Inleiding van de redactie:

”In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.

Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne en alle oorlogsmisdaden die gepleegd worden. Het is een criminele agressie die ingaat tegen het internationaal recht. Maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies.

De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. Geloof niets zomaar, ook onszelf niet. Blijf kritisch denken.

Het staat ver weggedrukt op de achterpagina’s achter de uitgebreide artikels over de misdaden van Rusland, maar ook onze media kunnen er niet meer naast kijken. ‘Oekraïne zet deur open naar censuur’ titelt De Standaard op 2 januari 2022 (p. 16).

“Oekraïne zet deur open naar censuur”. De Standaard, 2 januari 2023, pagina 16. Foto: LV

De krant vergeet daarbij nog dat president Zelensky recent tevens een wet heeft ondertekend die het stakingsrecht zo goed als afschaft, ontslagprocedures voor werkgevers volledig vrij maakt en de vorming van vakbonden en sociale onderhandelingen de facto onmogelijk maakt.

Dat een krant als De Standaard dit artikel alsnog publiceert, zij het op een achterpagina, wijst er op dat ook binnen de redacties in eigen land de twijfel toeneemt over de ware aard van het Oekraïense regime. Dat vermindert de aanklacht tegen de Russische invasie en alle misdrijven die daar uit voortvloeien niet, maar wijst er wel op dat deze oorlogssituatie helemaal niet zo eenduidig is als tot nog toe werd beweerd. 

Miel Dullaert vond een interview terug met Oekraïens journalist Volodymyr Chemeris in het Duitse tijdschrift Junge Welt, waarin hij reeds enkele maanden terug wees op deze verontrustende evolutie in zijn land. Dit is zijn weergave van dit interview met eigen commentaar (inleidende tekst n.v.d.r.).

…/…

In de oorlog is het eerste wat sneuvelt: de waarheid. Elke oorlogspartij begaat misdaden. Reden temeer om tot een diplomatieke oplossing te komen.

We hebben in onze media uitgebreid kennis kunnen maken met de Russische oorlogsmisdaden (voor zover het niet om valse vlagoperaties gaat). Die hoeven we hier niet meer te herhalen.

Rond Oekraïne hangt in de Westerse media daarentegen een heiligenkroontje. Over de russofobe oorlog (cultureel en militair) sinds 2014 tegen de Russisch sprekenden in Oost-Oekraïne horen we niks, met zowat 14.000 doden en vernielingen in Donbass, tot Amnesty International ook wees op de misdaden langs Oekraïense zijde.

De Duitse krant Junge Welt volgt een gelijkaardige lijn als dewereldmorgen.be, veroordeling van de Russische invasie, maar met oog voor de ruimere context. Banner: jungwelt.de

Er zijn gelukkig ook nog media die een kritisch geluid over Oekraïne laten horen. De Duitse krant Junge Welt schept ruimte voor een kritische, bredere kijk. Het is een klein bootje in de oceaan naast het slagschip van de oorlogspropaganda.

Op 30 augustus 2022 publiceerde deze krant een interview met Volodymyr Chemeris (VC) door journaliste Susann Witt Stahl (SWS). In wat volgt geven we een bewerking met enkele uittreksels uit het interview.

Er zijn gelukkig nog media die wel een kritisch geluid over Oekraïne laten horen.

In de periode van de Sovjet-Unie kwam Volodymyr Chemeris als jongeman op voor de mensenrechten en de onafhankelijkheid van Oekraïne. Hij was toen medeoprichter van een tijdschrift dat rapporteerde over de schendingen van de burgerrechten in Sovjettijden.

Nu wordt hij opnieuw doelwit van de staat en onderworpen aan intimidatiepogingen door de veiligheidsdiensten van Oekraïne (SBU).

SWS: Op 24 augustus vierde Oekraïne de 31ste verjaardag van zijn onafhankelijkheid. U voerde daar in 1990 campagne voor in de studentenbeweging. Vandaag zegt u dat het land een historische stap terug heeft gezet zonder voorgaande in de voorbije 150 jaar. Het land wordt systematisch geplunderd door de VS en de EU. De laatste bossen worden gekapt, het land wordt verkocht aan grote Westerse agro-industriële bedrijven en de arbeiders worden schaamteloos uitgebuit.

VC: We wilden een onafhankelijk Oekraïne dat democratisch en sociaal is. We hebben dit doel opgenomen in het eerste artikel van de Grondwet van ons land. Ik heb dat helpen goedkeuren als jonge volksvertegenwoordiger in het parlement, de Verchovna Rada in 1996. Maar nu moeten we vaststellen dat het land volledig in de greep zit van het Westers imperialisme.

De arbeiders lijden, zoals beschreven in de klassiekers van de Oekraïense literatuur Panas Mirny, Ivan Franko en Michael Kozyubinsky in hun 19e eeuwse romans over tsaristisch Rusland. Net als 150 jaar geleden wordt elke afwijkende mening in Oekraïne bestraft.

Nu moeten we vaststellen dat het land volledig in de greep zit van het Westers imperialisme.

SWS: Hoe is de mensenrechtensituatie in Oekraïne sinds de inval van het Russisch leger?

VC: Sinds de zware gevechten op 24 februari 2022 heeft de overheid (in Kiev) drastische maatregelen genomen tegen andersdenkenden. Iedereen die zich had veroorloofd kritiek te uiten tegen de centrale regering in Kiev wordt getroffen.

De eerste klap trof links. De broers Mikhailo en Alexander Kononovich van de Communistische Jeugdliga van Oekraïne, vele andere activisten waaronder Vasil Volga, voormalig afgevaardigde van de Socialistische Partij van Oekraïne in de Verchovna Rada, zijn gearresteerd en zitten gevangen.

Ook journalisten die hun lezers objectief willen informeren worden geviseerd. Zoals Yuri Tkachev uit Odessa die de tijdschriftenwebsite Timer beheert die nu geblokkeerd werd. Zelfs aanhangers van de Oekraïens-Orthodoxe kerk zoals de 70-jarige dichter Jan Taxjur werden lastiggevallen.

Volgens schattingen van de Telegram-zender Repressij w Ukraini (Repressie in Oekraïne), die schendingen van de mensenrechten documenteert en officiële informatie van het Openbaar Ministerie citeert, worden momenteel meer dan 30.000 mensen vervolgd voor politieke motieven.

“Volgens schattingen worden momenteel meer dan 30.000 mensen vervolgd voor politieke motieven”

Het begon al vóór de Russische inval van februari 2022. President Zelensky had reeds per decreet tien onafhankelijke tv-stations gesloten. Nu zijn alleen nog zenders actief die gecontroleerd worden door hem of door oligarchen als Igor Kolomoisky en Petro Poroshenko.

2014

VC: Wat in 2022 gebeurde was slechts een vervolg van de liquidatie van de politieke- en burgervrijheden die in 2014 begon.¹ Het was toen dat de repressie van dissidenten, vooral tegen die van links begon. Maar het trof ook andere mensen die het niet eens waren met het beleid.

Journalisten zoals Ruslan Kozaba, die vanaf toen ondergedoken leeft. Of Dimitri Wassilez en Wassil Muraviziki, die erkend zijn door internationale mensenrechtenorganisaties omdat zij politiek vervolgd worden en in ballingschap leven.

In 2015 werd de schrijver Oles Busina vermoord. In hetzelfde jaar werd de Communistische Partij (CPO) illegaal verklaard. In dat jaar werden mensen die communistische symbolen of citaten van Karl Marx op sociale media plaatsten veroordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf.

Zie dit interview met Petro Symonenko, voorzitter van de CPO, die nu in ballingschap leeft. Op 4 april 2014 wijst hij reeds op de fundamentele problemen met democratie en mensenrechten sinds de Maidan-opstand door extreemrechtse krachten met steun van de VS en de EU werd ingepalmd: “In Oekraïne zijn vrije verkiezingen onmogelijk” (nvdr)

Petro Symonenko. Foto: Twitter @tribuna_ukr

Het werd al snel onmogelijk om antifascistische betogingen te houden tegen de oorlog in Donbass die in 2014 begon, of tegen sociale bezuinigingen. Betogingen werden aangevallen door misdadigers van nazigroeperingen of andere ultrarechtse groepen – met steun van de politie.

VC: Fascisten en nazi’s hadden vroeger weinig steun bij het volk. Maar sinds de staatsgreep van 2014 zijn ze onderdeel geworden van het repressieapparaat van de heersende klasse. Vandaag worden misdaden die aan rechtsextremisten kunnen worden toegeschreven nooit serieus onderzocht en opgehelderd.

“Betogingen werden aangevallen door misdadigers van nazigroeperingen of andere ultrarechtse groepen – met steun van de politie”

Dit geldt voor de moorden op 14 maart 2014 op twee anti-Maidan-activisten in Kharkiv; de brand en moorden in het Vakbondshuis van Odessa op 2 mei 2014 met 40 doden; de dodelijke schoten door nazistische ‘Azov’-leden op deelnemers aan de betoging van 9 mei 2014 die de overwinning van de Sovjet-Unie op nazi-Duitsland herdachten in Marioepol; evenals de moord op de schrijver Oles Busina.

We verwijzen ook naar de beruchte ‘C14’-nazi’s die de linkse student Stanislav Sergiyenko in 2017 met messen aanvielen en hem ernstig verwondden.

SWS: De propagandisten van Kiev beweren dat het nazisme niet langer wordt getolereerd. Daarbij verwijzen ze naar de wet op ‘Voorkomen en bestrijden van antisemitisme’ die president Zelensky in 2021 ondertekende. Daar tegenover staat de grenzeloze officiële verheerlijking van de fascistische leider Stephan Bandera die in 1941 nog had opgeroepen tot uitroeiing van de joden en wiens volgelingen betrokken waren bij de Holocaust.

VC: Dit is één van de propagandatroeven van de regering van Kiev. Zelensky, een Jood, president van een nazi-staat? Er zijn echter extreemrechtse joden die leidende posities innemen in de Oekraïense politiek en in het bedrijfsleven. Ze sponseren nazi-organisaties.

Igor Kolomoisky financierde de ‘Right Sector’, ‘Azov’ en andere nazi- organisaties. Oligarchen vanuit elke origine steunen de nazi’s. Zoals de Tataar Rinat Akhmetov.

Het is gewoon zo dat het grootkapitaal zijn hand niet omdraait om met fascisten en nazi’s samen te werken om hun belangen te behartigen. We zien dat nazi’s zich onthouden van antisemitische uitbarstingen in het openbaar. Ze willen het geld van de oligarchen, dus ook de Joodse, niet verliezen.

“Het grootkapitaal draait zijn hand niet om om met fascisten en nazi’s samen te werken om zijn belangen te behartigen”

SWS: Het linkse online magazine Liva.com.ua (dat nog functioneert omdat het vanuit het buitenland werkt), typeert de regeringen die sinds de staatsgreep van 2014 werden gevormd als “terroristische rechts-extremistische regimes” die vergelijkbaar zijn met de rechtse dictaturen in Zuid-Amerika. Er zijn intellectuelen die het Zelensky-regime omschrijven als proto-fascistisch. Bent u het daarmee eens?

VC: Het huidig Oekraïne heeft alles weg van een totalitaire staat zoals beschreven door de filosofe Hannah Arendt in haar studie The Origins of Total Domination.

Sinds 2014 zijn er rechtse bewegingen die verbonden zijn met de staatsmacht en nazisymbolen dragen. Er wordt controle uitgeoefend op gedachten, overtuigingen en meningen van de bevolking.

Staatsinstellingen als het Ministerie van Cultuur en de Nationale Veiligheidsraad publiceren encyclopedieën met ‘nieuwe termen’ die wel of niet mogen worden gebruikt.

Er werden zelfs wetten goedgekeurd die voorzien in gevangenisstraf voor ‘illegale woorden en meningen’.² Dit doet me denken aan George Orwells roman 1984.

Dit artikel verscheen op 29 december op de blog van Miel Dullaert, met eigen aanvullingen van de redactie, aangeduid als (nvdr).

Notes: