Een nieuwe cultuur van wederzijdse hulp en deeleconomiën woedt momenteel door heel Europa en in andere delen van de wereld.  Het Geefpleinenfenomeen is daar een belangrijk onderdeel van.  Geefpleinen zijn de nieuwe norm aan het worden voor de manier waarop mensen openbare ruimtes innemen en gebruiken.  Ze symboliseren ook de nood aan een ander soort samenleving waarin de nadruk wordt gelegd op gemeenschap in plaats van het huidige competitief gerichte individualisme.

Het eerste Geefplein vindt plaats aanstaande zaterdag 8 februari op Groenplaats in Antwerpen
FaceBook event – Freecycle Antwerp en Occupy Antwerp : GROENPLAATS WORDT GROOT GEEFPLEIN https://www.facebook.com/events/804234516270486/

We hadden een gesprekje met de initiatiefnemers van dit nieuwe maandelijks gebeuren Femke Denkens en Elisabeth Van de Poel van Occupy Antwerp and Lode Van de Velde van Freecycle Antwerp.
 

OPR: Wat is een Geefplein? 

EVDP: Heel simpel, hier wordt niks gekocht, niks verkocht… hier wordt alles weggegeven, hier krijg je wat je leuk vindt.  Je kan hier alles kwijt, wat thuis in de weg staat, waar je al jaren niet meer naar omgekeken hebt, alles.. Kleding, speelgoed, kleine huishoudtoestellen, verpakte voedingsmiddelen, vers fruit & groenten…noem maar op.  Je maakt er gewoon een gezellige boel van, veel warmte, muziek, hapjes, en vooral véél geven.

FD: Het bestaat er uit dat mensen spullen brengen die ze niet nodig hebben en dingen gratis kunnen meenemen die ze wel kunnen gebruiken. Zeker ook naar de bevolkingsgroep toe die onder de armoedegrens moeten leven. Armoede wordt zo aangeklaagd.

LVDV: Een Geefplein is zoals de klassieke rommelmarkt, maar alles is gratis en iedereen is welkom.

OPR: Vanwaar komt het concept van geefpleinen en hoe ingeburgerd is dat concept vandaag?

EVDP: Waar het precies ontstaan is, zou ik niet kunnen zeggen, maar het bestaat al een paar jaar.  Het eerste wat wij er hier van hoorden, was met de Griekse crisis, waar mensen plotsklaps stalletjes op straat gingen vullen met gratis kledij, voedingswaren, kleine huisraad…  Ondertussen zie je dit gegeven overal opduiken, het is een hype geworden, hopelijk een blijvertje, want niet alleen is het altijd een win-win gegeven, zowel voor de gever als voor de krijger, maar je helpt mee aan het verkleinen van de afvalberg, en het is in wezen ook een reactie op de over-consumptie-maatschappij…

FD: Een geefplein is een concept dat door de crisis, waarschijnlijk, in Griekenland is ontstaan, tesamen met de ‘patato movement’. In elk geval kreeg het concept bekendheid door de griekse bevolking die Geefpleinen organiseerden in Athene om aan de noden van de mensen te voldoen die massaal in armoede geduwd werden door de radicale besparingen die de regering de bevolking oplegde. Het komt nu op als een sneeuwbaleffect en heeft veel aantrek, vooral in de westerse wereld, mede omdat daar het consumeren, voedselverspilling en afvalbergen de hoogste cijfers halen.

LVDV: Eerste deel weet ik niet precies.  Het raakt meer en meer ingeburgerd; ik zie na Antwerpen al Geefpleinen opduiken in Merksem, Gent en Sint-Niklaas. Antwerpen heeft bovendien al een mooie geefkast en een 5-tal chaletters (boekengeefstalletjes).

OPR: Waarom zijn Geefpleinen ontstaan? Als reactie op wat?

EVDP: Veel mensen kunnen de over-consumptie-maatschappij niet plaatsen, niet in hun portemonee, niet in hun hoofd.  De deel- en geef-economie is mooi, omdat het op leuke, ludieke en sociale wijze in onze behoeften voorziet. Delen en geven is ook pure noodzaak, gezien de toenemende armoede waardoor veel mensen geen toegang meer hebben tot de meest elementaire diensten en produkten.

FD: Geefpleinen zijn ontstaan doordat mensen creatieve oplossingen zoeken voor de crisis waar ze in verzeild zijn geraakt maar ook vanuit het oogpunt dat we niet meer willen meedoen aan een consumptie- en wegwerpmentaliteit en om onnodig afval te verminderen.

LVDV: Volgens mij zijn de Geefpleinen ontstaan vanuit de *LETS-gedachte en vanuit groepen op facebook die als doel hadden spullen gratis uit te wisselen. Niet meteen de verdienste van Facebook, maar het is wel een uitstekend middel hiervoor.

OPR: Zien jullie het concept van Geefpleinen uitgroeien tot een echte schaduw economie en zoja wat zijn dan de elementen van zo’n schaduw economie?

EVDP: Er is sowieso al een schaduw economie, kijk maar naar autodeel- of carpool-initiatieven, co-housing projecten. Deze projecten bestonden al lang voordat het woord ‘deeleconomie’ was uitgevonden.  Organisaties als Taxistop, Autopia, Samenhuizen, Voedselteams edm zijn al jarenlang actief.  Daarnaast wordt er heel wat afgedeeld, weggegeven, geruild en hersteld in laagdrempelige vrijwilligers-initiatieven zoals weggeefwinkels,-kasten, -pleinen, ‘chaletters’ (boeken(ruil)kasten) tegen muren, bomen, palen…, Ruil-events, Repair Cafés,… 

FD: Deeleconomie (sharing economy) of schaduw economie begint een waar initiatief te worden van personen die zich organiseren in een groep die dingen zelf aanpakt zonder bemiddeling van de overheid. vb Vlaanderen: bron : bond  beter leefmilieu.  Autodeel- of carpool-initiatieven, co-housing projecten en korte keten landbouwprojecten zijn de voornaamste spelers in de prille Vlaamse deel-economie. Organisaties als Taxistop, Autopia, Samenhuizen, Voedselteams en Velt zijn al jarenlang actief, en zijn ontstaan lang voor de term deel-economie werd bedacht. Ze hebben dan ook de meest uitgebreide gebruikersbasis van alle deel-initiatieven in Vlaanderen. Al is dat relatief, want zelfs de autodelers of samenhuizers vormen nog maar een kleine minderheid in de Vlaamse samenleving.  Daarnaast wordt er heel wat afgedeeld, geruild en hersteld in laagdrempelige vrijwilligers-initiatieven zoals weggeefwinkels, boekenruilkasten, Swishing-events, Repair Cafés,… . Voor alledaagse gebruiksgoederen is een echte deel-economie in Vlaanderen echter nog veraf, al duiken er verschillende beloftevolle initiatieven op (Iedereenruiltmee.be, Wijdelen.be, Instrumentheek, Usitoo, Freecycle Antwerp, Occupy Antwerp, geefwinkels, geefkasten enz…) die klaar staan om gebruikers te overtuigen van de voordelen van delen in plaats van hebben.

LVDV: Er is volgens mij een (kleine) revolutie gaande tegen de commercialisering van de maatschappij en het individu, die louter als consument benaderd wordt en niet meer als mens. Mensen die het beu zijn om gedwongen te worden alsmaar nieuwe dingen te kopen die sneller stuk gaan of verouderen, ten koste van het milieu en de portemonnee. 

OPR: Blijft het geven beperkt tot materiële dingen of zijn er ook initiatieven zoals het geven van kennis, informatie,  raad, solidariteit enz.  En in welke vormen komen deze laatsten dan tot uiting?

EVDP: Er is ook altijd informatie te vinden over de voedselkeukens, daklozenopvang, sociale buurtwerking…

FD: De Repair Café’s zijn daar een goed voorbeeld van…die geven raad en daad bij het repareren van spullen om ze zo een langer leven te geven en weer niet nieuw te moeten kopen.  Op een Geefplein wordt ook info en kennis uitgewisseld doordat mensen op een sociale creatieve manier samen komen.  Occupy Antwerp deelt al twee jaar wekelijks, info zoals vloerkranten en  flyers, kennis, raad, wat kan je zelf doen aan de wantoestanden , lokaal of wereldwijd en we doen regelmatig solidariteitsacties, dit alles op een plein. Meer en meer mensen beginnen nu samen te komen, bespreken zaken en wisselen info en kennis uit, zo komen er meer en meer initiatieven.  Ook Freecycle Antwerp informeert de mensen die geinteresseerd zijn over onze consumptie- en wegwerpmaatschappij en de oplossingen die daar van pas kunnen komen.

LVDV: Er zijn reeds verschillende andere initiatieven zoals het repaircafé.  Kapotte spullen worden samen met enkele handige Harry’s & Henrietta’s hersteld. Op facebook zijn ook reeds groepen ontstaan om allerlei klusjes gratis voor elkaar te doen. Voor allerlei thema’s zoals bvb permacultuur, bestaan al groepen op Facebook die zo kennis delen.

OPR:Occupy Antwerp beslistte om voor dit initiatief samen te werken met een andere organisatie. Kan je wat uitleg geven over die organisatie en gaat er in de toekomst ook meer toenadering gezocht worden met dergelijke organisaties? Zo ja, wat zijn dan de criteria voor samenwerking en op welke manier worden beslissingen genomen? 

EVDP: Het is altijd fijn de krachten te kunnen bundelen, wij willen met Occupy ook niet “eenzaam aan de top” staan, haha!  Het is helemaal niet moeilijk om met gelijkgezinde organisaties samen te werken, het gezamelijk doel, ‘to make this world a nicer place’, primeert…  Beslissingen worden in groep, openbaar, genomen; we houden volxvergaderingen op een plein, hebben ‘open’ pagina’s op facebook, en ieder mag en kan zijn zeg doen.. Freecycle Antwerp is een Facebook-discussieplatform-weggeefpagina-vraagbaak, dus hun concept past perfect bij wat Occupy Antwerp met deze actie wil doen!

FD: Ja, het plan is om maandelijks een geef actie te organiseren, door Freecycle Antwerp en Occupy Antwerp. Beslissingen worden meestal online genomen en ook online worden oplossingen gezocht.

LVDV: Freecycle Antwerp is eigenlijk niet meer dan een klassieke discussiegroep zoals die op o.a. Yahoo bestaan, maar met dat verschil dat Facebook het mogelijk maakt om heel veel mensen lid laten worden, foto’s te delen, vragen te stellen en daar ook ogenblikkelijk antwoord op te krijgen.  Freecycle is dus niet echt een organisatie, maar het initiatief van één persoon, die ondertussen bijgestaan wordt met 2 mede-beheerders of moderatoren van de groep. Freecycle staat dan ook los van elke politieke, religieuze of eender welke andere ideologie. Behalve dan een ecologische ideologie.

OPR: Waarin verschilt een Geefplein van liefdadigheid?

EVDP:Ik wil dit concept géén liefdadigheid noemen, het woord alleen al vind ik redelijk denigrerend. Het woord doet bij mij belletjes rinkelen van de ‘brave’ bourgeoisie, die de ‘armen’ een habbekrats toegooien, en zo de morrende stemmen smoort… Maar bon, wat wij hier doen, is gewoon proberen spullen een nieuwe thuis te geven, een tweede leven zeg maar, zonder enige bijbedoelingen, straight forward, zeg maar.  En in deze moeilijke financiële tijden is het toch wel positief dat we elkaar op deze manier voorthelpen. En het is ook een laagdrempelig concept, niemand hoeft zich te schamen, je geeft, je krijgt! Iedereen is hier gelijk..

FD: De Vlaamse deel-economie bestaat voornamelijk uit initiatieven en organisaties die van onder uit zijn gegroeid. Vaak gaat het om organisaties die gedragen worden door geëngageerde mensen die geloven in de maatschappelijke meerwaarde van hun deel-initiatief. Maar samen met de groei van de deel-initiatieven komt een meer diverse groep gebruikers aan boord, die door heel diverse motieven gedreven worden om te starten met het delen van hun auto, huis, tuin, voedsel, … . Mensen wagen de stap naar de deel-initiatieven bijvoorbeeld omdat ze kosten willen besparen, omdat het niet praktisch is om een eigen wagen te bezitten in een stad, of omdat ze op zoek gaan naar sociale contacten in de buurt. bron: bond beter leefmilieu. Liefdadigheid is vertikaal en houdt zo de status van bepaalde bevolkingsgroepen in stand.  Een Geefplein is geen liefdadigheid, dat is om mensen te laten zien dat het anders kan, dat we niet moeten meedoen met de consumptie- en wegwerpmaatschappij én dat als iedereen iedereen helpt, we het systeem  en de overheid niet meer nodig hebben ! De afvalberg kan zo een pak kleiner worden wat weer goed is voor het milieu. Ook armoede wordt zo aangeklaagd.

LVDV: Bij een Geefplein is iedereen welkom en iedereen gelijk. Liefdadigheid is doorgaans een meer welvarend iemand die een minderbedeelde helpt. Dit werkt niet altijd omdat sommigen zich te veel schamen om hulp te vragen. Wat niet wil zeggen dat dit ook bij een Geefplein kan meespelen. In elk geval, wordt op een Geefplein niemand betutteld of een etiket opgekleefd. Bovendien heeft een Geefplein ook nog een grote sociale functie: het brengt mensen samen die zich bezighouden met het milieu, recyclage in dit geval, en/of alternatieve economie.

* LETS: Local Exchange and Trade System: elkaar gratis helpen.  Het verschil met LETS is dat er een systeem ingebouwd is om te voorkomen dat sommigen veel nemen en weinig geven.  Dit systeem is een alternatieve munteenheid; in Antwerpen zijn het “handjes”, in andere streken hebben ze andere lokale eenheden.

LINKEN:

OCCUPY ANTWERP: A LESSON IN FIRMNESS, FORTITUDE AND BAD-ASS STUBBORNNESS: http://occupywallstreet.net/story/occupy-antwerp-lesson-firmness-fortitude-and-bad-ass-stubbornness

GEEFWINKELS in A : https://www.facebook.com/photo.php?fbid=440604856040875&set=pb.131795653588465.-2207520000.1390152200.&type=3&theater

Lijst VOLXKEUKENS in A : https://www.facebook.com/groups/524063321007588/?ref=ts&fref=ts  

OCCUPY ANTWERP FACEBOOK PAGE: https://www.facebook.com/OccupyAntwerp

OCCUPY ANTWERP WEBSITE: http://www.occupyantwerp.be

Lijst FREEcycle-groepen in Vlaanderen:

Freecycle Antwerp:  (voor spullen): https://www.facebook.com/groups/268445623241895

Freecycle Friends Antwerp:  (voor adviezen en andere zaken dan spullen) https://www.facebook.com/groups/151850828359053

Freecycle Voedsel Antwerpen: (de naam zegt het zelf) https://www.facebook.com/groups/1419983184898875

Freecycle Foods Antwerpen: (de naam zegt het zelf) https://www.facebook.com/groups/614541615273034

DoeDoe/Antwerpen: (om elkaar te helpen met klusjes) https://www.facebook.com/groups/177802602407433

Freecycle Wilrijk-Hoboken: https://www.facebook.com/groups/163564013844416

Freecycle Groot Ranst https://www.facebook.com/groups/179901752213355/

Kalmthout Deelt https://www.facebook.com/groups/149611301905864

Freecycle Limburg https://www.facebook.com/groups/freecycle.limburg

Freecycle Mechelen https://www.facebook.com/groups/436953693091573

Freecycle Gent https://www.facebook.com/groups/freecyle.gent

Freecycle Friends Gent https://www.facebook.com/groups/Freecycle.Friends.Gent/

Freecycle Dendermonde https://www.facebook.com/groups/637780849595702/

Freecycle Waasland https://www.facebook.com/groups/687681727910870/

Freecycle Brugge https://www.facebook.com/groups/FreecycleBrugge/

“ShopStop”: streven een jaar lang niets nieuws kopen (uitgezonderd eten & drinken indien nodig), maar freecyclen, recyclen en upcyclen: https://www.facebook.com/groups/1447252588823817/