Johan Swinnen beweerde dat hij als fractiesecretaris van N-VA nog steeds neutraal bezig is als curator van een tentoonstelling over Vlaamse fotografie in Wallonië, die de dag voor de verkiezingen open gaat.

Dat terwijl Doorbraak.be in elk groot nieuwsfeit over cultuur een gelegenheid zoekt om te benadrukken dat de taalgrens ook een cultuurgrens is. Dat vat zowat het cultuurprogramma van N-VA samen. Net deze ideologische strijd was nota bene de inzet van deze afgelaste tentoonstelling.

De betrokken fotografen moesten daarom, paradoxaal genoeg, politiek tot oppositiewerk overgaan om artistiek onafhankelijk te kunnen blijven. Misschien zouden de fotografen de afgelaste tentoonstelling nu in eigen handen kunnen nemen, als antwoord een eigen beeldverhaal brengen, niet vanuit het instituut maar vanuit de kunsten zelf deze keer, take back our art?

Tot slot, ook een links (of rechts) nieuwsmedium dat in politiek opzicht open kaart speelt, vermijdt dubbele bodems en kan vervolgens zuiver op zijn argumenten gewogen geworden, los van elk vermeend ideologisch schaduwspel achter de ‘onafhankelijkheid’ of ‘neutraliteit’. Noem het niet-neutrale onafhankelijkheid.

Maar ook dan is er nog marge hoor: de claim ‘ik ben een anarchist’ is vandaag een vorm van nieuw pragmatisme geworden om publiekelijk aan de linkerzijde partijpolitiek nog alle kanten op te kunnen, een linkse ‘neutraliteit’, zeg maar.