Het IMF stelt voor om de Oekraïense
overheid een lening van 10 tot 13 miljard euro toe te staan. Daar
zijn voorwaarden aan verbonden die goed het
ideologisch profiel weergeven dat het IMF ook in andere landen
verdedigt. De gewone burger moet het gelag betalen, terwijl de
Oekraïense oligarchen ongenaakbaar blijven.
Ongeveer één vierde van alle
Oekraïners leeft nu reeds onder het bestaansminimum. Het programma
dat het IMF wil opleggen voorziet geen enkele
verlichting van de schuldenlast. Integendeel, de Oekraïense regering
moet enkel en alleen besparen op sociale overheidsuitgaven.
Oligarchen gaan opnieuw vrijuit
In 1992 hebben de oligarchen, na de onafhankelijkheid die volgde op het
ineenstorten van de Sovjet-Unie, het land
leeggeroofd door onder meer de grondstoffen voor een appel en een ei
op te kopen en daarna exorbitante winsten op te strijken met de
uitbating van deze rijkdommen. Een van deze personen is nu kandidaat
voor de presidentsverkiezingen. Anderen, zoals Julia Tymoshenko, steunen het regeringsbeleid volledig.
De grote winnaars van de nieuwe
machtsconstellatie in Kiev worden de schuldeisers, de oligarchen en
meerdere Europese bedrijven. Eén van de laatste rijkdommen nog
in overheidshanden zijn de uitgestrekte landbouwgronden in het
westen – traditioneel de graanschuur van Oost-Europa – die Europese landbouwbedrijven nu spotgoedkoop zullen mogen verwerven. De wet die dat voorlopig nog verbiedt zal worden afgeschaft. De
subsidies voor de Oekraïense landbouwers worden daarentegen stopgezet. Ook de lagere btw voor consumptiegoederen in de dunbevolkte landelijke gebieden wordt afgeschaft. Die maatregel was bedoeld om de hogere transportkosten en lagere verkoopcijfers te compenseren. De landelijke bevolking in het westen wacht
zwaar onderbetaalde loonarbeid voor de Europese agribusiness.
De eerste maatregelen werden reeds
genomen door de regering in Kiev. De subsidies voor gas – de
voornaamste brandstof voor huisverwarming in Oekraïne – worden
afgeschaft en de prijs voor de gezinnen stijgt met 50 procent vanaf 1
mei. Eerste minister Jatsjenjoek heeft tevens aangekondigd dat de
gasprijs de komende vier jaar geleidelijk verder zal stijgen, met
ongeveer 120 procent tegenover de huidige prijs.
Prijsstijgingen voor
water en elektriciteit worden eveneens verwacht. Steenkoolmijnen en
de nationale gasmaatschappij Naftogaz zullen geheel of gedeeltelijk
worden geprivatiseerd, net als andere overheidsbedrijven sinds 1992 voor een prijs ver onder de
reële marktwaarde.
Barre tijden in het verschiet
Het gemiddelde maandloon in Oekraïne
bedraagt 3.150 hryvnia (199 euro). De verwarming van een klein
appartement van 50 vierkante meter – het gemiddelde
standaardappartement in de steden – kost nu ongeveer 13 euro per
maand. Dat wordt op 1 mei 19 euro en zal dus geleidelijk nog stijgen.
Een gemiddeld gezin met twee kostwinners en twee kinderen geeft de
helft van zijn inkomen uit aan voedsel. Ook de subsidies voor
basisproducten zoals brood, rauwe groenten en vlees zullen worden afgeschaft.
Op dinsdag 15 april werd reeds een wet
gestemd om de belasting op privé-eigendom van woonhuizen en appartementen te verhogen en om een aantal
sociale uitgaven te verminderen. De pensioenen voor
overheidspersoneel zullen met 10 procent verminderen, de
geboortepremies worden verminderd, het nu reeds zwaar onbemande en het inefficiënte gerechtsapparaat zal het met nog minder personeel moeten doen.
Daarnaast wordt het minimumloon bevroren.
Al deze maatregelen zullen onvermijdelijk leiden tot een
substantiële vermindering van de koopkracht, tot een inkrimping van het
bruto nationaal product en tot een daling van de koers van de hryvnia, de
nationale munt. Oekraïne heeft nu al een negatieve handelsbalans.
Wat het IMF niet eist
Er zijn daarentegen twee hervormingen die het IMF
niet eist en die nochtans een grote impact zouden hebben op het deficit van
de Oekraïense overheid. De grote fortuinen van de oligarchen
genieten van talrijke wettelijk toegestane middelen om belastingen
te ontwijken. Zij kunnen ongehinderd blijven doorgaan met het
uitvoeren van hun kapitaal naar belastingparadijzen in het
buitenland.
Het aankoopbeleid van de overheid is door en door
corrupt. De Oekraïense staat gaat er onverminderd mee door om
buitensporige bedragen te betalen voor de bestellingen die ze bij de
bedrijven van de oligarchen plaatsen. Ook hierover stelt het IMF geen eisen.
De enige directe bezorgdheid van het
IMF bestaat er volgens econoom Joseph Stiglitz blijkbaar in ervoor te zorgen dat de Europese en
Amerikaanse banken, die leningen hebben uitstaan in Oekraïne, gewoon
verder afbetaald worden.
Kortom, de gewone Oekraïner – in alle
delen van het land – wacht een wrange toekomst. De vraag is hoe het
westelijke deel van Oekraïne hierop zal reageren. De landelijke
gebieden daar zullen immers het zwaarst worden getroffen.
Pro-Russische protesten zijn niet de laatste zorgen voor de
regering in Kiev.
