Met het oog op de organisatie van het WK voetbal (2014) en de Olympische Spelen (2016) wil de Braziliaanse overheid de gebieden die worden gecontroleerd door de georganiseerde misdaad en privémilities ‘heroveren’. De actie van zondag in de grootste favela van Rio past in het kader van dit ordehandhavingsprogramma.
Wanneer de staatssecretaris bevoegd voor Veiligheid van de staat Rio de Janeiro, José Mariano Beltrame, de bezetting van Rocinha aangekondigde, verklaarden de bewoners dat de sfeer er een was van ‘totale angst’. Mensen verlieten hun werkplek, sloegen nog wat voorraad in en haastten zich zo snel mogelijk naar huis.
Maandag, de dag na de operatie, was het overheersende gevoel dat de lokale gemeenschap eindelijk een toekomst tegemoet kan zien zonder de druk van de georganiseerde misdaad. De bezetting van Rocinha volgde op de arrestatie vrijdag van Antonio Lopes, beter bekend als ‘Nem’, Rio’s meest gezochte drugsdealer.
Volgens de autoriteiten is de politieoperatie verlopen zonder incidenten. In november 2010 was dat wel anders. Toen schoten speciale politie- en militaire eenheden zich een weg door de favela Complexo Alemão. Daarbij vielen tientallen doden. “We moesten toen wel snel handelen [in Alemão]. We hadden niet zoveel tijd om ons goed voor te bereiden zoals we dat nu hebben kunnen doen. We zijn er klaar voor deze strijd”, verklaarde commandant Yerson de Oliveira Neto, die verantwoordelijk was voor de militaire operatie van zondag.
Zondag in de late namiddag kon de politie de vlaggen van Brazilië en de staat Rio de Janeiro hijsen boven de drie favela’s. Dit was het symbool van de ‘pacificatie’ van de gemeenschappen, de thuis van bijna 100.000 mensen. Sinds jaren wordt Rocinha beschouwd als het centrum van de drugshandel in de tweede grootste stad van Brazilië.
De beruchte favela ligt trouwens in de nabijheid van rijke gebieden zoals de zogenoemde ‘South Zone’ van Rio. Dit vestigt nogmaals de aandacht op het chronische probleem van de enorme sociale ongelijkheid in de Braziliaanse samenleving.
Berichten in de internationale pers benadrukken dat de bezetting en de ‘pacificatie’ van gebieden die gecontroleerd worden door de drugshandel van fundamenteel belang zijn om het WK voetbal van 2014 en de Olympische Spelen van 2016 in veilige omstandigheden te laten plaatsvinden.
Bewoners van de favela’s hopen vooral dat de ‘vredesshocktherapie’ die nu door de regering wordt toegepast, zal leiden tot duurzame oplossingen voor gebieden die al te lang zijn verwaarloosd.
Mariana Duarte
Vertaling uit het Engels: Jan Van Criekinge
