KifKif: De Schoolbrug staat in voor de organisatie van het onderwijsopbouwwerk in Antwerpen.

Omar Al Jattari: Ze is gevestigd in drie wijken: Borgerhout, Antwerpen-Noord en de Zuidrand. Met een team van een twintigtal  onderwijsopbouwwerkers en tal van vrijwilligers slaan we de brug tussen de school, (maatschappelijk kwetsbare) jongeren en hun ouders.

KifKif: Eerst en vooral, de belangrijkste vraag: Wie zijn jullie? En wat doen jullie?

Omar Al Jattari: “Enerzijds ondersteunen wij ouders en jongeren in hun contacten met de school en anderzijds proberen we om bij de school de drempels te verlagen die leerbedreigend zijn. Concreet houdt dat in dat we een samenwerking hebben met verschillende scholen.”

“We organiseren er oudergroepen waarin de dagelijkse werking van de school wordt uitgelegd en ouders vragen kunnen stellen. We nemen ook persoonlijk contact op met de ouders.”

“Dat gebeurt onder andere via huisbezoeken. In onze werking hebben we een ruime expertise opgebouwd, maar we pretenderen niet dat we voor alles een oplossing hebben.”

“Daarom werken we samen met partnerorganisaties, zoals verenigingen waar armen het woord nemen en de centra voor leerlingenbegeleiding.”

“Bovendien werken we enkel samen met scholen, die er bewust voor kiezen. Vroeger waren scholen daartoe verplicht, maar toen merkten we dat we met de instellingen die er eigenlijk niet voor open stonden, louter een papieren contact hadden.”

“Daar willen we nu geen energie meer in steken. Scholen moeten zelf ook een inspanning willen doen. Wij hebben geen koffertje met kant en klare oplossingen. In onze projecten zoeken we samen met de school naar oplossingen op maat.”

KifKif: Wie bedoelen jullie met maatschappelijk kwetsbare kinderen?

Omar Al Jattari: “Hiermee bedoelen wij ‘allochtone’ kinderen, kansarmen en kinderen met een functiebeperking.”

KifKif: Wat is jullie doel?

Omar Al Jattari: “Ons doel is om ouders te betrekken bij de schoolloopbaan van hun kinderen en andere schoolse activiteiten.”

“Wij zorgen er ook samen met de scholen voor dat kinderen de nodige bagage en ondersteuning krijgen om door te stromen naar de arbeidsmarkt en het hoger onderwijs.”

“Om dit te bereiken, gaan wij samen met de school, ouders en andere partners op zoek naar haalbare oplossingen waar alle partijen zich in kunnen vinden.”

“Er zijn ook de taalbarrières. Hoe kunnen we die barrières doorbreken? Een kind is afhankelijk van de betrokkenheid van zijn ouders.”

KifKif: U zei iets over een bevraging of een behoeftenonderzoek? Hoe onderzoeken jullie dat?

Omar Al Jattari: “Er is al heel wat onderzoek gedaan. Wat wij doen is die onderzoeken interpreteren en daaruit een oplossing zoeken. Wij proberen de bestaande barrières te overbruggen op basis van die onderzoeken.”

“Bij het ontstaan van onze organisatie zijn wij bij de scholen, ouders en organisaties geweest in de wijken waar wij gevestigd zijn en hebben we bevragingen gedaan.”

“We stelden vooral vragen als ‘Welke ervaringen hebben jullie met ouders?’, ‘Welke ervaringen hebben jullie met de scholen?’ Uit dat onderzoek kwamen enkele knelpunten naar boven.”

“Vooral de scholen meldden dat ze de ouders van kansarme kinderen en vooral allochtone kinderen weinig zagen. Er was amper contact tussen beide groepen. Dat waren blijkbaar drempels die de scholen niet goed wisten te verlagen.”

“De ouders kampten met een cultuurverschil. ‘Hoe moeten ze contact opnemen met de school?’ Eerst en vooral was er het probleem van de communicatietaal.”

“Tijdens een ouderavond kan er voor een tolk worden gezorgd. Vele ouders waren nog nooit eerder op een ouderavond geweest of wanneer een ouderavond werd gehouden tijdens de ramadan komt er geen kat naartoe.”

KifKif: Jullie werken met pictogrammen. Wat houdt dat juist in?

Omar Al Jattari: “Wij hebben een visueel hulpmiddel ontwikkeld voor de mensen die taalkundig niet sterk zijn. We proberen een zo gemakkelijk mogelijk taalgebruik te hanteren en ondersteunen dat met pictogrammen.”

“Als er bijvoorbeeld een ouderavond is, gebruiken we een pictogram van een school. Ook de leerkrachten gebruiken die pictogrammen als ze een boodschap willen overbrengen aan de ouders. Gaan de kinderen zwemmen, gebruiken ze een pictogram van een zwembroek. Dan weten de ouders dat ze hun kind een zwembroekje moeten meegeven.”

“De ouders weten natuurlijk van het bestaan van die pictogrammen. In het begin van het schooljaar hebben we het tijdens een infomoment uitgelegd.”

KifKif: Jullie adviseren. Jullie gaan niet op bezoek bij de ouders om de knelpunten rechtstreeks aan te pakken. Jullie vormen dus veeleer een buffer tussen beide partijen?

Omar Al Jattari: “We werken samen met de scholen. Tijdens het behoeftenonderzoek dat we hebben gedaan in het begin van het schooljaar hebben wij de knelpunten aangegeven. Wij zijn op bezoek geweest bij de scholen en met onze bevindingen hebben we aangetoond wat er zou verbeterd kunnen worden.”

“Wij zijn geen uitvoerende organisatie, we kunnen niet alle problemen oplossen. Scholen vragen soms onze expertise.”

KifKif: Staan de meeste scholen hiervoor open?

Omar Al Jattari: “De meeste scholen staan er wel voor open. We hebben een 40-tal scholen waar we al mee samenwerken. Er staan heel wat scholen op de wachtlijst. In het begin, sinds het decreet ‘gelijke kansen’ in het onderwijs werd doorgevoerd, voelden vele scholen zich verplicht om mee te werken.”

“Sommige scholen gingen dan gewoon de verbintenis aan om aan te tonen aan het ministerie van Onderwijs dat ze meewerkten. Nu vragen we wel effectief een minimaal engagement van de school.”

KifKif: Zijn de ouders altijd even ontvankelijk voor het idee? Ik kan mij voorstellen dat ouders van ‘allochtone’ jongeren, die zelf vroeger niet actief betrokken waren bij het schoolleven er nogal sceptisch tegen over staan.

Omar Al Jattari: “In het begin van de samenwerking waren er wel enkele problemen. Ouders voelden zich in eerste instantie niet erkend. Ze werden altijd uitgenodigd op school als er iets mis was. Als hun kinderen iets hadden mispeutert. Dan heb je weer die drempel van ‘het is weer negatief, waarom zou ik nog gaan?”.

“Sommige scholen houden geen rekening met de ouders. Wij maken dan duidelijk hoe belangrijk hun rol is als ouder in het schoolleven van hun kinderen. Want velen denken inderdaad ‘welke rol kan ik nu spelen, ik heb zelf niet gestudeerd’. We maken ook duidelijk dat het van hen verwacht wordt.”

“Het is niet meer zoals vroeger. De school stond in voor de opleiding van de kinderen en de ouder voor de opvoeding. Nu zijn dat twee werelden die in elkaar overvloeien. De school leert de kinderen iets bij, maar voedt ze ook op.”

“Je kunt op verschillende manieren je kind helpen door je kind te motiveren of moreel te ondersteunen. Dat is allemaal belangrijk. We zien dat de ouders het appreciëren als zij worden betrokken bij de schoolactiviteiten, en dan merken we wel dat ze er voor openstaan.”

KifKif: Ziet u een positieve evolutie?

Omar Al Jattari: “Toch wel. Het is niet dat we elk jaar de resultaten meten of dat we bepaalde percentages bijhouden. Maar we merken wel een verschil. Op scholen waar we vroeger geen ouders bereikten, merken we nu dat we toch 60 tot 70 procent van de ouders bereiken.”

“Precieze cijfers hebben we niet. De scholen ervaren het zelf ook als een positieve evolutie. Na een tijdje zagen we een grotere betrokkenheid van de ouders.”

KifKif: Veranderen de jongeren van mentaliteit?

Omar Al Jattari: “Ja, je merkt dat kinderen meer zelfvertrouwen krijgen door de steun die ze ondervinden.

KifKif: Iedereenleerkracht.be Wat is het? Is dit iets nieuws?

Omar Al Jattari: “Dit is een nieuw initiatief dat wij dit academiejaar hebben opgestart. Het is eigenlijk niet vanuit De Schoolbrug opgestart. Het is een project van ‘Eland’. Een expertisecentrum waarin alle lerarenopleidingen zijn ondergebracht van zowel hogescholen, universiteiten als volwassenenonderwijs. Zij doen onderzoek om opleidingen beter op elkaar af te kunnen stemmen of bij te schaven.”

“Dit project werd opgestart naar aanleiding van het tekort aan leerkrachten. Er is al enkele jaren een groot tekort aan leerkrachten. Vooral omdat er een te weinig ‘allochtone’ leerkrachten beschikbaar zijn”.

KifKif: Waarom is er een dergelijk tekort aan leraren?

Omar Al Jattari: “In het secundair onderwijs valt het tekort nog wel mee. Op langere termijn zal het wel een probleem worden. In het basisonderwijs is het tekort echt nijpend. De instroom van jongeren voor de lerarenopleiding gaat achteruit. Voor de meesten is het een tweede keuze. Eerst hebben ze het geprobeerd bij rechten of geneeskunde, maar ze slaagden niet. Dan kiezen ze een ‘makkelijkere’ opleiding. Het beroep van leerkracht is spijtig genoeg geen roeping meer.”

“De overheid zou ook dringend werk moeten maken om van het negatief imago dat dit edele beroep nu heeft af te geraken.”

KifKif: Dus zijn ze niet meer zo gemotiveerd om de opleiding af te maken of om later ook effectief les te gaan geven?

Omar Al Jattari: “Inderdaad, dat klopt. Het beroep van leerkracht was vroeger een roeping. Het imago van leerkracht is erop achteruitgegaan. De meesten die uitstromen, kiezen niet meteen voor een baan als leraar. Zij hebben hun diploma op zak voor de zekerheid. Dan hebben ze iets om op terug te vallen. Ze kiezen voor een andere carrière.”
 
KifKif: Dus met dit initiatief proberen jullie mensen warm te maken voor het beroep leraar?

Omar Al Jattari: “Ja, om meer mensen aan te trekken. Om bepaalde groepen te motiveren voor dit beroep te kiezen. Ook de lerarenkamer moet een afspiegeling zijn van onze diverse samenleving.”

KifKif: Bepaalde mensen? Zoals kansgroepen?

Omar Al Jattari: “Ja, we richten ons specifiek op kansgroepen: allochtonen, kansarme mensen, mensen met een functiebepering, holibi’s, ….”

KifKif: Richten jullie zich vooral tot jongeren?

Omar Al Jattari: “Nee, dat maakt niet uit. We hebben nu ook een promoteam opgestart van leerkrachten die meewerken. Daar zitten studenten bij die de opleiding volgen, leraars, maar bijvoorbeeld ook een leraar die heeft gewerkt als opvoeder en dan een aanbieding kreeg om les te geven. Via het volwassenenonderwijs heeft die een lerarenopleiding gevolgd.”

“De scholen waarmee wij vooral samenwerken, zijn scholen met tot 80 procent allochtonen leerlingen. Als je dan naar de lerarenkamer gaat, zie je geen enkele allochtoon. Dat kan toch niet.”

KifKif: Is dit omdat allochtonen minder gemotiveerd zijn om leraar te worden of krijgen ze gewoon de kansen niet?

Omar Al Jattari: “Ze krijgen de kansen niet. En wie de juiste motivatie heeft, wordt afgewezen omdat je voor een lerarenopleiding perfect Nederlandstalig moet zijn.”

“Ze worden afgeschrokken door het academisch taalgebruik. Ze geloven zelf niet dat ze goed genoeg zijn. Ze onderschatten zichzelf. Bij ons in de Marokkaanse en Turkse cultuur heeft een leraar toch wel een bepaald aanzien. Maar de meeste van onze jongeren hebben een negatieve schoolervaring in de zin van ‘ze zijn schoolmoe’, hun ervaringen van discriminatie of leerkrachten die op hen neerkijken.”

“Met ons project hebben we leerkrachten op pad gestuurd om de leerlingen  volgende vraag te stellen: ‘Hoe zouden jullie je gedragen als je les zou krijgen van een allochtoon?’ De jongeren waren positief. Zij voelden een soort familiariteit met de leraar omdat hij zogenaamd één van hen was, dat hij ze begrijpt.”

KifKif: Zouden ze meer respect hebben voor een allochtone leraar?

Omar Al Jattari: “Ja, dat is zo. Maar als je hen vraagt of ze leraar zouden worden, zeiden ze: ‘Ben je zot! Jullie verdienen niets! Jullie zien af!’. Ze kijken hoe ze zelf zijn en zouden zichzelf nooit in de positie van hun leraar willen plaatsen. Het beroep heeft een slecht imago. Daarom proberen we aan de hand van de voorbeeldfiguren het beroep te promoten.”

KifKif: Welke activiteiten doen jullie als promotie?

Omar Al Jattari: “We gaan een promocampagne opstarten om scholen warm te krijgen en open te staan om allochtone leraars aan te nemen. We willen ook leerlingen motiveren om die richting te kiezen door posters en flyers te verspreiden over heel Antwerpen.”

“We willen de mensen doen nadenken over het beroep van leerkracht. Op de website staan er verhalen van jongeren. Doodnormale verhalen. Het kan een positief beeld schetsen van het beroep. Op de website staat er een leuke test om te zien of je wel een goede leraar zou zijn.”

“Via de zoekmachine op de website vind je alle lerarenopleidingen die er in Antwerpen beschikbaar zijn. Je vindt ook veel tips over hoe je moet solliciteren. Wij hebben een studiedag georganiseerd om het project bekend te maken. We proberen het clichébeeld te doorbreken dat ‘die mannen’ niet representatief genoeg zijn.”

KifKif: Besluit

Omar Al Jattari: “Op school zijn veel allochtone leerlingen, maar bijna geen leraars van allochtone afkomst. Als wij willen dat allochtonen beter gaan presteren en de lat hoger voor zichzelf gaan leggen, gaan we een voorbeeld aanreiken. Als zij dan zien dat één van hen zover is geraakt, ondanks alle tegenspoed, en toch nog gemotiveerd is gebleven, dan kunnen zij dat ook.”

“Op school is er een positieve evolutie merkbaar om een leraar van allochtone afkomst te hebben. Allochtone leraars kunnen immers zeer goede leraars zijn. Volgend jaar willen wij ons verdiepen met de promotie van jongeren met een funcitiebeperking die kiezen voor het beroep van leraar.”