Foto: Amnesty International België

Oekraïne: vrouwen lopen ernstige risico’s door de grootschalige Russische agressie

Amnesty International deelt op Internationale Vrouwendag mee dat terwijl de grootschalige invasie van Rusland tegen Oekraïne zijn tweede jaar ingaat, vrouwen in het land nog steeds grote risico's lopen. Ze worden geconfronteerd met een verhoogde last van zorgtaken en ontberingen bij het leven in oorlogsgebieden. Bovendien kampen ze met immense stress.

donderdag 9 maart 2023 18:10
Spread the love

 

“Vrouwen worden het zwaarst getroffen door de wreedheid van de oorlog. Zij bevinden zich voortdurend in de frontlinies van conflicten – als soldaten en strijders, artsen en verpleegsters, vrijwilligers, vredesactivisten, verzorgers van hun gemeenschappen en families, ontheemden, vluchtelingen – en maar al te vaak als slachtoffers en overlevenden”, aldus Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International.

“Bij de grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne is het niet anders. Vrouwen worden geconfronteerd met toenemend seksueel en gendergerelateerd geweld en met gevaarlijke gezondheidsomstandigheden. Ze worden gedwongen om levensbelangrijke beslissingen te nemen voor hun families. Tegelijkertijd worden vrouwen vaak uitgesloten van het besluitvormingsproces en worden hun rechten en behoeften niet beschermd of behartigd.”

Amnesty International roept de internationale gemeenschap op om steun en solidariteit te verlenen aan de vrouwen die het slachtoffer zijn van mensenrechtenschendingen door de Russische agressieoorlog in Oekraïne. In tijden van oorlog is het van cruciaal belang dat de veiligheid en zekerheid van burgers wordt gewaarborgd, in het bijzonder van degenen die in de oorlogsgebieden gevangen zitten, en dat zij toegang hebben tot financiële hulp en diensten, waaronder gezondheidszorg. Tegelijkertijd moeten de plegers van misdaden volgens het internationaal recht ter verantwoording worden geroepen.

Amnesty International heeft oorlogsmisdaden en vermoedelijke misdaden tegen de mensheid in Oekraïne gedocumenteerd. De mensenrechtenorganisatie heeft ook schrijnende getuigenissen van Oekraïense vrouwen verzameld waarin zij gedetailleerd ingaan op de gevolgen van de invasie voor hun veiligheid, gezondheid en welzijn.

‘Er is niemand om voor hen te zorgen behalve ik’

Ondanks dat veel vrouwen in Oekraïne zich hebben aangesloten bij het verzet tegen de Russische agressie, komen de zorgtaken voor kinderen en familieleden vaak onevenredig zwaar op de schouders van vrouwen terecht. Deze zorgtaken vervullen, is bijzonder moeilijk in de gevaarlijke omstandigheden van het conflict.

Tamara*, een vrouw die in het conflictgebied in de provincie Donetsk woont, vertelde Amnesty International hoe de invasie haar als moeder en verzorgster van haar ouders heeft beïnvloed: “Alles is verslechterd. Mannen [van de familie] zijn in oorlog, vrouwen blijven alleen achter, velen met kleine kinderen op hun rug zonder inkomen. Er is geen hulp – noch fysieke hulp, noch financiële hulp.”

Gedwongen om te kiezen tussen het in de steek laten van haar ouders en de veiligheid van haar kinderen, stond Tamara voor een onmogelijke beslissing.

“Ik kwam terug naar de gevarenzone met mijn kinderen. Misschien heb ik de verkeerde keuze gemaakt. Maar ik moet voor mijn kinderen zorgen en mijn bejaarde ouders [bleven] thuis achter – dit is mijn plicht. Er is niemand die voor hen kan zorgen, behalve ik. Ik heb geen andere keuze,” vertelde ze.

Het zoeken naar veiligheid eist bij veel vrouwen een zware emotionele en fysieke tol. Maryna*, een ontheemde die met haar kinderen de Russische bezetting van de provincie Donetsk ontvluchtte, deelde aanAmnesty International het onderstaande mee:

“Het is heel moeilijk. Ik ben alleen, en ik heb drie kinderen. Niemand geloofde dat er oorlog zou uitbreken. Het was een schok en het was heel beangstigend. Er waren zware gevechten in de buurt, en dat hebben we allemaal gehoord. Russische militaire vliegtuigen vlogen zo laag dat we de ogen van de piloten konden zien.”

“Sinds die dag hebben we bijna een maand in een kelder gewoond omdat de kinderen erg bang waren. Mijn dochter kon niet meer in huis slapen. Mijn kinderen worden geconfronteerd met ernstige mentale en emotionele problemen. Er is nergens een plek waar je je veilig kunt voelen, door de beschietingen en het luchtalarm,” vertelde ze.

De invasie heeft een nefaste invloed op de mentale, fysieke, seksuele en reproductieve gezondheid van vrouwen

De aanhoudende aanvallen van Rusland op kritieke civiele infrastructuur, die neerkomen op oorlogsmisdaden, hebben de toegang tot gezondheidszorg ernstig ondermijnd voor de Oekraïense bevolking.

Kateryna*, een ontheemde vrouw die negen weken zwanger was en in de provincie Donetsk woonde toen de invasie begon, vertelde Amnesty International: “Ik wist niet wat er met ons zou gebeuren. Er waren geruchten over evacuatie en het vertrek van artsen. Ik kon de echo en alle tests niet laten doen. Er was gewoon geen toegang tot zorg. Dat maakte de angst en de emotionele spanning nog groter.”

Na te zijn gevlucht naar Dnipro werd Kateryna geconfronteerd met voortdurende moeilijkheden bij de zorg van een pasgeboren baby terwijl ze werkte in een conflictgebied: “[De] frontlinie komt dichter bij onze stad. De onzekerheid is het meest beangstigende aspect. Waar ben je morgen? Kun je naar huis komen? Ik mis psychologische hulp en vanwege een klein kind heb ik niet genoeg tijd om met een psycholoog te praten, zelfs niet per telefoon. Maar ik voel dat ik het nodig heb.”

Voor menstruerende vrouwen en meisjes dwingen de beperkte voorraden en de gestegen prijzen van menstruatieproducten hen te kiezen tussen voedsel en sanitaire producten.

“Er zijn maandverbanden en tampons te koop, maar door de financiële problemen moet ik kiezen tussen de aankoop van voedsel of maandverband. Sinds het begin van de grootschalige invasie gebruik ik geïmproviseerde middelen”, aldus Tamara.

Yulia*, wiens huis werd verwoest door Russische luchtaanvallen, vertelde Amnesty International dat ze in een steunpunt voor ontheemden menstruatieproducten voor haar en haar dochter kon verzamelen.

Toename van seksueel en gendergerelateerd geweld

Gendergerelateerd geweld neemt toe in gebieden getroffen door het conflict. Er zijn verschillende redenen die daartoe bijdragen: het gebrek aan veiligheid, de afwezigheid of uitholling van de rechtsstaat, de alomtegenwoordige straffeloosheid van de daders, het gebrek aan vertrouwen in de bezettingsautoriteiten en het stigma dat kleeft aan het bekendmaken van ervaringen met seksueel en gendergerelateerd geweld.

Maryna*, een humanitaire hulpverlener, vertelde Amnesty International: “Seksueel misbruik is een groot probleem voor vrouwen. Ik nam deel aan een training en er werd ons verteld dat er gevallen waren waarin [ook] kinderen na de evacuatie tekenen vertoonden van seksueel misbruik.”

Tijdens haar werk op een verzamelplaats voor ontheemden was Maryna getuige van de escalatie van huiselijk geweld: “Er woonden 60 mensen in een gymzaal. Ik heb eerder rond deze problematiek gewerkt, maar zelfs zonder mijn ervaring zijn [tekenen van geweld] met het blote oog te zien. Ik heb daar veel gezien.”

Kateryna vertelde Amnesty International: “Ik voel me nu kwetsbaarder. Er zijn meer conflicten thuis. De agressie van mijn man slaat over op mij en mijn oudste kind. Ik kan mijn kinderen niet bij mijn man laten gedurende de dag door de onzekerheid. Hij is zijn baan kwijt en nu is mijn man overmand door emoties en zenuwen.”

Voor Tamara zijn deze berichten over seksueel en gendergerelateerd geweld zeer verontrustend als moeder: “Ik hoor voortdurend over geweld en dat maakt me bang. Ik heb dochters, het is echt angstaanjagend. Ik heb mijn oudere kinderen naar een veilige zone gestuurd om te studeren, maar ik maak me nog steeds zorgen om hen.”

Vrouwen betrekken bij de besluitvorming

Vrouwen moeten proactief kunnen deelnemen aan besluitvormingsprocessen op alle niveaus om ervoor te zorgen dat hun specifieke behoeften en perspectieven worden weerspiegeld in wetten, beleid en praktijken.

De invasie gaat zijn tweede jaar in en kinderen brengen hun vormende jaren door te midden van een meedogenloos conflict, terwijl vrouwen gedwongen worden moeilijke en gevaarlijke reizen te maken om in veiligheid te komen en tegelijkertijd een grotere zorglast moeten dragen.

Amnesty International roept op tot een gezamenlijke inspanning van de internationale gemeenschap om ervoor te zorgen dat vrouwen op betekenisvolle wijze deelnemen aan besluitvormingsprocessen, van internationale beraadslagingen over financiële steun, herstelbetalingen en wederopbouwinspanningen tot het verlenen van humanitaire hulp en gerechtelijke procedures voor slachtoffers en overlevenden van Ruslands grootschalige aanvalsoorlog. Alleen door vrouwen op alle niveaus erbij te betrekken kunnen we ervoor zorgen dat in de behoeften van vrouwen wordt voorzien, dat deze behoeften worden vervuld en prioriteit krijgen, en dat de rechten van vrouwen worden gerespecteerd, beschermd en nageleefd.

 

*Namen zijn veranderd om identiteiten te beschermen.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!