Olympische Spelen luiden einde in van tijdperk van Braziliaanse megaprojecten

Investeringsprojecten en grootse bouwwerken die tot aan de start van de Olympische Spelen doorgingen, moesten Brazilië groei en welvaart brengen. Met de opschorting van het ene na het andere project dreigt ook de droom voor meer welvaart als een kaartenhuisje in elkaar te vallen.

donderdag 4 augustus 2016 15:51
Spread the love

Een tijdperk van mega-evenementen en megaprojecten komt stilaan ten einde met de start van de Olympische Spelen morgen, tot en met 21 augustus, in Rio de Janeiro. De gretigheid waarmee Brazilië zich op reusachtige bouwprojecten gooide heeft de economische en politieke crisis nog aangewakkerd.

Prestige

Het is geen toeval dat president Dilma Rousseff, voorlopig geschorst omdat ze ervan wordt beschuldigd dat ze de budgettaire regels heeft gebroken, nog deze maand de uitslag van de definitieve stemming in de Senaat zal kennen.

De afgelopen tien jaar hebben grootschalige investeringsprojecten en publieke bouwwerken, sommige nog niet beëindigd, andere in de steek gelaten, de economie gestuurd en tegelijk de opkomst en het verval van Rousseffs Arbeiderspartij (PT) verregaand bepaald.

De economische groei van het land en het internationale prestige dat het wist op te bouwen tijdens de ambtstermijn van toenmalig president Luiz Inácio Lula da Silva (2003-2011), speelden een belangrijke rol in de keuze voor Brazilië als gastland van de FIFA Wereldbeker in 2014 en de Olympische Spelen dit jaar.

Bouwwoede

In de aanloop naar deze grote evenementen startte een ware bouwwoede en tegelijk ontstond er meer aandacht voor de noden op het vlak van energie en transport, met name voor de export van mijn- en landbouwgoederen.

Grote waterkrachtcentrales, spoorwegen, havens, de aanleg van geasfalteerde wegen en talrijke publieke verbeteringswerken in de steden vormden onderdeel van Het Plan voor de Versnelling van de Groei (PAC) dat belastingvermindering en gemakkelijke kredieten mogelijk maakte.

Rousseff, die bij de implementatie van het PAC nog stafchef was van Lula, werd soms “de moeder van het PAC” genoemd.

Olieraffinaderijen en scheepswerven

De ontdekking in 2006 van enorme voorraden olie in de Atlantische Oceaan betekende ook op dit vlak de start van bouwwerken zoals raffinaderijen en offshore olieplatformen. De twee grootste raffinaderijen, in het Noordoosten, werden geannuleerd in 2015 en zadelden het land op met een verlies van 800 miljoen dollar.

De bouw van een raffinaderij in de buurt van Rio werd onderbroken. Kantoren en hotelcomplexen die al in de nabijheid werden opgetrokken met het oog op een bloeiende industrie, staan er verlaten bij. De verhoopte welvaart is er nooit gekomen.

In Niterói, de zusterstad van Rio de Janeiro, werden de helft van de tien scheepswerven gesloten en meer dan 80 procent van de in totaal vijftienduizend werknemers werd ontslagen.

Spoorwegen

In 2014 kwam daar nog de corruptie rond staatsoliebedrijf Petrobras bovenop, een schandaal dat honderden regeringsleiders en industriëlen mee de dieperik introk.

De spoorwegen hebben geen beter nieuws te melden: de constructie van een publieke en een private spoorlijn die het armoedige Noordoosten meteen ook van transport moest voorzien, ligt grotendeels stil en dreigt ook geplande mijnprojecten op te schorten, want, de opbrengst daarvan zou via dit spoor worden vervoerd.

Als resultaat hiervan werden ook een nieuwe zeehaven en de uitbreiding van twee andere havens uitgesteld.

Uitzondering op de regel

De geplande waterkrachtcentrales vormen een kleine uitzondering en worden wel verder afgewerkt. Maar ze hebben wel te lijden onder de schommelingen in de energiesector. De vraag naar elektriciteit is onder meer gedaald sinds de economische recessie van 2014.

De vier grootste waterkrachtcentrales die werden gebouwd op de oevers van de Amazonerivier vrezen bovendien een aanklacht omwille van de ecologische schade die ze brachten en omwille van de schending van de rechten van lokale, inheemse gemeenschappen.

Belo Monte, het derde grootste dammencomplex ter wereld met een capaciteit van 11,23 megawatt, werd door het Openbare Ministerie veroordeeld voor discriminerende acties tegen de inheemse bevolking en wordt in 23 rechtszaken beschuldigd van het niet voldoen aan de wettelijke bepalingen.

Brasilia

De verslaving van Brazilië inzake megaprojecten ontstond misschien wel bij de bouw van Brasilia, de huidige hoofdstad. Deze wereldstad zag het licht tijdens het bewind van Juscelino Kubitschek (1956-1961) en werd op amper vijf jaar tijd gebouwd in een afgelegen en onherbergzaam gebied op een afstand van 1500 kilometer van andere grote steden zoals São Paulo en Rio. Ook deze stad moest, met name het Braziliaanse achterland, economische groei brengen.

De bouw van Brasilia moest gepaard gaan met grote wegenprojecten die alle grote steden met elkaar moesten verbinden, maar het zou nog decennia duren eer kwalitatieve wegen en bruggen er effectief kwamen.

Het wijdverspreide geloof dat Brasilia de grote kracht was en het westen en het noorden van het land ontwikkeling bracht, was de kiem voor latere bouwprojecten in de hoofden van toekomstige politici. Het feit dat de landbouw tijdens deze periode een gestage groei kende, werd hierbij vaak vergeten.

Megalomaan

De militaire dictatuur van 1964 tot 1985 voedde de ambitie om van Brazilië een grootmacht te maken, inclusief een nucleair programma.

De wortels van de megalomanie zijn voor een deel ook te vinden in de FIFA Wereldbeker van 1950 waarvoor het Maracanastadium in Rio ooit werd gebouwd, lange tijd het grootste ter wereld met een capaciteit van 180.000 bezoekers.

De historische nederlaag die Brazilië in 1950 leed in de finalematch tegen Uruguay is voor veel Brazilianen nog steeds niet verteerd. Tijdens de wereldbeker in 2014 werd het land opnieuw op de knieën gedwongen. Deze keer was Duitsland Brazilië te sterk af in de halve finales.

Door de economische crisis maken nieuwe megalomane projecten geen kans. Voor miljoenen Brazilianen verdampt de hoop op meer ontwikkeling en vooruitgang steeds meer.

take down
the paywall
steun ons nu!