Horen jullie het gekraak van de tektonische platen van de geopolitiek? Hoor hoe ze raspen, bombarderen, dreigen, elkaar beschimpen, net als in de onzalige tijd van weleer, toen krijgsconfrontaties met bijlen, zwaarden en massa’s wapens werden uitgevochten …

Na de verschrikkingen van twee Wereldoorlogen dachten we dat we een Europa van de vrede hadden geschapen, begeleid door een stabielere en meer bedaarde vorm van geopolitiek onder VN-auspiciën, een instelling die door iedereen – of toch bijna – als mondiaal besturingsinstrument werd aanvaard en die naar ieders verwachting zou bijdragen tot een grotere mate van wijsheid in onze internationale betrekkingen.

Jammer genoeg bestaat de interne logica van supermachten erin altijd maar machtiger te willen worden. Dit groeimodel vertoont veel gelijkenis met de voortdurende expansie van multinationals die, in plaats van zich te gedragen als instrumenten van gezonde economische concurrentie, verworden tot superroofdieren, belust op de verwerving van monopolies.

Zo hebben een aantal multinationals in het zog van de oorlog in Oekraïne reusachtige omzetcijfers gedraaid door meer dan ooit te speculeren op de prijzen van fossiele brandstoffen en – wat nog veel erger is – van basisvoedsel.

Nils Andersson. Foto: Chris Den Hond/Public Domain

Lees in dit verband Nils Andersson, 89 jaar, uitgever met een lange staat van dienst, vrijdenker, deelnemer aan de vredesorganisatie Attac en andere bewegingen rond internationale rechtspraak, die in een blog op Médiapart zijn mening als volgt samenvat:

“Uit de lange loop van de geschiedenis blijkt dat het imperialisme zijn inherente tegenstrijdigheden opheft door middel van oorlog en dat, wanneer crisissen, verleidingen en spanningen een kritisch niveau bereiken – of het nu gaat om interne conflicten of om confrontaties tussen grootmachten –, vrede een utopie blijft. Er bestaat niet zoiets als een ‘goed imperialisme’. Je hebt alleen maar verschillende soorten imperialisme, en allemaal leiden ze tot oorlog.”

De ratrace naar fossiele brandstoffen

Zij die nu uitschreeuwen dat Poetin gek is geworden, of megalomaan, of machtsdronken – om zo de sancties en de oorlog tegen hem te rechtvaardigen – raden we aan het artikel te lezen van Bret Stephens, verslaggever bij de New York Times:

“Laten we even veronderstellen dat Poetin nooit de intentie had om heel Oekraïne te veroveren, dat zijn ware einddoel al van bij het begin de energierijkdommen in het oosten van Oekraïne waren. Het gaat hier om de op een na grootste gekende aardgasreserves in Europa (na Noorwegen).”

“Als we dat in de bredere context plaatsen van de eerdere territoriumuitbreidingen van Rusland in de Krim (waar er voor de kust enorme energievelden liggen) en in de oostelijke provincies Loegansk en Donetsk (waar een deel van een reusachtig schaliegasveld in de bodem zit), en van de poging van Poetin om de Oekraïense kust grotendeels of volledig in te palmen, dan worden de contouren van Poetins ambitie duidelijk. Hij is niet zozeer begaan met de hereniging van de Russisch sprekende wereld dan wel met het behoud van de Russische dominantie op energiegebied.”

In weerwil van de noodsignalen van experts van de VN-Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering (IPCC) over het klimaat en de nakende milieucatastrofe, is de race om de controle over de fossiele brandstoffen wereldwijd volop aan de gang.

In 2021 hebben de 60 voornaamste banken ter wereld voor een bedrag van 742 miljard dollar financiële transacties verricht in verband met fossiele brandstoffen. Sinds de bekrachtiging van het Klimaatakkoord van Parijs (COP21) in 2015 waren in zes jaar tijd alle financiële transacties in verband met fossiele brandstoffen goed voor een totaal bedrag van 4600 miljard dollar.

De grondstoffenschaarste, voornamelijk op vlak van levensmiddelen, is goed nieuws voor speculanten maar een ware ramp voor hele bevolkingsgroepen die door de wereldhandel werden verknecht en afhankelijk gemaakt van de invoer van door de rijke landen geproduceerde voedingswaren.

Heel onlangs nog waren we getuige van de eertijds onwaarschijnlijk geachte alliantie van de petroleummonarchieën, zonder uitzondering totalitaire en antidemocratische regimes. Terwijl de ogen van de ‘vrije wereld’ op Oekraïne waren gericht, werden op zaterdag 12 maart in Saoedi-Arabië 81 gevangenen geëxecuteerd. In Jemen gaan de vermorzelende bombardementen tegen elke verzet gewoon verder.

De staat Israël maakt zich schuldig aan apartheid, bombardementen op burgers die gevangen zitten in de Gazastrook en aan kolonisatie, die in feite gelijk staat met diefstal van de grond, het water en de offshore gasvoorraden van Palestina.

Deze criminele alliantie kwam tot stand onder de beschermende vleugels van de VS. Die hebben zich terloops ook het recht toegeëigend de draak te steken met het internationaal recht en de VN-resoluties door Marokko aan te moedigen tot de annexatie van het grondgebied van de Westelijke Sahara.

Spanje, de vroegere bezetter, faciliteerde die annexatie waar het kon, beducht als het is voor de instroom van grote aantallen zeer arme Marokkaanse migranten. Deze migratiestromen worden door het uitermate corrupte Marokkaanse koninkrijk georkestreerd.

Ook de Europese Unie en in het bijzonder de Europese Commissie, die het ultraliberale zakenmodel als absoluut credo hanteert, toonden zich daarin medeplichtig.

Pijplijnen boven de noordpoolcirkel, met dank aan de klimaatopwarming. Foto: shutterstock

Deze grootschalige herconfiguratie van allianties onder leiding van de VS ontsnapt dus aan elke VN-bemiddeling. Nochtans werden de VN indertijd opgericht met als specifiek doel de vrede tussen de volkeren te bewerkstelligen. Inzet is uiteraard de olie- en gasbevoorrading, het behoud van de totalitaire macht om de volkeren aan banden te leggen.

Ziedaar dus de ‘vrije wereld’ tegenover de ‘totalitaire wereld’ zoals die wordt belichaamd door de Russische president Vladimir Poetin. Wie ziet het verschil?

Laat ons die utopie eens nader bekijken

Jens Stoltenberg, NAVO-secretaris-generaal van de NAVO, werd helaas opnieuw voor de duur van een jaar aangesteld om zijn lugubere taak – de voorbereiding van de oorlog tegen Rusland – te voltooien. Hij verkondigde dat 2 procent van het BBP van de NAVO-lidstaten voor de financiering van hun defensiebijdrage een minimum is, geen maximum.

Klimaatprotest in Glasgow. Foto: Yellow Coat COP26 Collective

Gaan we miljarden euro’s in de wapenindustrie steken in naam van een nieuwe wereldorde opgelegd door de VS en gedoogd door Rusland en China? Geen enkele democraat kan dit onderschrijven. We mogen hopen dat onze respectieve parlementen alsook het Europees Parlement zich zullen verzetten tegen deze moorddadige vicieuze spiraal en integendeel nieuwe wegen naar vrede zullen afdwingen.

Hierbij gaat het in essentie om de implementatie van de utopie van een vredevolle wereld zoals die door Monique Chemillier-Gendreau, expert in internationaal recht, werd uitgetekend:

“We moeten opnieuw nadenken over twee met elkaar verweven kwesties waarvan we kunnen zeggen dat de VN hun doelstellingen niet hebben waargemaakt, namelijk alle samenlevingen betrekken bij een wereldwijd gemeenschappelijk project en bij de uitvoering van dat project uitgaan van de gelijkheid van alle bevolkingsgroepen waaruit de mensheid bestaat.”

Monique Chemillier-Gendreau. Screenshot YouTube

“Om overheersing tegen te gaan en de weg naar een internationale democratie mogelijk te maken – met de garantie dat dit systeem de zwakkeren tegen de sterkeren beschermt – moeten we opteren voor een andere benadering van mensengroepen, wars van concurrentie aangaande de soevereiniteit en de homogeniteit van de samenlevingen.”

Monique Chemillier-Gendreau voegt er nog dit aan toe: “Om in te kunnen staan voor een waar universalisme en de toe-eigening te beletten van al wat universeel is door één van de machtsgroepen, geldt één precies omschreven voorwaarde.”

“Al wat universeel is moet een voor iedereen beschikbare ruimte zijn, een referentiepunt, een gemeenschappelijke horizon, een eenvoudig teken van lidmaatschap van de wereldgemeenschap. Om dit waar te maken moet elk systeem de onmogelijkheid omvatten dat de ene of de andere grootmacht dit universele systeem zou gaan domineren.”

Ainsi font les empires werd vertaald door Ronald Decelle

Hier kan je Monique Chemillier-Gendreau beluisteren (Frans gesproken):